Rối loạn ngôn ngữ diễn đạt ở trẻ và các biện pháp giúp cải thiện

Rối loạn ngôn ngữ diễn đạt là một dạng rối loạn ngôn ngữ phổ biến hay xuất hiện ở trẻ em. Tình trạng này khiến trẻ nhỏ gặp nhiều khó khăn trong nói và viết để thể hiện các mong muốn, nhu cầu, cảm xúc của bản thân. 

Rối loạn ngôn ngữ diễn đạt ở trẻ là gì?

Rối loạn ngôn ngữ ở trẻ được đặc trưng bởi những sự cản trở, khó khăn trong quá trình truyền tải, thể hiện thông tin bằng hình thức nói, viết hoặc sử dụng các ký hiệu hay cử chỉ, hành động. Những triệu chứng này có thể xuất phát ngay từ những năm tháng đầu đời và được biểu hiện bằng nhiều hình thức khác nhau tùy thuộc vào độ tuổi của trẻ nhỏ.

Cụ thể, đối với những trẻ dưới 2 tuổi chưa có sự phát triển ngôn ngữ ổn định thường chỉ có thể biểu đạt thông qua tiếng khóc hoặc các cử chỉ tay chân, âm thanh đơn điệu. Lớn hơn một chút, trẻ bước vào độ tuổi mầm non thì khả năng diễn đạt bằng hình thức viết vẫn chưa được đảm bảo bởi trẻ vẫn chưa được học viết.

Tuy nhiên, tốc độ phát triển ngôn ngữ và khả năng nói của mỗi trẻ là khác nhau. Trong thực tế vẫn có những trẻ biết nói ngay từ rất sớm nhưng cũng có một số trường hợp trẻ chậm nói, trẻ đến 2-3 tuổi nhưng vẫn chưa thể nói được những từ đơn giản.

Đối với các tình trạng trẻ chậm nói đơn thuần thì trẻ vẫn có nhiều khả năng phát triển và nói được trong những năm tháng tiếp theo, khả năng diễn đạt vẫn được đảm bảo tốt như các bạn cùng trang lứa. Tuy nhiên, đối với những trẻ bị rối loạn ngôn ngữ diễn đạt thì dường như không thể sử dụng lời nói, chữ viết để bày tỏ các quan điểm, mong muốn của bản thân.

Các chuyên gia cho biết rằng, những đứa trẻ này vẫn có khả năng nghe và hiểu rõ về những điều người khác nói nhưng không thể diễn đạt được cụ thể và rõ ràng về những suy nghĩ, ý muốn của bản thân. Tình trạng này không chỉ đơn thuần là những khó khăn trong quá trình phát âm mà còn là có tác động đến việc ghi nhớ và viết chữ.

Dấu hiệu nhận biết trẻ bị rối loạn ngôn ngữ diễn đạt

Các biểu hiện của trẻ rối loạn ngôn ngữ diễn đạt có thể dễ nhận biết, đặc biệt là ở trẻ đã biết nói hoặc đã đến độ tuổi đi học. Đặc trưng nổi bật nhất của chứng rối loạn này đó chính là sự cản trở và khó khăn trong quá trình diễn đạt bằng lời nói, sử dụng từ ngữ, đặt câu hỏi, ca hát, gọi tên đồ vật,…

Tùy vào mức độ nghiêm trọng mà mỗi trẻ nhỏ có thể có những biểu hiện sau:

• Thường xuyên bỏ mất chữ trong câu nói.
• Khó khăn trong việc tìm kiếm từ ngữ phù hợp để diễn tả điều muốn nói.
• Trong lúc suy nghĩ để kiếm từ diễn đạt, trẻ thường kéo dài câu nói hoặc sử dựng từ “ừm”, “ờm”.
• Không biết cách sắp xếp câu nói theo thứ tự hoàn chỉnh, thường xuyên nói sai thứ tự của các từ trong câu.
• Bị hạn chế về khả năng thành lập câu.
• Trẻ thường gặp khó khăn trong việc ghi nhớ và tìm kiếm từ ngữ để gọi tên chính xác đồ vật, con vật.
• Vốn từ vựng nghèo nàn hơn so với khả năng ngôn ngữ của các bạn cùng trang lứa.
• Trẻ có xu hướng lặp đi lặp lại câu hỏi hoặc các từ trong câu hỏi khi đang suy nghĩ và tìm kiếm câu trả lời.
• Thường xuyên sử dụng sai các từ ngữ diễn đạt thời gian. Ví dụ như “đang học” sẽ nói thành “đã học”.

Triệu chứng của rối loạn ngôn ngữ diễn đạt rất đa dạng ở trẻ nhỏ. Tình trạng này gây nên nhiều cản trở trong quá trình giao tiếp, học tập của mỗi đứa trẻ nên cần được phát hiện và can thiệp càng sớm càng tốt.

Nguyên nhân gây rối loạn ngôn ngữ diễn đạt ở trẻ

Trong thực tế thì rối loạn ngôn ngữ diễn đạt không làm ảnh hưởng đến khả năng tiếp thu, nghe hiểu của trẻ nhỏ. Tuy nhiên, phần lớn người bệnh sẽ gặp song song hai chứng rối loạn ngôn ngữ này khiến cho họ vừa gặp khó khăn trong việc diễn tả suy nghĩ, cảm xúc vừa khó có thể tiếp nhận và hiểu được những điều người khác muốn truyền đạt.

Đã có không ít các nghiên cứu khoa học tìm hiểu về chứng rối loạn ngôn ngữ diễn đạt ở trẻ nhỏ nhưng cho đến hiện nay vẫn chưa thể xác định chính xác về nguyên nhân gây ra nó. Theo đó, các chuyên gia cho biết rằng, những khó khăn về khả năng diễn đạt có thể xuất hiện một cách đơn độc nhưng đôi khi cũng là hệ lụy của các khiếm khuyết nghiêm trọng khác, phổ biến như tự kỷ, hội chứng Down, mất thính lực,….

Một số ý kiến cho rằng rối loạn ngôn ngữ diễn đạt ở trẻ có thể liên quan đến yếu tố bẩm sinh, di truyền. Mặc khác cũng có một vài quan điểm nhận thấy rằng, các biểu hiện của rối loạn này có thể khởi phát trong quá trình phát triển ngôn ngữ của trẻ, bị mắc phải do một vài yếu tố tác động như các bệnh lý hay chấn thương nghiêm trọng.

Lời khuyên tốt nhất dành cho các bậc phụ huynh đó chính là chủ động đưa đến thăm khám tại các cơ sở, bệnh viện chuyên khoa để được chẩn đoán và đánh giá mức độ. Rối loạn ngôn ngữ gây nên nhiều cản trở đối với quá trình giao tiếp, hòa nhập nên cần được can thiệp và hỗ trợ cải thiện hiệu quả.

Rối loạn ngôn ngữ diễn đạt ảnh hưởng như thế nào?

Ai trong chúng ta cũng đều biết rằng, ngôn ngữ là một phương tiện quan trọng và cần thiết để con người có thể kết nối với nhau nhiều hơn. Bằng việc diễn đạt các suy nghĩ, cảm xúc, mong muốn của bản thân thông qua lời nói sẽ giúp chúng ta có thể thấu hiểu và yêu thương nhau nhiều hơn.

Chính vì thế, những trẻ bị rối loạn ngôn ngữ diễn đạt sẽ gặp phải rất nhiều trở ngại trong sinh hoạt đời sống và cả sự phát triển toàn diện trong tương lai. Chứng rối loạn này gây ra nhiều tác động tiêu cực đối với nhiều khía cạnh khác nhau trong cuộc sống.

Cụ thể một số ảnh hưởng to lớn như sau:

• Trẻ nhỏ không thể bày tỏ các quan điểm, mong muốn, cảm xúc một cách rõ ràng bằng lời nói, chữ viết hoặc cả hành động.
• Khó khăn trong quá trình giao tiếp, kết nối với mọi người xung quanh.
• Bị hạn chế trong việc học tập, khám phá.
• Không thể duy trì tốt một mối quan hệ lâu bền.
• Khả năng đọc, viết, tiếp thu kiến thức và học tập của trẻ nhỏ sẽ bị ảnh hưởng, thua kém so với các bạn cùng trang lứa.
• Hạn chế về khả năng tư duy.
• Trí nhớ kém, vốn từ hạn hẹp.
• Khó khăn trong việc xử lý vấn đề hoặc gặp phải xung đột với người khác.

Rối loạn ngôn ngữ diễn đạt có thể gây nên nhiều cản trở trong quá trình giao tiếp, học tập và phát triển tự nhiên của mỗi trẻ nhỏ. Nếu không kịp thời can thiệp và cải thiện tốt, trẻ sẽ dần cảm thấy tự ti, thu mình và không muốn trò chuyện, tương tác với bất kỳ ai. Tình trạng này kéo dài sẽ làm gia tăng nguy cơ phát triển các vấn đề rối loạn hoặc những bệnh lý nguy hiểm hơn như trầm cảm, rối loạn lo âu, chậm nói,…..

Các biện pháp giúp trẻ cải thiện rối loạn ngôn ngữ diễn đạt

Rối loạn ngôn ngữ diễn đạt ở trẻ nếu có thể phát hiện trong giai đoạn sớm thì vẫn có nhiều khả năng khắc phục hiệu quả, trẻ nhỏ vẫn có thể phát triển ngôn ngữ và sử dụng lời nói linh hoạt. Việc can thiệp cho trẻ thường sẽ được hỗ trợ trực tiếp từ các chuyên gia, giáo viên ngôn ngữ có kinh nghiệm nhưng cha mẹ vẫn là những người có vai trò quan trọng đối với trẻ nhỏ.

Tùy thuộc vào từng trường hợp với mức độ nghiêm trọng khác nhau mà các chuyên gia sẽ cân nhắc áp dụng các biện pháp can thiệp phù hợp cho trẻ. Hiện nay, tâm lý trị liệu và âm ngữ trị liệu chính là hai phương pháp chính thường xuyên được chỉ định áp dụng đối với các trường hợp rối loạn ngôn ngữ, trong đó có rối loạn ngôn ngữ diễn đạt.

Các chuyên gia sẽ trực tiếp hỗ trợ cho trẻ, cùng trẻ trao đổi, trò chuyện và áp dụng nhiều biện pháp khác nhau để kích thích ngôn ngữ cho trẻ nhỏ. Bên cạnh đó, chuyên gia cũng tìm cách điều chỉnh các lỗi dùng từ của trẻ, hướng dẫn trẻ cách kiểm soát cảm xúc, tâm trạng của bản thân để trẻ dần cải thiện hiệu quả và hòa nhập tốt hơn.

• Ba mẹ có thể tìm hiểu về phương pháp can thiệp trẻ rối loạn ngôn ngữ an toàn, không sử dụng thuốc tại đây.

Bên cạnh đó, cha mẹ cũng cần quan tâm và tìm kiếm nhiều phương pháp hữu ích để có thể can thiệp ngay tại nhà cho trẻ. Cụ thể một số điều cần làm như:

• Dành nhiều thời gian để trò chuyện, vui đùa cùng con. Giao tiếp chính là giải pháp tốt nhất để trẻ nhỏ có thể phát triển ngôn ngữ một cách toàn diện nhất. Việc cha mẹ thường xuyên chia sẻ, trò chuyện với con sẽ giúp cho con học tập và gia tăng vốn từ tốt hơn, đồng thời giúp gắn kết mối quan hệ gia đình thêm thân thiết, bền chặt.
• Trẻ rối loạn ngôn ngữ diễn đạt cũng có thể được cải thiện tốt bằng cách đọc sách, kể chuyện. Những câu chuyện với nội dung hấp dẫn, giọng nói truyền cảm và các hình ảnh minh họa sinh động sẽ khiến cho trẻ cảm thấy hứng thú và dễ dàng tiếp thu hơn.
• Luôn khuyến khích con đặt ra các câu hỏi hoặc dạy con cách bắt chước theo những lời nói của cha mẹ.
• Hạn chế thời gian cho con tiếp xúc với các thiết bị điện tử, đặc biệt là điện thoại, iPad, máy tính,…
• Tạo nhiều điều kiện để trẻ được vui chơi, tham gia các hoạt động giải trí bên ngoài. Việc được tiếp xúc với những điều mới lạ sẽ giúp trẻ cảm thấy thích thú và gia tăng nhu cầu khám phá hơn. Đồng thời, khi được vui chơi bên ngoài, trẻ cũng có cơ hội được giao lưu, kết bạn nhiều hơn.
• Giới thiệu và hướng dẫn con gọi tên các đồ vật, con vật quen thuộc.
• Thường xuyên cho con nghe nhạc cũng là cách hiệu quả để kích thích hoạt động của vỏ não, giúp con gia tăng vốn từ và cải thiện khả năng nói tốt hơn.
• Chú ý bổ sung đầy đủ dinh dưỡng cho trẻ nhỏ, thiết lập chế độ ăn uống lành mạnh, khoa học cho trẻ. Cha mẹ cũng nên tìm kiếm các thực phẩm giàu Omega-3, khoáng chất, vitamin có lợi cho sức khỏe não bộ để giúp trẻ khỏe mạnh, phát triển toàn diện.

Rối loạn ngôn ngữ diễn đạt là một chứng rối loạn ngôn ngữ thường gặp ở trẻ nhỏ và gây nên nhiều cản trở đối với cuộc sống, khả năng học tập, giao tiếp của trẻ. Hy vọng qua thông tin của bài viết này, các bậc phụ huynh có thể sớm nhận biết và can thiệp cho trẻ, giúp trẻ dần cải thiện khả năng ngôn ngữ để phát triển và hòa nhập tốt hơn.

Có thể bạn quan tâm:

• Trẻ chậm phát triển ngôn ngữ: Nguyên nhân và biện pháp cải thiện
• Rối loạn ngôn ngữ ở trẻ: Nguyên nhân, Biểu hiện, Cách khắc phục
• Top 5 địa chỉ Khám & Điều trị rối loạn ngôn ngữ ở trẻ em tại Hà Nội
• Phương pháp âm ngữ trị liệu cho trẻ chậm nói phát triển ngôn ngữ