Bé bao nhiêu tháng được coi là chậm nói?

“Bé bao nhiêu tháng được coi là chậm nói?” Đây là vấn đề liên quan đến sự phát triển ngôn ngữ có ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp và hòa nhập xã hội sau này của trẻ. Vậy nên việc nắm rõ thời điểm và dấu hiệu chậm nói sẽ giúp cha mẹ đưa ra những biện pháp hỗ trợ kịp thời.

Chậm nói ở trẻ là gì?

Chậm nói ở trẻ là tình trạng trẻ gặp khó khăn để phát triển ngôn ngữ, dù các kỹ năng khác có thể vẫn phát triển bình thường. Điều này biểu hiện qua việc bé chậm biết nói hoặc không thể giao tiếp bằng lời so với các bạn cùng lứa tuổi.

Theo các chuyên gia, chậm nói liên quan đến rối loạn lời nói, rối loạn ngôn ngữ mà trong đó rối loạn ngôn ngữ thường nghiêm trọng hơn. Trẻ cần được phát hiện và can thiệp sớm, đặc biệt trước 3 tuổi để tăng cơ hội cải thiện khả năng giao tiếp sau này.

Khi nào bé được coi là chậm nói?

Chậm nói không chỉ là vấn đề về giao tiếp mà còn ảnh hưởng đến khả năng học hỏi và hòa nhập xã hội của trẻ. Dựa vào các giai đoạn phát triển, cha mẹ có thể phát hiện sớm dấu hiệu bất thường để có hướng xử lý phù hợp nhất.

Từ 2 – 6 tháng tuổi:

• Trẻ không phản ứng với tiếng động lớn hoặc bất ngờ
• Không phát ra âm thanh như gừ gừ, ê a
• Không cười, không bắt chước âm thanh khi được gọi tên
• Không chú ý đến âm thanh xung quanh

Từ 6 – 12 tháng tuổi:

• Không phát âm các âm đơn giản như “ba”, “ma”
• Không phản ứng khi có người gọi tên, nói chuyện
• Không biết chỉ tay hay làm các động tác đơn giản như vẫy tay chào
• Không tỏ ra hứng thú với trò chơi tương tác như ú òa

Từ 12 – 24 tháng tuổi:

• 15 tháng vẫn chưa nói được từ đơn giản như “mẹ”, “bà”
• 18 tháng chưa biết nói câu khoảng 2 – 3 từ
• Không hiểu các mệnh lệnh đơn giản
• Không biết thể hiện mong muốn hoặc chỉ tay khi muốn đồ vật
• Không hiểu, không làm theo các chỉ dẫn đơn giản từ người lớn

Từ 24 – 25 tháng tuổi:

• Không nói được câu dài quá 4 từ
• Không học thêm từ mới, không bắt chước người khác nói
• Khả năng ghép từ kém, không thể truyền đạt mong muốn
• Không phản ứng hoặc không làm theo các hướng dẫn cơ bản
• Không có khả năng chơi búp bê cũng như tự chơi với mình

Từ 25 – 35 tháng tuổi:

• Không nói được câu đơn giản từ 2 – 4 từ
• Không gọi tên các bộ phận cơ thể khi được hỏi
• Không biết đặt câu hỏi hoặc giao tiếp bằng lời nói
• Không ai trong gia đình có thể hiểu lời con
• Không thể phát âm rõ ràng, không biết sắp xếp câu từ có logic

Nguyên nhân bé chậm nói

Ngôn ngữ là cầu nối để con giao tiếp và khám phá thế giới xung quanh. Tuy nhiên, có nhiều nguyên nhân khiến bé gặp khó khăn nên cha mẹ cần hiểu rõ để kịp thời hỗ trợ:

• Vấn đề thính giác: Trẻ khó nghe bởi viêm tai giữa, giảm thính lực nên không hiểu được ngôn ngữ xung quanh. Khi đó, việc phát triển khả năng nói cũng bị hạn chế.
• Dị tật răng miệng: Bất thường như dính thắng lưỡi, sứt môi hở hàm ếch làm trẻ khó phát âm rõ, cản trở khả năng giao tiếp và khiến bé chậm nói so với bạn bè cùng lứa.
• Ảnh hưởng từ môi trường sống: Trẻ tiếp xúc quá sớm với thiết bị điện tử, ít tương tác với người thân dễ dẫn đến tình trạng thụ động trong giao tiếp.
• Cú sốc tâm lý: Trải qua căng thẳng, sự thay đổi đột ngột làm trẻ không muốn nói chuyện. Điều này thường xảy ra với những trẻ nhạy cảm hoặc gặp vấn đề về tâm lý.
• Nguyên nhân bệnh lý: Tự kỷ, bại não ở trẻ, viêm màng não ảnh hưởng đến hệ thần kinh của trẻ, làm chậm khả năng xử lý ngôn ngữ.

Trẻ chậm nói khi nào cần đi khám bác sĩ?

Sự phát triển ngôn ngữ của trẻ là hành trình phức tạp, cần sự quan sát và hỗ trợ kịp thời từ gia đình. Theo các chuyên gia, việc nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường có vai trò quyết định trong việc can thiệp và giúp trẻ bắt kịp bạn bè.

• Khi được 2 tháng tuổi nhưng trẻ không cười đùa với cha mẹ, người thân quen
• Lúc 4 tháng mà trẻ không chú ý đến âm thanh phát ra xung quanh
• Trẻ hơn 6 tháng tuổi không có phản ứng với tiếng động lớn
• 8 tháng tuổi mà vẫn chưa bập bẹ tập nói như các bạn cùng lứa
• Không sử dụng ánh mắt để giao tiếp, nhìn cha mẹ khi trò chuyện
• Trẻ không quay đầu nhìn khi được gọi tên dù đã bước qua giai đoạn 1 tuổi
• Gần 2 tuổi nhưng vẫn chỉ dùng cử chỉ thay vì lời nói để giao tiếp
• Không nói được từ đơn nào khi đã 24 tháng tuổi
• Không thể ghép từ, tạo thành câu nói rõ ràng khi lên 3 tuổi
• Thích chơi với đồ vật hơn là tương tác với mọi người xung quanh

Cách khắc phục trẻ bị chậm nói

Khắc phục tình trạng chậm nói ở trẻ vừa là nhiệm vụ của các chuyên gia vừa là sự đồng hành từ chính gia đình với những phương pháp phù hợp sau:

1. Điều trị nguyên nhân

Để giúp trẻ vượt qua tình trạng chậm nói, việc điều trị từng nguyên nhân sẽ cần một phương pháp riêng biệt để đạt hiệu quả cao nhất. Nếu do vấn đề thính giác, bé có thể cần phẫu thuật để vá màng nhĩ, điều trị các vấn đề về tai để nghe rõ hơn và dễ dàng học nói.

Đối với các dị tật về răng miệng như sứt môi, hở hàm ếch thì giải quyết nhanh chóng các vấn đề này giúp con cải thiện khả năng phát âm. Sau khi can thiệp, trẻ sẽ bắt đầu dễ phát âm và giao tiếp.

Trong trường hợp các nguyên nhân phức tạp như tự kỷ, điếc thì quá trình điều trị sẽ cần nhiều thời gian và phương pháp kết hợp. Việc này rất cần sự kiên nhẫn và sự hỗ trợ của các chuyên gia để cải thiện cả ngôn ngữ lẫn kỹ năng xã hội cho bé.

2. Điều trị tại trường giáo dục chuyên biệt

Chuyên gia khuyên rằng trẻ tự kỷ, trẻ bị khiếm khuyết ngôn ngữ cần được can thiệp càng sớm càng tốt. Việc đưa trẻ đến các cơ sở giáo dục chuyên biệt sẽ giúp bé được tiếp cận các bài tập nâng cao kỹ năng giao tiếp. Con có thể cải thiện khả năng phát âm, nói chuyện rõ ràng và logic hơn.

Ngoài việc học kỹ năng giao tiếp, các trung tâm chăm sóc tâm lý giúp trẻ giải tỏa căng thẳng và gỡ bỏ ám ảnh tâm lý. Khi đã cảm thấy thoải mái hơn, khả năng giao tiếp và hòa nhập với cộng đồng của bé sẽ được cải thiện rõ rệt.

3. Sự hỗ trợ của gia đình

Một yếu tố quan trọng khi hỗ trợ trẻ chậm nói chính là sự đồng hành, kiên nhẫn của gia đình.

• Dành thật nhiều thời gian trò chuyện với con, kể chuyện và bắt chước các âm thanh từ lúc ẵm ngửa
• Đọc cho trẻ nghe từ lúc 6 tháng với sách có hình ảnh hoặc các vật để bé chạm vào
• Tận dụng mọi tình huống để khuyến khích trẻ nói như khi đi siêu thị, làm việc nhà
• Khuyến khích trẻ nói và khen ngợi khi con nói từ mới
• Chơi với bé thường xuyên
• Đọc sách, truyện cho trẻ trước khi đi ngủ hoặc vào thời gian cố định trong ngày.
• Giao tiếp với trẻ thông qua đồ vật quen thuộc để con phát triển ngôn ngữ
• Tránh ép trẻ phải nói, hãy khuyến khích dần dần và tạo thói quen tự nhiên
• Dạy cho con từ đơn giản dễ hiểu để nhớ lâu và dễ áp dụng
• Cho trẻ tiếp xúc với âm thanh khác nhau để tăng khả năng nhận diện và phản xạ âm thanh
• Tránh cho trẻ tiếp cận quá nhiều với các thiết bị điện tử như tivi, điện thoại để tránh tác dụng ngược

Hành trình học nói của trẻ cần sự đồng hành từ cha mẹ nên đừng quá lo lắng khi con chậm hơn so với các bạn đồng trang lứa. Nhưng nếu nhận ra dấu hiệu bất thường, hãy tìm hiểu kỹ bé bao nhiêu tháng được coi là chậm nói để có cách xử lý kịp thời.

Có thể bạn quan tâm:

• Trẻ sinh non có nguy cơ chậm nói không?
• Bài Test trẻ chậm nói ASQ-3 giúp phát hiện và can thiệp sớm
• Bà bầu ăn đào con chậm nói: Đừng tin vào quan niệm sai lầm

Nguồn tham khảo:

• vinmec.com, hongngochospital.vn,…