Bé 21 tháng chưa biết nói có phải chậm nói không?

Khi bé 21 tháng chưa biết nói, nhiều cha mẹ lo lắng và sốt ruột dù ở độ tuổi này, hầu hết trẻ đã có thể nói một số từ đơn giản. Nhưng vẫn có bé chậm hơn mà không đáng lo ngại nên phụ huynh cần bình tĩnh quan sát và tạo môi trường giúp bé phát triển khả năng nói thật tự nhiên.

Tốc độ phát triển ngôn ngữ của trẻ 21 tháng tuổi

Ngôn ngữ của trẻ em đạt 21 tháng tuổi phát triển nhanh chóng và đa dạng theo từng bé. Một số trẻ đã nói được nhiều từ, trong khi một số khác chỉ mới bập bẹ những âm đơn giản, nhưng đây đều là những bước tiến quan trọng trong quá trình học nói.

• Vốn từ phong phú hơn mỗi ngày:

Trẻ 21 tháng tuổi có thể nói khoảng 50 – 100 từ, chủ yếu là những danh từ quen thuộc như “ba”, “mẹ”, “xe”, “cún”. Mỗi tuần, bé sẽ học thêm nhiều từ mới và dần dần mở rộng vốn từ vựng của mình.

• Biết ghép từ thành cụm đơn giản:

Không chỉ nói từng từ riêng lẻ, trẻ bắt đầu ghép 2 – 3 từ lại thành câu ngắn như “bé ăn”, “mẹ bế”. Đây là dấu hiệu cho thấy khả năng ngôn ngữ của con đang dần hoàn thiện.

• Nghe và hiểu lời người lớn:

Dù chưa nói được nhiều, nhưng trẻ đã hiểu rõ câu đơn giản như “con lấy bóng”, “đóng cửa lại giúp mẹ”. Bé cũng dần biết phản ứng phù hợp với yêu cầu từ cha mẹ.

• Giao tiếp bằng lời nhiều hơn:

Bé 21 tháng không chỉ gọi tên đồ vật, người thân mà còn sử dụng ngôn ngữ để thể hiện mong muốn. Khi cần điều gì đó, trẻ có thể nói “cho con” thay vì chỉ trỏ như trước.

• Nhận biết và gọi tên sự vật:

Trẻ có thể phân biệt và gọi tên các con vật, đồ vật, bộ phận cơ thể. Đôi khi, bé còn bắt chước tiếng kêu của động vật như “meo meo” hay “gâu gâu” một cách thích thú.

• Phát âm dần rõ hơn:

Dù chưa nói tròn vành rõ chữ, nhưng trẻ đã có thể phát âm từ ngữ quen thuộc một cách dễ hiểu hơn. Qua thời gian, bé sẽ cải thiện dần cách nói của mình để giao tiếp hiệu quả.

Dấu hiệu nhận biết bé 21 tháng chưa biết nói

Mỗi bé sẽ có tốc độ phát triển ngôn ngữ khác nhau như có bé nói sớm, có bé chậm hơn một chút. Tuy nhiên, nếu bé 21 tháng tuổi vẫn chưa biết nói và có những dấu hiệu bất thường, người lớn nên chú ý để can thiệp kịp thời.

Dấu hiệu nhận biết bé 21 tháng chưa biết nói:

• Không nói được từ đơn nào, không phát ra cả từ đơn giản như “ba”, “mẹ”,  “bà”
• Vốn từ rất ít dưới 50 từ và không có dấu hiệu tăng lên theo thời gian
• Không hiểu yêu cầu đơn giản như “đưa mẹ cái bút”, “vẫy tay chào ông bà”
• Không có phản ứng khi nghe âm thanh xung quanh, không bắt chước âm thanh của người khác
• Thích dùng cử chỉ chỉ tay, kéo tay người lớn hơn là cố gắng nói khi muốn điều gì đó
• Phát âm líu nhíu, nói lắp bắp, nói không ai hiểu ngay cả người thân trong gia đình
• Không cố gắng giao tiếp, không nói chuyện, không đáp lại khi người lớn hỏi, không quan tâm đến người xung quanh
• Khó nhai nuốt thức ăn, ảnh hưởng đến khả năng vận động miệng và phát âm

Nguyên nhân bé 21 tháng chưa biết nói

Bé 21 tháng chưa biết nói có thể khiến nhiều bậc phụ huynh lo lắng. Để hiểu rõ nguyên nhân, cần quan sát kỹ các biểu hiện của con và xem xét yếu tố ảnh hưởng đến khả năng ngôn ngữ sau:

• Vấn đề về khả năng nghe: Nếu bé không phản ứng khi gọi tên, không quay đầu theo âm thanh, hay hỏi lại nhiều lần thì rất có thể con có vấn đề thính giác. Không nghe rõ thì việc học cách phát âm, nói chuyện sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
• Khuyết tật ở cơ quan phát âm: Những vấn đề như dính thắng lưỡi, hở hàm ếch, lưỡi ngắn có thể khiến bé khó phát âm đúng. Nếu trẻ nói không rõ, nói ngọng, không thể phát ra âm thanh dù hiểu lời nói thì nên đưa con đi kiểm tra.
• Ảnh hưởng tâm lý: Trẻ trải qua sang chấn tinh thần, bị bỏ bê, quá phụ thuộc vào người lớn có thể chậm nói hơn bình thường. Một số bé cũng trở nên ít giao tiếp hơn nếu môi trường xung quanh không khuyến khích việc trò chuyện.

• Rối loạn phát triển: Hội chứng tự kỷ, chậm phát triển trí tuệ, vấn đề về não bộ khiến trẻ khó giao tiếp bằng lời nói.
• Môi trường giao tiếp ít: Trẻ lớn lên trong môi trường ít giao tiếp, ít được nghe, ít khuyến khích nói, chỉ chơi một mình, hay xem thiết bị điện tử sẽ có nguy cơ chậm nói.
• Yếu tố di truyền: Trẻ có cha mẹ, người thân từng bị chậm nói cũng có thể gặp tình trạng tương tự.

Bé 21 tháng chưa biết nói có đáng lo ngại không?

Nếu bé đã 21 tháng tuổi nhưng hoàn toàn không nói được từ nào và không có nhu cầu giao tiếp thì đó là tín hiệu cảnh báo vấn đề phát triển. Khi nhận thấy điều này, cha mẹ nên đưa bé đi thăm khám để có hướng can thiệp kịp thời

Không chỉ ảnh hưởng khả năng giao tiếp, chậm nói còn tác động đến sự phát triển nhận thức của trẻ. Việc không thể diễn đạt suy nghĩ làm con khó học hỏi và tiếp thu thế giới xung quanh. Qua đó bé chậm phát triển tư duy và hạn chế khả năng giải quyết vấn đề sau này.

Bên cạnh đó, trẻ chậm nói dễ gặp vấn đề về tâm lý như tự ti, cáu kỉnh, thu mình. Khi không thể bày tỏ cảm xúc, con dần thấy thất vọng và né tránh giao tiếp với mọi người xung quanh. Nếu tình trạng này kéo dài, trẻ có nguy cơ khó hòa nhập và dễ bị cô lập trong xã hội.

Việc chậm nói cũng ảnh hưởng đến quá trình học tập trong tương lai. Khi bước vào độ tuổi đi học, bé khó tiếp thu kiến thức, học đọc, học viết. Nếu không được hỗ trợ kịp thời, trẻ sẽ mất tự tin, gặp trở ngại trong việc kết bạn và hòa nhập với bạn bè cùng trang lứa.

Làm sao để can thiệp bé 21 tháng chưa biết nói?

Nếu trẻ 21 tháng chưa biết nói, cha mẹ không nên quá hoang mang nhưng cũng không thể thờ ơ. Việc can thiệp sớm và đúng cách sẽ giúp bé phát triển ngôn ngữ tốt hơn, tạo nền tảng vững chắc cho giao tiếp sau này.

1. Cho bé đến nơi đông người

Môi trường đông người là cơ hội tốt để bé quan sát, lắng nghe và học cách giao tiếp. Khi tiếp xúc với nhiều âm thanh, giọng nói thì con sẽ dần quen với việc nghe và phản xạ lại bằng cử chỉ, từ ngữ. Qua đó trẻ mạnh dạn và có động lực để nói chuyện nhiều hơn.

Ở nơi đông người, cha mẹ có thể chỉ cho bé sự vật xung quanh và gọi tên chúng. Khi trò chuyện hãy nói chậm, rõ ràng và khuyến khích bé nhắc lại từ đơn giản. Dần dần, con sẽ hiểu và bắt chước cách gọi tên đồ vật, con người để phát triển khả năng ngôn ngữ.

2. Cùng con đọc sách

Sách là công cụ giúp bé 21 tháng tuổi phát triển vốn từ vựng. Những cuốn sách có hình ảnh sinh động, câu từ đơn giản sẽ giúp con liên kết từ với hình ảnh để học nói nhanh hơn. Khi đọc, cha mẹ nên chỉ vào tranh, đọc to và diễn đạt sinh động để thu hút bé.

Đọc sách không chỉ là kể chuyện mà còn là một cuộc trò chuyện giữa cha mẹ và con. Hãy đặt câu hỏi đơn giản như “Con thấy gì trong bức tranh này?” hoặc khuyến khích bé lặp lại từ mới. Cách này giúp con tập trung, ghi nhớ và từng bước hình thành ngôn ngữ.

3. Nghe nhạc và hát cùng bé

Âm nhạc có tác dụng kích thích não bộ và giúp bé ghi nhớ từ vựng một cách tự nhiên. Khi nghe bài hát vui nhộn, con sẽ quen với nhịp điệu, giai điệu và dần dần muốn nhún nhảy, ngân nga theo. Hơn nữa trẻ sẽ thấy hứng thú để quá trình học nói hiệu quả.

Hát cùng bé là cách giúp con tập phát âm và bắt chước ngôn ngữ. Những bài hát đơn giản, lặp đi lặp lại như “Chúc bé ngủ ngon”, “Ba bà đi bán lợn con” sẽ giúp bé dễ nhớ và dễ hát theo. Trong lúc con cố gắng phát âm theo bài hát, cha mẹ hãy cổ vũ để bé có thêm động lực để nói nhiều hơn.

4. Thực phẩm cho trẻ chậm nói

Chế độ dinh dưỡng hỗ trợ bé phát triển khả năng ngôn ngữ vô cùng tốt. Thực phẩm giàu dưỡng chất sẽ giúp cơ miệng, lưỡi linh hoạt, tăng cường trí não, hỗ trợ bé tiếp thu ngôn ngữ tốt hơn.

• Trứng gà: Giàu choline giúp tăng cường trí nhớ và phát triển não bộ.
• Cá hồi: Chứa nhiều omega – 3, hỗ trợ khả năng tập trung và tiếp thu ngôn ngữ.
• Sữa và sản phẩm từ sữa: Cung cấp canxi giúp phát triển hệ thần kinh và cơ miệng.
• Chuối: Giúp tăng cường năng lượng, hỗ trợ phát triển nhận thức.
• Hạt óc chó: Bổ sung DHA giúp bé nhạy bén hơn khi học nói.
• Đậu nành: Chứa lecithin giúp kích thích trí não hoạt động hiệu quả.
• Thịt bò: Cung cấp sắt, giúp bé không bị mệt mỏi, tăng khả năng tập trung.
• Rau xanh (rau bina, súp lơ…): Cung cấp vitamin cần thiết cho não bộ.
• Bơ: Giàu chất béo tốt, hỗ trợ phát triển thần kinh và ngôn ngữ.
• Dầu oliu: Cung cấp chất béo lành mạnh giúp bé phát triển tư duy ngôn ngữ.
• Mật ong: Hỗ trợ hoạt động thanh quản, giúp bé phát âm rõ ràng hơn.
• Nước ép cam: Cung cấp vitamin C giúp tăng cường hệ miễn dịch và sự tỉnh táo.
• Cháo yến mạch: Giúp bé có đủ năng lượng và phát triển nhận thức tốt hơn.
• Nước hầm xương: Giàu collagen giúp cơ miệng bé dẻo dai, dễ phát âm hơn.

5. Hỗ trợ môi trường sinh hoạt lành mạnh

Môi trường sinh hoạt lành mạnh sẽ giúp bé có điều kiện tốt nhất để phát triển ngôn ngữ.

• Không gian sống nên yên tĩnh, ít tiếng ồn nhiễu loạn để con dễ dàng lắng nghe và bắt chước lời nói
• Gia đình cần hạn chế cho bé tiếp xúc với tivi, điện thoại quá nhiều để tránh ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp.
• Dành nhiều thời gian trò chuyện, chơi đùa cùng bé và khuyến khích con bày tỏ suy nghĩ của mình
• Xây dựng thói quen sinh hoạt khoa học, cho bé ăn uống đầy đủ và ngủ đủ giấc để phát triển trí não và khả năng ngôn ngữ tốt hơn

Bên cạnh đó, xã hội cũng cần tạo điều kiện cho trẻ được giao tiếp nhiều hơn. Các khu vui chơi, lớp học kỹ năng, hoạt động cộng đồng sẽ giúp bé rèn luyện khả năng tương tác. Khi đó, các bé có môi trường tốt nhất để phát triển ngôn ngữ tự nhiên và hiệu quả.

6. Trò chuyện, dạy con nói mọi lúc

Trẻ học nói nhanh nhất khi được trò chuyện thường xuyên trong môi trường giàu ngôn ngữ. Cha mẹ nên tận dụng mọi khoảnh khắc từ lúc ăn, tắm đến khi đi dạo để nói chuyện với con. Qua đó con học được từ mới, cảm thấy được quan tâm, gắn kết tình cảm với người lớn.

Những điều nhỏ nhặt trong cuộc sống cũng có thể trở thành bài học ngôn ngữ cho bé. Khi cho bé ăn hãy miêu tả món ăn, khi mặc đồ hãy nói về màu sắc – chất liệu quần áo. Dần dần, bé sẽ ghi nhớ và có phản xạ với những từ quen thuộc này.

7. Đưa con đi thăm khám

Thăm khám sớm giúp xác định chính xác nguyên nhân chậm nói và có phương pháp can thiệp phù hợp. Bác sĩ sẽ thực hiện các bài kiểm tra chuyên môn để đánh giá khả năng ngôn ngữ, nhận thức và giao tiếp của bé. Nhờ đó, cha mẹ có thể hiểu rõ tình trạng của con và tìm ra hướng hỗ trợ tốt nhất.

Sự đồng hành của cha mẹ trong quá trình thăm khám là vô cùng quan trọng. Bé sẽ cảm thấy an tâm, hợp tác hơn khi có người thân ở bên động viên và hướng dẫn. Sau khi có kết quả, gia đình cần tuân thủ hướng dẫn điều trị và kiên trì hỗ trợ trẻ mỗi ngày.

8. Cho bé học trường giáo dục chuyên biệt

Môi trường giáo dục chuyên biệt giúp trẻ chậm nói phát triển ngôn ngữ bài bản. Tại đây, bé sẽ được tham gia các hoạt động trị liệu, học nói theo phương pháp phù hợp với khả năng của mình. Qua đó con từng bước cải thiện kỹ năng giao tiếp và tự tin hơn trong cuộc sống.

Ngoài việc học nói, con còn được rèn luyện kỹ năng xã hội và tư duy ngôn ngữ qua bài học thực tế. Giáo viên có kinh nghiệm sẽ hướng dẫn bé cách diễn đạt suy nghĩ, cảm xúc tự nhiên. Khi có môi trường học tập tốt, trẻ sẽ nhanh chóng tiến bộ và hòa nhập với bạn bè.

Mỗi trẻ em đều có tốc độ phát triển riêng, vì vậy bé 21 tháng chưa biết nói chưa hẳn là vấn đề nghiêm trọng. Cha mẹ cần chủ động trò chuyện, khuyến khích con giao tiếp và giúp bé làm quen với ngôn ngữ hàng ngày. Sự kiên nhẫn và đồng hành của gia đình chính là “chìa khóa” giúp con nói tốt hơn.

Có thể bạn quan tâm:

• Trẻ 2 tuổi chưa biết nói có sao không? Cần làm gì?
• Trẻ 28, 29, 30 tháng tuổi chưa biết nói: Khi nào cần can thiệp?
• Trẻ 4 tuổi vẫn chưa biết nói: Bất thường cần can thiệp sớm

Nguồn tham khảo:

• vinmec.com, benhviennhi.org.vn,…