Trẻ chậm phát triển trí tuệ: Nguyên nhân, biểu hiện và điều trị

Trẻ chậm phát triển trí tuệ thường sẽ phải đối diện với rất nhiều các khiếm khuyết có liên quan đến quá trình phát triển trí não. Tình trạng này thường khởi phát từ sớm đối với trẻ dưới 18 tuổi và nếu không được can thiệp kịp thời sẽ gây nên nhiều ảnh hưởng đối với sức khỏe, đời sống.

Trẻ chậm phát triển trí tuệ là gì?

Trẻ chậm phát triển trí tuệ là tình trạng xảy ra khi có sự hạn chế trong quá trình phát triển trí não, thường khởi phát từ nhỏ và kéo dài đến khi trưởng thành. Tình trạng này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng giao tiếp, hành xử xã hội và tự chăm sóc bản thân của bé. Vì não bộ phát triển chậm hơn so với bình thường, các con khó tương tác với mọi người và thực hiện hoạt động hàng ngày một cách độc lập. Điều này dẫn đến việc trẻ có chỉ số thông minh (IQ) thấp hơn so với các bạn cùng trang lứa.

Hai vấn đề chính mà trẻ chậm phát triển trí tuệ gặp phải là:

• Hạn chế về hoạt động trí tuệ: Về mặt trí tuệ, trẻ có chỉ số IQ thấp, học tập, tư duy logic và giải quyết vấn đề kém.
• Hạn chế về kỹ năng xã hội:  Trẻ gặp trở ngại trong việc giao tiếp, tương tác xã hội và tự chăm sóc bản thân.

Chậm phát triển trí tuệ ở trẻ có nhiều mức độ khác nhau. Một số trẻ chậm phát triển nhẹ vẫn có chỉ số IQ tương đối tốt và có thể học tập, tiếp thu kiến thức. Trong khi đó, những trường hợp nghiêm trọng hơn có thể không học được kỹ năng nào và không tự chăm sóc, bảo vệ bản thân. Tình trạng này thường được chia thành 4 mức độ chính:

1. Mức độ nhẹ

Trẻ chậm phát triển trí tuệ ở mức độ nhẹ vẫn có khả năng đi học và tiếp thu kiến thức, mặc dù cần nhiều thời gian để ghi nhớ và thực hành. Những trẻ này có chỉ số IQ từ 50 – 75 và có thể học hỏi các kỹ năng như đọc, viết, giao tiếp nhưng vẫn gặp nhiều hạn chế.

Nếu được hỗ trợ hợp lý, bé có thể phát triển ổn định cũng như tự chăm sóc bản thân. Theo thống kê, hơn 80% trẻ bị chậm phát triển trí tuệ thuộc mức độ nhẹ và có khả năng cải thiện tốt khi nhận được sự giúp đỡ phù hợp.

2. Mức độ trung bình

Ở mức độ này, IQ của trẻ sẽ dần thấp hơn, rơi vào khoảng từ 35 cho đến 55. Trong thực tế thì những đứa trẻ này vẫn có khả năng học viết, đọc và biết được những kỹ năng cơ bản nếu được hỗ trợ tốt, tuy nhiên trẻ sẽ mất rất nhiều thời gian để tiếp thu và rèn luyện nó.

Mặc dù bé chậm phát triển ở mức độ trung bình vẫn có thể tự chăm sóc cho bản thân, trẻ có khả năng thực hiện được những hoạt động sinh hoạt hàng ngày như ăn uống, tắm rửa, thay quần áo,…Tuy nhiên, con vẫn rất cần sự hỗ trợ, chăm sóc và theo dõi từ những người xung quanh.

3. Mức độ nặng

Nếu rơi vào mức độ này, chỉ số IQ chỉ còn khoảng 20 – 40 nhưng trẻ vẫn có khả năng để học những kỹ năng tự chăm sóc bản thân, giải quyết vấn đề cơ bản của cuộc sống. Tuy nhiên, con vẫn cần có sự giám sát và bảo vệ của những người thân bên cạnh.

Theo lời khuyên của các chuyên gia thì những trường hợp này cần phải được sống trong môi trường tập thể để luôn có người quan sát và chăm sóc cho trẻ. Tuy nhiên, tỷ lệ trẻ em bị chậm phát triển ở mức độ này chiếm khá thấp, chỉ khoảng 3 – 5%.

4. Mức độ rất nặng

Đây được xem là mức độ cực kỳ nghiêm trọng của tình trạng chậm phát triển trí tuệ. Tuy nhiên, tỷ lệ chiếm rất thấp khoảng dưới 2%. Những trẻ này chỉ có mức IQ khoảng dưới 20% nên khả năng học tập của trẻ bị hạn chế rất nhiều, bé luôn cần có sự giúp đỡ và hỗ trợ từ những người xung quanh.

Biểu hiện của trẻ chậm phát triển trí tuệ

Các biểu hiện của trẻ chậm phát triển trí tuệ thường khởi phát trước tuổi 18 và gây nên nhiều sự cản trở trong quá trình sinh hoạt, học tập của trẻ nhỏ. Cha mẹ cần chú ý quan sát và nhận biết sớm thông qua các dấu hiệu sau đây:

• Mức độ phát triển của trẻ chậm hơn so với bình thường, không đạt được những mốc phát triển ổn định
• Trẻ khó khăn trong việc sử dụng ngôn ngữ, lời nói, hay nói ngọng, nói không rõ ràng, nói lắp,…
• Trẻ biết bò, biết đi, biết ngồi chậm hơn so với bình thường.
• Khả năng ghi nhớ kém
• Trẻ gặp nhiều khó khăn trong việc hiểu và thực hiện theo những điều cơ bản.
• Khả năng tư duy, logic thấp
• Trẻ không thể tự đưa ra quyết định hay lựa chọn riêng của mình.
• Gặp nhiều cản trở và khó khăn trong quá trình học tập
• Trẻ dù đã lớn nhưng vẫn có những hành động, cư xử như trẻ con.
• Trẻ gặp nhiều khó khăn trong học tập các kỹ năng đơn giản như ăn uống, rửa mặt, thay quần áo,…
• Khả năng tập trung kém, thường hay lơ là, không chú ý
• Trẻ không thể giao tiếp, tương tác với những người xung quanh.
• Trẻ gặp vấn đề về thị giác, thính giác.

Bên cạnh những triệu chứng đó, trẻ chậm phát triển trí tuệ còn có những hành vi bất thường như:

• Hay cáu gắt, bướng bỉnh, kích động
• Thường sống phụ thuộc, dựa dẫm vào người khác
• Có tính hiếu chiến cao
• Không thể kiểm soát tốt các hành vi, cảm xúc của bản thân
• Có xu hướng tự gây thương tích cho chính mình
• Thiếu tự tin, thu mình
• Khả năng chịu đựng bị hạn chế

Nhìn chung, những trẻ chậm phát triển trí tuệ thường bị hạn chế về mặt học tập. Trẻ vẫn có khả năng tiếp thu kiến thức nhưng cần rất nhiều thời gian để có thể ghi nhớ và thực hiện nó. Đồng thời, những đứa trẻ này thường chỉ có trí nhớ ngắn hạn, trẻ không thể nhớ được những thông tin cơ bản như số điện thoại, tên đường hoặc kể cả sự kiện vừa xảy ra trước đó.

Ví dụ về trẻ chậm phát triển trí tuệ

Các bé chậm phát triển trí tuệ có thể phải đối mặt với nhiều thách thức trong cuộc sống hàng ngày. Dưới đây là một số ví dụ cụ thể về những khó khăn mà trẻ chậm phát triển trí tuệ thường gặp:

• Trẻ 7 tuổi có IQ 65 không thể nhận diện các chữ cái và cần sự hỗ trợ để hoàn thành bài tập đọc.
• Trẻ 10 tuổi không hiểu quy tắc chơi đùa và khó tham gia vào trò chơi nhóm
• Bé 5 tuổi không biết cách sử dụng thìa và cần giúp đỡ khi ăn uống
• Trẻ 12 tuổi không thể tự chọn đồ ăn, lựa chọn trang phục mà không cần sự hướng dẫn
• Một bé 8 tuổi không diễn đạt được cảm xúc của mình bằng lời nói nên khó tương tác với bạn bè.
• Bé 6 tuổi có thể không nhớ tên bạn cùng lớp, gặp khó khăn khi muốn gọi tên người khác.
• Tình trạng mất tập trung trong lớp học và cần sự nhắc nhở liên tục để hoàn thành bài tập xảy ra ở trẻ 9 tuổi chậm phát triển
• Trẻ 11 tuổi nhưng vẫn không hiểu các chỉ dẫn đơn giản như “hãy ngồi xuống”, “hãy lấy sách ra”.
• 7 tuổi lại hay phản ứng dữ dội khi không được đáp ứng yêu cầu, mong muốn

Nguyên nhân trẻ chậm phát triển trí tuệ

Tình trạng trẻ chậm phát triển trí tuệ hiện nay đang ngày càng gia tăng đáng kể. Tuy nhiên, cha mẹ cũng không nên quá lo ngại hay cảm thấy xấu hổ về vấn đề này. Cũng bởi, trẻ chậm phát triển nếu được phát hiện và can thiệp kịp thời vẫn có thể được cải thiện tốt, trẻ vẫn có thể học hỏi và tiếp thu những kiến thức, kỹ năng cần thiết.

Tuy nhiên, để có thể đồng hành và hỗ trợ trẻ thật tốt thì trước tiên các bậc phụ huynh nên tìm hiểu cụ thể về nguyên nhân gây ra sự hạn chế về quá trình phát triển ở trẻ nhỏ, từ đó mới có thể lựa chọn phương pháp can thiệp phù hợp. Theo chia sẻ của các nhà nghiên cứu thì tình trạng này thường sẽ xuất phát từ các lý do sau:

1. Do yếu tố di truyền

Kết quả của rất nhiều các nghiên cứu khoa học nhận thấy rằng, sự chậm phát triển ở trẻ nhỏ có liên quan đến các yếu tố di truyền. Cụ thể, nếu như bố mẹ mắc phải các vấn đề về sự phát triển thần kinh, não bộ thì con sinh ra sẽ có tỷ lệ chậm phát triển cao hơn so với những đứa trẻ khác.

Bên cạnh đó, các chuyên gia còn cho biết thêm, những căn bệnh có liên quan đến rối loạn chuyển hóa, điển hình như chứng Phenylceton niệu nếu xuất hiện ở bố mẹ thì khả năng cao trẻ nhỏ cũng sẽ bị ảnh hưởng. Do đó, quá trình thăm khám và tìm nguyên nhân thường sẽ được khai thác dựa trên tiền sử bệnh lý của những người thân trong gia đình.

2. Do ảnh hưởng của môi trường sống

Môi trường sống cũng chính là một trong các yếu tố góp phần lớn trong việc hình thành nhân cách và phát triển trí tuệ ở mỗi trẻ nhỏ. Nếu trẻ liên tục phải sống trong môi trường có quá nhiều chất độc hại, bị ô nhiễm nghiêm trọng thì trẻ có có thể phát triển một cách toàn diện, đặc biệt là về trí não.

Bên cạnh đó, nếu môi trường sống trong gia đình thiếu sự yêu thương, chăm sóc và bao bộc của cha mẹ thì cũng có thể khiến trẻ dần trở nên thu mình, thụ động. Trẻ nhỏ phải thường xuyên đối diện với bạo lực, sự lạnh nhạt của chính những người thân trong gia đình sẽ phải gánh chịu những tổn thương nặng nề về mặt tinh thần, từ đó gây tác động đến hoạt động của não bộ.

3. Do các vấn đề xảy ra trong quá trình mang thai

Giai đoạn mang thai có sự ảnh hưởng rất lớn đối với quá trình phát triển của thai nhi. Nếu trong thời kỳ này, phụ nữ không thể duy trì một lối sống lành mạnh, cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết thì sẽ làm gia tăng nguy cơ bị chậm phát triển trí tuệ ở trẻ nhỏ ngay từ khi chào đời.

Cụ thể một số thói quen tiêu cực của mẹ bầu có thể ảnh hưởng đến trẻ như:

• Quá trình mang thai mẹ bầu ăn uống không đều độ, thường xuyên bỏ bữa, không cung cấp đủ dinh dưỡng cho cơ thể.
• Hay có thói quen sử dụng rượu bia, thuốc lá, các chất kích thích, gây nghiện, đặc biệt là trong 3 tháng đầu của thai kỳ.
• Mẹ bầu bị huyết áp cao gây ảnh hưởng đến lượng máu lưu thông trong cơ thể và tác động đến bào thai khiến cho quá trình phát triển não bộ của thai nhi bị cản trở.
• Mẹ bầu mắc phải các vấn đề bệnh lý như nhiễm ký sinh trùng, bệnh rubella, nhiễm virus, rối loạn tuyến sữa cũng có nguy cơ khiến trẻ bị chậm phát triển trí tuệ.

4. Do chấn thương hoặc bệnh lý liên quan

Trẻ nhỏ, nhất là sơ sinh còn rất yếu ớt và hệ miễn dịch vẫn chưa thể phát triển một cách toàn diện nhất. Lúc này con không có nhiều khả năng để tự bảo vệ bản thân và chống chọi lại các tác nhân gây hại từ bên ngoài. Chính vì thế rất dễ mắc phải các bệnh lý nguy hiểm như thủy đậu, sởi nếu không được tiêm phòng đầy đủ.

Bên cạnh đó, những chấn thương nghiêm trọng ở não bộ hoặc các vấn đề bệnh lý như nhiễm trùng não, viêm não cũng để lại nhiều hậu quả đáng tiếc. Hoạt động của não bộ có thể gặp nhiều khó khăn nếu bé bị va đập mạnh vào đầu, té từ trên cao xuống, tai nạn nghiêm trọng,….

Ảnh hưởng của chứng chậm phát triển trí tuệ ở trẻ

Chứng chậm phát triển trí tuệ ở trẻ là một vấn đề nghiêm trọng, ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh trong cuộc sống của trẻ và gia đình. Những trẻ chậm phát triển trí tuệ khó tiếp thu kiến thức mới và ghi nhớ thông tin nên khả năng tư duy bị hạn chế. Điều này khiến cho việc suy luận và phân tích thông tin trở nên khó khăn. Bé cũng có thể mất nhiều thời gian hơn để thích nghi với môi trường mới.

Các kỹ năng xã hội của trẻ cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Bé không thể giao tiếp, sử dụng ngôn ngữ và đọc hiểu được cảm xúc của người khác. Nó trở thành thách thức cho trẻ khi phải xây dựng và duy trì mối quan hệ bạn bè. Ngoài ra, con có thể không hiểu rõ để tuân thủ các quy tắc ứng xử trong xã hội càng làm cho bản thân trở nên cô lập hơn.

Bên cạnh đó, trẻ cũng gặp nhiều khó khăn trong việc tự chăm sóc bản thân như ăn uống, vệ sinh cá nhân. Bé cũng khó đưa ra quyết định và giải quyết vấn đề. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sự tự lập của trẻ mà còn làm cho cha mẹ phải chịu trách nhiệm nhiều hơn trong việc chăm sóc con cái.

Và trẻ có thể cảm thấy tự ti, mặc cảm vì khác biệt với bạn bè cùng trang lứa dẫn đến cảm giác dễ bị tổn thương. Trong một số trường hợp, các bé còn thể hiện hành vi bất thường như hiếu động quá mức, thu mình khỏi xã hội. Điều này cần sự quan tâm đặc biệt từ gia đình và các chuyên gia.

Trẻ chậm phát triển trí tuệ có chữa được không?

Câu hỏi “Trẻ chậm phát triển trí tuệ có chữa khỏi không?” luôn là mối bận tâm của nhiều bậc phụ huynh. Mặc dù hội chứng này không thể chữa khỏi hoàn toàn do là dạng rối loạn không hồi phục, nhưng bé vẫn có thể phát triển tốt trong khả năng của mình nếu được can thiệp sớm và đúng phương pháp. Ở trẻ có mức độ chậm phát triển trí tuệ nhẹ có khả năng hòa nhập tốt hơn với cộng đồng, tự sinh hoạt, tự chăm sóc bản thân mà không cần sự hỗ trợ quá nhiều từ gia đình.

Đối với bé ở mức độ trung bình đến nặng, việc phát triển như bạn bè bình thường là rất khó khăn. Tuy nhiên, với sự hỗ trợ kịp thời thì con có thể học được các kỹ năng cơ bản để không phải phụ thuộc quá nhiều vào cha mẹ. Do đó, thay vì lo lắng về khả năng chữa trị, phụ huynh nên tập trung tìm ra phương pháp can thiệp càng sớm càng tốt.

Biện pháp chẩn đoán trẻ chậm phát triển trí tuệ

Theo Cẩm nang Chẩn đoán và Thống kê Rối loạn Tâm thần DSM – IV, có 3 tiêu chí chính để xác định trẻ chậm phát triển trí tuệ:

• Hoạt động trí tuệ của trẻ phải dưới mức trung bình, cụ thể là chỉ số IQ ≤ 70
• Khả năng thích ứng xã hội của trẻ bao gồm giao tiếp, học tập và làm việc phải kém hơn so với trẻ cùng trang lứa
• Các biểu hiện này cần xuất hiện trước 18 tuổi; nếu phát sinh sau độ tuổi này, tình trạng sẽ được xem là sa sút trí tuệ

Để chẩn đoán chính xác tình trạng chậm phát triển trí tuệ, các chuyên gia có thể thực hiện nhiều xét nghiệm khác nhau. cụ thể như sau:

• Xét nghiệm trước sinh được khuyến nghị cho những cặp vợ chồng có yếu tố nguy cơ, thông qua các kỹ thuật như chọc dò màng ối, sinh thiết gai rau
• Đánh giá trí thông minh và chỉ số phát triển của trẻ
• Xét nghiệm di truyền bao gồm xét nghiệm bộ nhiễm sắc thể và nghiên cứu DNA trực tiếp
• Đối với trường hợp có chấn thương, té ngã thì chụp CT hoặc MRI để phát hiện các vấn đề tiềm ẩn liên quan đến phát triển trí tuệ

Cách chăm sóc và phục hồi cho trẻ chậm phát triển trí tuệ

Chậm phát triển trí tuệ ở trẻ được diễn ra với nhiều mức độ khác nhau. Tùy vào mỗi tình trạng của trẻ mà các chuyên gia sẽ có phương pháp can thiệp hiệu quả và phù hợp nhất.

Tuy nhiên, lời khuyên dành cho các bậc phụ huynh đó chính là kịp thời phát hiện các dấu hiệu bất thường của trẻ và cho trẻ tiến hành cải thiện càng sớm càng tốt. Chậm phát triển trí tuệ gây nên nhiều cản trở trong đời sống ở trẻ nhỏ, nhưng nếu có biện pháp hỗ trợ tốt thì trẻ hoàn toàn có thể phục hồi các mặt hạn chế của mình để tự chăm sóc cho bản thân và phát triển ổn định.

Ngay khi nhận thấy các biểu hiện chậm phát triển trí tuệ của trẻ, cha mẹ nên nhanh chóng đưa trẻ đến thăm khám tại các bệnh viện, cơ sở chuyên khoa để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời. Sau quá trình thăm khám, bác sĩ sẽ cân nhắc để hướng dẫn một số cách điều trị như sau:

1. Can thiệp giáo dục

Trẻ chậm phát triển trí tuệ cần được can thiệp giáo dục sớm, tốt nhất là khoảng 3 tháng tuổi. Việc học tập tại các trường chuyên biệt giúp trẻ nhận được sự hỗ trợ phù hợp để nâng cao các kỹ năng cơ bản như thay đồ, ăn uống, vệ sinh cá nhân, đọc, viết và giao tiếp. Khi trẻ dần học được những kỹ năng này, sự tự tin và khả năng tương tác với mọi người xung quanh sẽ được cải thiện rõ rệt.

Đội ngũ giáo viên và chuyên viên sẽ áp dụng các phương pháp giáo dục khác nhau để phù hợp với từng trường hợp, nhưng sự hỗ trợ từ gia đình cũng là yếu tố quan trọng.

Các bậc phụ huynh nên tìm hiểu và áp dụng những phương pháp giúp trẻ cải thiện ngay tại nhà, đồng hành và hỗ trợ trẻ trong quá trình phát triển. Tuy nhiên, việc rèn luyện và giáo dục có thể gặp nhiều khó khăn, và trẻ có thể không đáp ứng ngay các biện pháp can thiệp. Do đó, phụ huynh cần kiên trì và nỗ lực trong thời gian dài để cùng trẻ vượt qua những thử thách này.

2. Liệu pháp tâm lý

Liệu pháp tâm lý tuy không thể can thiệp và hỗ trợ trẻ có thể phát triển trí não một cách ổn định. Tuy nhiên, phương pháp này sẽ giúp trẻ phục hồi tốt các bất ổn về mặt tinh thần, cảm xúc.

Theo chia sẻ thực tế nhận thấy rằng, những trẻ chậm phát triển trí tuệ thường khó có thể kiểm soát được hành vi và cảm xúc của bản thân. Trẻ rất dễ xúc động, hay lo lắng, sợ hãi quá mức và có xu hướng thực hiện các hành vi tiêu cực, tự làm hại đến chính mình.

Do đó, trị liệu tâm lý sẽ giúp trẻ dần ổn định hơn về hành vi, nhận thức và điều chỉnh những thói quen tiêu cực theo chiều hướng lành mạnh hơn. Trẻ nhỏ sẽ được trao đổi trực tiếp cùng với chuyên gia để hiểu rõ hơn tình trạng sức khỏe của bản thân và thay đổi suy nghĩ, kiểm soát sự căng thẳng, lo lắng của chính mình.

3. Hỗ trợ tại nhà

Bên cạnh việc áp dụng tốt các phương pháp điều trị chuyên khoa thì trẻ cần được hỗ trợ ngay tại nhà. Cha mẹ cần chú ý quan tâm trẻ nhiều hơn, dành cho trẻ nhiều thời gian và hỗ trợ trẻ thay đổi một số thói quen sinh hoạt lành mạnh.

• Chú ý bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng cho trẻ nhỏ với thực phẩm giàu chất béo Omega 3, các nhóm thực phẩm hỗ trợ tốt cho não bộ. Đồng thời, cần hạn chế các món ăn nhiều dầu mỡ, gia vị, các đồ ăn đóng hộp, chế biến sẵn.
• Thường xuyên cho trẻ vận động, tập luyện thể dục thể thao để nâng cao sức đề kháng, giúp trẻ linh hoạt và năng động hơn
• Hướng dẫn bé thực hiện các công việc đơn giản, phù hợp với lứa tuổi
• Quan tâm đến giấc ngủ của trẻ, đảm bảo trẻ ngủ đủ giấc, ngủ ngon
• Dành thời gian chia sẻ, trò chuyện với trẻ nhiều hơn
• Xây dựng cho trẻ những thói quen và hoạt động tốt như đọc sách, nghe nhạc, chơi các trò chơi vận động não bộ,…
• Dành cho trẻ những lời khen, động viên để trẻ có thêm nhiều động lực và cố gắng hơn
• Tạo cho trẻ nhiều không gian vui chơi, khám phá thú vị

Cách phòng ngừa chậm phát triển trí tuệ ở trẻ

Phòng ngừa chậm phát triển trí tuệ ở trẻ là một nhiệm vụ quan trọng, đòi hỏi sự chú ý từ giai đoạn mang thai cho đến những năm đầu đời. Mặc dù không có cách nào đảm bảo hoàn toàn việc ngăn ngừa tình trạng này, việc thực hiện một số biện pháp an toàn có thể giảm thiểu nguy cơ cho trẻ.

• Không hút thuốc trong suốt thời kỳ mang thai
• Không uống rượu và sử dụng chất kích thích
• Có chế độ ăn uống lành mạnh với nhiều ngũ cốc, trái cây và rau quả
• Bổ sung axit folic cho bà bầu
• Sàng lọc các bệnh có thể gây khuyết tật trí tuệ cho trẻ sơ sinh
• Khuyến khích trẻ phát triển các kỹ năng xã hội và giao tiếp từ sớm
• Đội mũ bảo hiểm cho trẻ khi đi xe đạp, tham gia các hoạt động thể thao
• Để xa các vật dụng có chứa chất độc hại ra khỏi tầm với của trẻ

Trẻ chậm phát triển trí tuệ sẽ gặp rất nhiều các trở ngại trong đời sống, thậm chí có nhiều trường hợp nặng còn không có khả năng tự chăm sóc bản thân. Do đó cha mẹ cần hiểu rõ thêm về tình trạng của con và luôn giám sát để kịp thời can thiệp giúp bé cải thiện trí tuệ hiệu quả hơn.

Có thể bạn quan tâm:

• Trẻ chậm nói: Nguyên nhân, Dấu hiệu và Hướng can thiệp
• Trẻ chậm phát triển ngôn ngữ: Nguyên nhân và cách can thiệp
• Trẻ chậm nói đơn thuần: Biểu hiện và Cách khắc phục

Nguồn tham khảo:

• hoithankinhhocvietnam.com.vn, nutrihome.vn, hongngochospital.vn,…