Tìm hiểu đặc điểm phát triển tâm lý của trẻ chậm phát triển trí tuệ

Đặc điểm phát triển tâm lý của trẻ chậm phát triển trí tuệ sẽ có phần khác biệt hơn so với những đứa trẻ bình thường. Đặc biệt là trong những năm tháng đầu đời, các bậc phụ huynh cần chú ý quan sát để có thể nhận biết và kịp thời hỗ trợ trẻ nhỏ. 

Đặc điểm phát triển tâm lý của trẻ chậm phát triển trí tuệ ba mẹ nên biết

Trẻ chậm phát triển trí tuệ là tình trạng khiếm khuyết trong quá trình hoạt động và phát triển não bộ. Hiểu một cách đơn giản đó chính là não bộ của trẻ bị hạn chế và cản trở về một số chức năng khiến cho trẻ khó phát triển toàn diện về mọi khía cạnh đời sống, chỉ số thông minh của trẻ cũng ở dưới mức trung bình.

Những trẻ chậm phát triển trí tuệ thường gặp nhiều khó khăn và cản trở trong cuộc sống, trẻ chậm nói, chậm phát triển ngôn ngữ, có những hành vi, cảm xúc bất thường hoặc thậm chí không có khả năng tự chăm sóc bản thân. Tùy vào mức độ nghiêm trọng của chậm phát triển trí tuệ mà các ảnh hưởng đến giao tiếp, học tập, trí tuệ, tư duy, hành vi, cuộc sống của trẻ sẽ khác nhau.

Đặc biệt về đặc điểm phát triển tâm lý của trẻ chậm phát triển trong những năm đầu đời có những dấu hiệu khác thường so với những bạn bè đồng trang lứa. Trẻ có thể dễ bị kích động, cáu gắt, nóng giận không rõ nguyên nhân hoặc bản thân không thể kiềm chế được. Ngược lại có khi trẻ trở nên trầm tính, ù lỳ, thu mình và có xu hướng xa lánh, không hứng thú với các hoạt động xảy ra xung quanh.

Như đã chia sẻ, trẻ chậm phát triển trí tuệ có những tổn thương và bất ổn về mặt não bộ. Thậm chí có những trường hợp sẽ phải đối diện với các rối loạn trong phát triển về thể chất. Có không ít những trẻ nhỏ bị biến dạng về hình dáng của hộp sọ, kích thích của chân tay, cơ thể không được phát triển bình thường và gây nên nhiều cản trở trong các hoạt động đời sống.

Tuy nhiên, theo chia sẻ của các nhà khoa học thì những sự suy yếu bên trong não bộ sẽ không có sự tiến triển theo thời gian. Do đó, những tác nhân gây hại sẽ được dừng lại và trẻ nhỏ vẫn có khả năng để phát triển và hình thành tâm lý dựa theo quy luật bình thường.

Mặc dù thế, sự phát triển tâm lý ở những đứa trẻ này cũng có những đặc điểm riêng biệt hơn so với bạn bè đồng trang lứa. Trẻ khó có thể tự kiểm soát được cảm xúc và hành vi của mình. Phần lớn trẻ bại não sẽ không có nhiều hứng thú đối với các hoạt động, sự kiện xảy ra xung quanh đời sống, không có nhu cầu được giao tiếp, tương tác với những người bên cạnh.

Đối với những trẻ nhỏ từ 0 đến 5 tuổi thì dường như trẻ không có sự hấp dẫn với các món đồ chơi được bố trí xung quanh và theo thời gian trẻ cũng không hình thành tâm lý giao tiếp tốt với người khác. Trong những năm đầu đời, trẻ dường như không biết cách phân biệt người lạ, người quen, không bày tỏ cảm xúc của mình dựa trên gương mặt hay lời nói.

Có thể thấy, sự phát triển tâm lý của trẻ chậm phát triển trí tuệ trong những năm đầu đời có sự trì trệ đáng kể, điều này cũng gây nên những sự tác động đến quá trình tâm lý trong tương lai của trẻ. Theo chia sẻ của các chuyên gia tâm lý thì ở giai đoạn mầm non trẻ chậm phát triển không hình thành sự hứng thú đối với các đồ vật, hoạt động diễn ra xung quanh và không thể nắm được các hoạt động chuyên biệt, không biết cách ứng xử xã hội.

Đồng thời, trẻ cũng không có sự ổn định tốt về mặt tri giác và lời nói, thường sử dụng chúng một cách tùy tiện ở nhiều ngữ cách khác nhau. Do đó, có thể thấy rằng trẻ chậm phát triển trí tuệ không có được sự điều chỉnh chuyên môn nên đã bị bỏ qua 2 giai đoạn phát triển tâm lý cơ bản, đó là sự phát triển hoạt động với đồ vật cùng với sự phát triển giao tiếp với mọi người xung quanh.

Trẻ sẽ rất ít khi giao tiếp và tương tác với người khác, kể cả những bạn bè cùng lứa tuổi và hoàn toàn không thích tham gia vào những trò chơi tập thể. Phần lớn những hoạt động của trẻ diễn ra một cách vô cùng chậm chạp và riêng tư. Bên cạnh đó, những rối loạn và biến đổi trong quá trình phát triển của trẻ cũng gây nên nhiều khó khăn đối với đời sống tâm lý, tình cảm của trẻ chậm phát triển trí tuệ.

Tuy nhiên, có thể nhận thấy sự phát triển tâm lý của trẻ chậm phát triển trí tuệ là bình thường. Những sự bất ổn và biến đổi trong quá trình giao tiếp, tư duy, nhận thức, ghi nhớ, ngôn ngữ, tưởng tượng của trẻ thường chỉ mang đặc trưng thứ phát. Nếu có thể hỗ trợ can thiệp kịp thời thì trẻ sẽ có thêm nhiều cơ hội để phát triển ổn định hơn.

Ba mẹ cần làm gì khi phát hiện trẻ chậm phát triển trí tuệ?

Ngay khi nhận thấy các biểu hiện chậm phát triển của trẻ nhỏ, các bậc phụ huynh nên mau chóng cho trẻ tiến hành thăm khám và chẩn đoán chính xác tại các bệnh viện, cơ sở chuyên khoa chất lượng, uy tín. Nếu có những nghi nhờ về tốc độ phát triển trí tuệ hoặc tâm lý của trẻ, ba mẹ cần cho trẻ đến gặp chuyên gia để được kiểm tra, đánh giá và tư vấn kịp thời các biện pháp can thiệp phù hợp cho trẻ.

Tùy vào tình trạng chậm phát triển của mỗi trẻ nhỏ mà các chuyên gia sẽ cân nhắc để đưa ra biện pháp hỗ trợ khắc phục, giáo dục hiệu quả nhất để trẻ cải thiện tốt các khiếm khuyết và nâng cao chất lượng đời sống thể chất lẫn tinh thần. Tuy nhiên quá trình hỗ trợ phục hồi cho trẻ chậm phát triển trí tuệ sẽ gặp nhiều khó khăn và cản trở, phụ huynh cần kết hợp chặt chẽ với bác sĩ chuyên khoa để có được hướng hỗ trợ trẻ tốt nhất.

Bên cạnh đó, các bậc phụ huynh cũng nên chú trọng đến việc áp dụng tốt các biện pháp can thiệp và cải thiện tại nhà cho trẻ nhỏ, giúp trẻ dần phát triển tâm lý, ngôn ngữ và nhiều khía cạnh khác của đời sống. Cụ thể như:

• Thường xuyên trò chuyện, chia sẻ và tương tác với trẻ bằng những chuyện nhỏ nhặt, đơn giản xoay quanh cuộc sống hàng ngày. Khi nói hãy nhìn vào mắt trẻ, giữ ở vị trí ngang tầm mắt và sử dụng lời nói đơn giản, rõ ràng, dễ hiểu để trẻ tiếp thu tốt hơn.
• Chú ý lắng nghe và quan sát những âm thanh, cử chỉ, hành động mà trẻ tự phát ra, đồng thời hãy bắt chước những điều mà trẻ làm để gia tăng sự tương tác và chú ý ở trẻ.
• Đọc sách cho trẻ nghe là một trong các biện pháp luôn được khuyến khích áp dụng cho trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ chậm phát triển trí tuệ. Mặc dù trẻ vẫn chưa biết nói nhưng thông qua những lời kể, chia sẻ của ba mẹ cùng với việc quan sát hình ảnh thì trẻ cũng có thể gia tăng được tư duy, trí tưởng tưởng, cảm xúc của mình.
• Những bài hát, câu thơ với những vần điệu vui tai, dễ nhớ cũng là lựa chọn hoàn hảo để phát triển tốt cho trẻ chậm trí tuệ.
• Gia tăng sự hứng thú của trẻ bằng các hoạt động vui chơi, thư giãn dựa trên sở thích của trẻ nhỏ. Thường xuyên cho trẻ tiếp xúc và khám phá những điều thú vị xoay quanh cuộc sống.
• Chú ý đến chế độ ăn uống của trẻ nhỏ, bổ sung nhiều thực phẩm dinh dưỡng, chứa nhiều thành phần bổ dưỡng cho não bộ và sức khỏe.
• Ba mẹ cần kiên nhẫn và đồng hành cùng con trong các hoạt động, phương pháp cải thiện. Cũng bởi trẻ chậm phát triển trí tuệ cần mất nhiều thời gian để học tập, tiếp thu và phát triển các kỹ năng mới nên ba mẹ cần là người động viên, khích lệ trẻ nhiều hơn.

Bài viết trên đây đã chia sẻ về một số đặc điểm phát triển tâm lý của trẻ chậm phát triển trí tuệ. Các bậc phụ huynh cần cho trẻ tiến hành thăm khám sớm để được tư vấn và hỗ trợ kỹ lưỡng về các biện pháp can thiệp, giáo dục giúp trẻ dần cải thiện tốt các kỹ năng và nâng cao chất lượng cuộc sống hiệu quả hơn.

Có thể bạn quan tâm:

• Trẻ chậm nói có ảnh hưởng đến trí tuệ không? Cần làm gì?
• 11 Phương pháp dạy trẻ chậm phát triển trí tuệ hiệu quả tốt nhất
• Các dấu hiệu trẻ sơ sinh bị thiểu năng trí tuệ cần phát hiện sớm
• Bệnh thiểu năng trí tuệ có di truyền không? Có chữa được không?