Trẻ nói ngọng do nghe kém: Biểu hiện và 3 cách can thiệp

Trẻ nói ngọng do nghe kém là một thách thức không chỉ đối với sự phát triển ngôn ngữ mà còn ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp và tương tác xã hội. Tuy nhiên, thông qua các biện pháp can thiệp, trẻ sẽ sớm vượt qua khó khăn này và được phát triển một cách toàn diện.

Tổng quan trẻ nói ngọng do nghe kém

Nói ngọng là một tật thường gặp ở trẻ nhỏ khiến cho việc phát âm một số chữ cái nhất định trở nên khó khăn do vị trí lưỡi không đúng khi nói. Trẻ nói ngọng có thể xuất phát từ nhiều nguyên do, trong đó có nghe kém.

Trẻ nói ngọng do nghe kém khi chức năng thính giác của trẻ không được đảm bảo. Hơn nữa, chứng nói ngọng của trẻ cũng có thể liên quan đến viêm tai giữa. Trong trường hợp viêm tai giữa trở nên nghiêm trọng, chứng nói ngọng có thể kéo dài và không thể phục hồi.

Nghe kém đã khiến trẻ nói ngọng theo những kiểu sau, cụ thể:

• Mức độ nghe kém từ nhẹ đến trung bình nặng: Ở mức độ này, trẻ vẫn có khả năng phản ứng với âm thanh và tham gia vào cuộc trò chuyện, nhưng khả năng nghe của trẻ không đủ để phân biệt rõ ràng các âm tiết, gây ra phát âm sai.
• Thiếu hụt âm thanh trong giai đoạn phát triển ngôn ngữ: Trong giai đoạn từ 0 đến 3 tuổi, trẻ học cách phát âm và phát triển ngôn ngữ. Nếu trẻ không nghe được đủ âm thanh trong giai đoạn này, đặc biệt là các âm thanh cao, bé có thể gặp khó khăn trong việc phát âm chính xác các âm tiết.
• Sử dụng máy trợ thính không phù hợp: Máy trợ thính không đúng cỡ hoặc không được điều chỉnh đúng cách có thể dẫn đến việc trẻ nghe sai âm thanh, gây ra phát âm không chính xác.

Biểu hiện của trẻ nói ngọng do nghe kém

Tình trạng trẻ nói ngọng do nghe kém có thể được biểu hiện cụ thể thông qua thái độ, suy nghĩ và các hành vi sau đây:

• Phát âm sai các âm tiết, ví dụ như “l” thành “n”, “s” thành “z” do không nghe được rõ ràng
• Nói khó nghe, giọng nói rè rè
• Nói chậm hơn so với các bạn cùng trang lứa
• Tránh giao tiếp vì tự ti về khả năng nói của mình
• Thích nói chuyện ồn ào và lớn tiếng
• Có biểu hiện cáu kỉnh, bực bội do nghe kém
• Thường lặp từ không cần thiết
• Gặp khó khăn khi tham gia các cuộc trò chuyện
• Gặp khó khăn trong học tập, nhất là các môn liên quan về ngôn ngữ
• Mũi chảy nước do trẻ thường xuyên phải thở bằng miệng thay cho việc nghe kém
• Bị viêm tai

Ảnh hưởng từ việc trẻ nói ngọng do nghe kém

Khả năng giao tiếp bị hạn chế là một trong những ảnh hưởng lớn nhất đối với trẻ nói ngọng do nghe kém. Việc phát âm không chuẩn có thể làm cho thông điệp của trẻ trở nên khó hiểu đối với người khác, dẫn đến khó khăn trong việc truyền đạt ý kiến và suy nghĩ của mình.

Nói ngọng và phát âm không chuẩn có thể dẫn đến việc trẻ bị chế nhạo, gây ra cảm giác thiếu tự tin và xấu hổ. Trường hợp này có thể dẫn đến tâm lý chán nản và tổn thương tinh thần.

Sự cản trở trong giao tiếp cũng có thể ảnh hưởng đến quá trình học tập của trẻ, khiến các em gặp khó khăn trong việc diễn đạt và làm cho người khác hiểu được ý của mình trong lớp học.

3 cách can thiệp trẻ nói ngọng do nghe kém hữu ích

Trong trường hợp trẻ nói ngọng được xác định là do nghe kém, việc đeo máy trợ thính kết hợp với luyện nói và can thiệp ngôn ngữ là phương pháp phổ biến để cải thiện khả năng nghe và nói ở trẻ.

1. Hỗ trợ từ gia đình

Sự ủng hộ từ phía gia đình luôn đóng vai trò quyết định trong việc giúp trẻ vượt qua khó khăn và phát triển khả năng ngôn ngữ của mình. Cha mẹ có thể hỗ trợ con trẻ cải thiện nói ngọng do nghe kém bằng các biện pháp sau đây:

Tạo điều kiện giao tiếp cho bé:

Khuyến khích trẻ tham gia vào cuộc trò chuyện và thể hiện ý kiến của mình là một cách tuyệt vời để phát triển kỹ năng giao tiếp của trẻ. Cha mẹ nên tạo ra những tình huống bắt buộc trẻ phải nói và luôn động viên, khen ngợi khi con nói đúng.

Nếu trẻ nói sai, hãy sửa lại một cách nhẹ nhàng và tích cực. Tránh sử dụng thái độ trêu chọc hoặc quát mắng, điều này chỉ làm mất đi sự tự tin của trẻ, khiến con sợ hãi và e ngại việc thể hiện ý kiến của mình trong tương lai.

Cho bé nghe nhạc:

Âm nhạc thực sự là một phương tiện dễ tiếp cận và tương tác với trẻ em. Khi chọn nhạc cho trẻ, cha mẹ nên ưu tiên những bài hát đơn giản và có âm thanh rõ ràng. Những bài nhạc như vậy giúp trẻ dễ dàng cảm nhận và hiểu được âm nhạc, đồng thời mở rộng vốn từ của mình thông qua việc lắng nghe và hát theo.

Tạo ra môi trường yên tĩnh: 

Giảm thiểu tiếng ồn trong môi trường sống của trẻ có thể giúp cải thiện khả năng nghe của con. Cha mẹ có thể khuyến khích trẻ tham gia vào các hoạt động ngoài trời như đi dạo, chơi thể thao để tận hưởng không gian yên tĩnh và tiếp xúc với âm thanh tự nhiên.

Ngoài ra, cũng nên tránh tiếng động từ các hoạt động như la hét, chơi nhạc cụ to hoặc làm việc trong nhà gây ồn ào. Phụ huynh nên đặt ra các khoảng thời gian yên lặng trong ngày cho trẻ như trong khi đang học bài, thời gian ăn tối hoặc trước khi đi ngủ.

Đọc sách cùng con:

Đọc sách là một hoạt động quan trọng và được trẻ em yêu thích không kém âm nhạc. Cha mẹ nên chọn những quyển truyện tranh đa sắc màu và có nhân vật hoạt hình để làm cho trải nghiệm đọc sách trở nên thú vị hơn đối với trẻ.

Khi đọc sách với tông giọng truyền cảm, phụ huynh giúp cho trẻ phát triển trí tưởng tượng và tiếp thu ngôn ngữ một cách hiệu quả hơn. Tông giọng truyền cảm cùng với việc sử dụng các biểu cảm phong phú khi đọc sẽ làm cho câu chuyện sống động hơn và kích thích sự tò mò, hứng thú của con.

Tạo điều kiện cho trẻ tham gia các lớp kỹ năng mềm:

Tạo điều kiện cho con tham gia các lớp học về kỹ năng mềm là một cách hiệu quả để giúp trẻ nói ngọng phát triển không chỉ về khả năng giao tiếp mà còn về tự tin và khả năng thích ứng.

Trong các lớp học này, trẻ được khuyến khích thể hiện cá tính riêng, bày tỏ suy nghĩ và phát triển những năng lực cá nhân. Những trải nghiệm tích cực từ các hoạt động tại đó có thể giúp trẻ có cơ hội cải thiện về mặt ngôn ngữ, nâng cao sự tự tin để thể hiện bản thân và đối mặt với những thách thức trong cuộc sống.

2. Trị liệu ngôn ngữ

Các chuyên gia điều trị ngữ âm khuyến nghị rằng khi phát hiện dấu hiệu nói ngọng do trẻ không nghe rõ, gia đình nên chủ động đưa trẻ đi kiểm tra thính lực và thăm các chuyên khoa khác để tìm ra nguyên nhân cụ thể cũng như đưa ra phương pháp can thiệp phù hợp.

Âm ngữ trị liệu là phương pháp can thiệp hiệu quả giúp trẻ nói ngọng do nghe kém cải thiện khả năng phát âm và giao tiếp. Nội dung của liệu pháp âm ngữ dành cho tình trạng trẻ bao gồm các hoạt động sau:

• Luyện tập nghe: Trẻ cần được hướng dẫn để phân biệt và hiểu các âm thanh khác nhau, bao gồm âm cao, âm thấp, âm dài và âm ngắn. Các hoạt động nghe và nhận biết các từ, câu và ngữ cảnh trong tình huống thực tế sẽ giúp trẻ phát triển khả năng nghe một cách chính xác và linh hoạt.
• Luyện tập phát âm: Trẻ cần được chỉ dẫn tập trung vào phát âm chính xác các âm tiết, kể cả những âm tiết thường phát âm sai trước đó. Các hoạt động lặp lại từ và câu, điều chỉnh cách phát âm và thực hiện các bài tập nhấn mạnh, giãn âm và hòa âm sẽ giúp trẻ nắm vững tự tin hơn khi giao tiếp và thể hiện ý kiến của mình.

3. Thiết bị trợ thính

Máy trợ thính là thiết bị hỗ trợ cho trẻ nói ngọng do nghe kém, giúp bé tiếp nhận âm thanh tốt hơn và cải thiện khả năng phát âm. Việc lựa chọn loại máy trợ thính phù hợp cho trẻ cần được thực hiện bởi chuyên gia thính lực sau khi đánh giá mức độ nghe kém, cấu tạo tai và nhu cầu của trẻ.

Máy trợ thính giúp trẻ nghe rõ ràng hơn các âm thanh trong môi trường xung quanh, từ đó giúp trẻ phân biệt rõ ràng các âm tiết và phát âm chính xác hơn. Nó còn giúp trẻ tham gia đầy đủ vào các hoạt động học tập, vui chơi và giao tiếp, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống của trẻ.

Đối với những trường hợp nghiêm trọng, phẫu thuật cấy điện cực ốc tai có thể được cân nhắc để cải thiện thính lực của trẻ.

Việc cải thiện khả năng nói của trẻ nói ngọng do nghe kém không chỉ là điều trị ngôn ngữ mà còn là quá trình hỗ trợ cho sự phát triển toàn diện và tự tin của trẻ trong cuộc sống hàng ngày.

Có thể bạn quan tâm:

• Trẻ 5 tuổi vẫn nói ngọng không rõ: Nguyên nhân & khắc phục
• Top 10 Trò chơi luyện phát âm cho trẻ thú vị và hiệu quả nhất
• Bé bị ngọng có chữa được không? Phương pháp khắc phục