Trẻ chậm nói không tập trung: Biểu hiện này có đáng lo?

Trẻ chậm nói không tập trung chính là nỗi lo lắng lớn của rất nhiều các bậc phụ huynh. Điều này khiến trẻ nhỏ gặp phải các khó khăn trong quá trình giao tiếp, gây nên sự cản trở đối với khả năng học tập, tương tác xã hội và phát triển các tiềm lực của bản thân. 

Trẻ chậm nói không tập trung có đáng lo ngại không?

Chậm nói là một trong các vấn đề thường gặp ở nhiều trẻ nhỏ. Nó có thể khởi phát bởi nhiều nguyên nhân khác nhau. Có thể đến từ các khiếm khuyết về thực thể, môi trường sống, giáo dục hoặc những ảnh hưởng của bệnh lý nguy hiểm khác.

Chậm nói gây nên nhiều khó khăn trong quá trình giao tiếp, kết nối với mọi người xung quanh. Nhiều trẻ chậm nói kéo dài và không được hỗ trợ can thiệp tốt còn phải đối mặt với các cản trở trong việc học tập, thành tình thua kém bạn bè và không thể phát huy tối đa các tiềm năng vốn có của chính mình.

Những trẻ chậm nói thường có nhiều biểu hiện khác nhau theo từng độ tuổi nhưng nhìn chung trẻ cũng sẽ có những mặt hạn chế về khả năng sử dụng ngôn ngữ lời nói so với tốc độ phát triển thông thường. Bên cạnh đó, một số trẻ chậm nói còn không tập trung, thường hay lơ đãng và không quan tâm đến những thứ xảy ra xung quanh.

Tình trạng trẻ chậm nói không tập trung khiến cho rất nhiều bậc phụ huynh cảm thấy lo lắng và hoang mang. Trẻ dường như không thể chú ý đến bất cứ điều gì, việc can thiệp và giáo dục ngôn ngữ cho trẻ cũng gặp nhiều trở ngại hơn so với bình thường.

Trong thực tế thì tình trạng trẻ chậm nói không tập trung, chú ý cũng có thể chỉ là biểu hiện của chứng chậm nói bình thường và nếu có thể can thiệp ở giai đoạn sớm thì trẻ hoàn toàn có thể cải thiện tốt. Tuy nhiên cũng không thể loại trừ được trường hợp trẻ chậm nói kém tập trung là do ảnh hưởng từ các bệnh lý nguy hiểm khác, điển hình là tăng động giảm chú ý ở trẻ (ADHD).

Dựa vào số liệu thống kê nhận thấy có khoảng 1/3 trẻ em bị tăng động giảm chú ý có dấu hiệu bị chậm nói, kém tập trung. Đây được xem là một trong các dấu hiệu nhận biết sớm ở trẻ nhỏ trong những năm đầu đời, đặc biệt là ở trẻ từ 9 đến 18 tháng tuổi.

Tuy nhiên, nếu chỉ dựa vào các biểu hiện chậm nói và không tập trung, chú ý thì không thể xác định một đứa trẻ đang mắc chứng tăng động giảm chú ý. Cụ thể, một số biểu hiện thường gặp ở trẻ ADHD mà ba mẹ cần quan tâm và nhận biết sớm như sau:

• Khả năng sử dụng ngôn ngữ yếu kém, chậm nói, không phản ứng tốt với các âm thanh, tiếng gọi xung quanh.
• Không có nhu cầu để được giao tiếp, tương tác với mọi người, ngay cả khi cần đến sự giúp đỡ.
• Không chủ động để tự phát triển ngôn ngữ, phần lớn sẽ lặp đi lặp lại các lời nói, yêu cầu của người khác.
• Giọng của trẻ có phần bất thường, nói nhanh, nói to, nói ngọng, nói lắp,….
• Trẻ thường không tập trung, suy giảm sự chú ý và không thể ngồi yên một chỗ quá lâu, dễ bị phân tâm bởi những tác động bên ngoài.
• Trẻ có xu hướng đùa nghịch, chạy nhảy, nô đùa, nghịch ngợm và thậm chí có những hành vi mất kiểm soát tự làm tổn thương bản thân hoặc do té ngã.
• Tâm trạng thay đổi bất thường, dễ cảm thấy buồn tủi, u sầu hoặc dễ cáu gắt, giận dữ, kích động, nhất là khi không được đáp ứng các nhu cầu, nguyện vọng.
• Trẻ ít khi quan tâm đến lời nói, cảm xúc của những người xung quanh.
• Trẻ tăng động giảm chú ý thường không có sự kiên nhẫn để chờ đợi nên có xu hướng chen ngang vào những câu nói của người khác hoặc vội vàng đưa ra câu trả lời khi đối phương chưa hỏi xong.
• Trẻ thường gặp trở ngại trong giấc ngủ, khó ngủ, hay mơ gặp ác mộng hoặc thức giấc nhiều lần trong đêm.

Nếu nhận thấy trẻ chậm nói, kém chú ý và có kèm các biểu hiện nêu trên thì phụ huynh nên nhanh chóng cho trẻ tiến hành thăm khám và chẩn đoán chính xác tại các bệnh viện chuyên khoa uy tín. Nếu có thể can thiệp ở giai đoạn sớm thì trẻ nhỏ sẽ có nhiều cơ hội để phát triển ngôn ngữ, cải thiện hiệu quả về khả năng giao tiếp bằng lời nói, gia tăng sự tập trung để học tập và phát triển tốt hơn.

Mặc dù chậm nói, kém tập trung có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm của chứng tăng động giảm chú ý nhưng không thể khẳng định hoàn toàn về việc tất cả trẻ mắc phải tình trạng này đều sẽ được chẩn đoán bị ADHD. Cũng bởi, tốc độ phát triển ngôn ngữ và khả năng tập trung của trẻ thường có phần tương đồng và ảnh hưởng qua lại lẫn nhau.

Trẻ nhỏ thường không có khả năng tập trung cao như người trưởng thành bởi đây là cả một quá trình rèn luyện và trải nghiệm thực tế. Cụ thể nếu một đứa trẻ 4 tuổi có tốc độ phát triển ngôn ngữ như trẻ 2 tuổi thì khả năng chú ý, tập trung của trẻ cũng chỉ đạt ở giai đoạn này nhưng không thể xác định rằng trẻ đang bị tăng động giảm chú ý.

Do đó, lời khuyên tốt nhất dành cho các bậc phụ huynh đó chính là cho trẻ tiến hành kiểm tra và đánh giá về tốc độ phát triển chung, đồng thời chẩn đoán để loại bỏ nguy cơ bị ADHD. Tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra tình trạng chậm nói không tập trung ở trẻ mà các bác sĩ chuyên khoa sẽ có cách hỗ trợ phù hợp và hiệu quả.

Làm cách nào để cải thiện tình trạng trẻ chậm nói không tập trung?

Chậm nói, kém tập trung ở trẻ nhỏ được xem là nỗi sợ lớn nhất đối với hầu hết các bậc phụ huynh. Việc làm thế nào để giúp trẻ cải thiện và phát triển ngôn ngữ, gia tăng sự chú ý, tập trung mong muốn của các bậc ba mẹ.

Cũng bởi ngôn ngữ là điều quý giá và quan trọng đối với mỗi con người. Ai đã từng là bậc sinh thành cũng mong muốn nghe thấy những giọng nói đầu đời của con, hy vọng con có thể phát triển toàn diện nhất.

Vì thế, ngay khi nhận thấy con có các biểu hiện chậm nói, khả năng tập trung kém hơn so với các bạn cùng trang lứa thì phụ huynh cũng nên cân nhắc cho con tiến hành thăm khám. Bên cạnh đó, sự giáo dục và hỗ trợ tại nhà cũng đóng vai trò rất quan trọng đối với quá trình cải thiện, nâng cao kỹ năng ngôn ngữ của trẻ nhỏ.

Các bậc phụ huynh cũng nên tìm hiểu và thăm khám ý kiến của các chuyên gia để hỗ trợ trẻ thật tốt. Dưới đây là một số gợi ý về các cách dạy trẻ chậm nói không tập trung cải thiện tốt khả năng năng ngôn ngữ, giao tiếp, học tập hiệu quả hơn.

1. Dành thời gian trò chuyện cùng trẻ

Trò chuyện, giao tiếp chính là phương pháp cải thiện ngôn ngữ hiệu quả cho trẻ chậm nói mà các chuyên gia luôn khuyến khích áp dụng cho trẻ nhỏ. Ngay từ khi vừa mới chào đời, trẻ đã được tiếp xúc với ngôn ngữ thông qua lời nói của ba mẹ và người thân. Trong quá trình lớn lên trẻ sẽ quan sát, lắng nghe, học hỏi và bắt chước theo những ngôn ngữ đó để hình thành nên vốn từ, cách sử dụng lời nói riêng của bản thân.

Trong thực tế, những đứa trẻ không nhận được sự quan tâm, chia sẻ và không có nhiều thời gian trò chuyện với ba mẹ thì thường có xu hướng chậm nói hơn so với bình thường. Vì thế, để cải thiện tốt tình trạng này, các bậc phụ huynh cũng nên quan tâm và dành nhiều thời gian hơn ở bên cạnh trẻ, cùng trẻ tâm sự, tương tác về những điều xảy ra xung quanh cuộc sống.

Ba mẹ cũng nên lựa chọn những chủ đề, sự việc mà trẻ quan tâm để thu hút sự chú ý và tập trung của trẻ. Khi cùng trẻ trao đổi, trò chuyện, bạn cũng nên sử dụng từ ngữ linh hoạt, đơn giản, dễ hiểu, phát âm rõ ràng, chính xác để trẻ có thể học tập và phát triển tốt hơn. Nếu có thể kiên trì áp dụng cách này trong thời gian dài thì trẻ nhỏ hoàn toàn có thể khắc phục tốt tình trạng chậm nói và cải thiện khả năng tập trung của bản thân để ổn định tốt chất lượng cuộc sống.

2. Đọc sách giúp trẻ cải thiện ngôn ngữ, sự tập trung

Sách mang đến rất nhiều lợi ích cho đời sống của mỗi con người. Thói quen đọc sách hàng ngày sẽ giúp bạn gia tăng được vốn từ, cải thiện trí tưởng tượng, sáng tạo, tư duy và nhận thức. Đồng thời, việc đọc sách còn giúp bạn có thể tập trung tốt hơn, tránh bị xao nhãng bởi các yếu tố tác động từ bên ngoài.

Các chuyên gia luôn khuyến khích chúng ta nên đọc vài trang sách mỗi ngày. Việc duy trì tốt thói quen này sẽ mang đến cho bạn những kiến thức hữu ích, giúp vốn từ của bạn được trở nên phong phú hơn. Bên cạnh đó, khi tập trung vào từng trang sách, bạn sẽ được thư giãn, thả lỏng tinh thần và tạm gác lại những sự căng thẳng, lo lắng hàng ngày.

Đối với trẻ chậm nói không tập trung thì việc đọc sách cũng chính là một trong các phương pháp hữu hiệu giúp trẻ khắc phục tốt tình trạng này. Ngay cả khi trẻ vẫn chưa biết đọc chữ, chưa đến trường thì ba mẹ cũng nên cho trẻ tiếp xúc với sách, cùng trẻ đọc sách và khám phá những thông tin thú vị từ sách.

Phụ huynh nên lựa chọn những quyển sách với nội dung đơn giản, phù hợp với lứa tuổi của trẻ. Ngoài ra, khi đọc sách cùng trẻ, ba mẹ cũng nên cùng trẻ khám phá bằng hình ảnh, đặt ra những câu hỏi gợi mở để kích thích nhu cầu sử dụng lời nói của trẻ, đồng thời gia tăng sự tập trung, lắng nghe ở trẻ nhỏ.

3. Cho trẻ tham gia các hoạt động ngoài trời

Nhiều bậc phụ huynh vì quá cưng chiều con cái, lo sợ con phải đối mặt với những yếu tố tác động từ bên ngoài nên thường xuyên “nhốt” con trong nhà, ít khi cho trẻ được thoải mái nô đùa, vui chơi ngoài trời. Tuy nhiên, theo như lời khuyên từ các chuyên gia thì khi những đứa trẻ được tiếp xúc với các môi trường bên ngoài, trải nghiệm những điều thú vị xoay quanh cuộc sống sẽ giúp trẻ phát triển toàn diện hơn, trong đó có sự cải thiện vượt trội về ngôn ngữ.

Ba mẹ nên tạo cho trẻ nhiều điều kiện để được vui chơi, tham gia các hoạt động thư giãn, giải trí ngoài trời. Điều này sẽ giúp trẻ tiếp xúc thêm với nhiều thứ thú vị và có những sự quan sát tốt với các sự vật, sự việc xảy ra xung quanh. Hơn thế, trẻ cũng sẽ gặp gỡ được thêm những người bạn mới, kết nối tốt hơn với cộng đồng nên dễ dàng nâng cao kỹ năng giao tiếp, phát triển ngôn ngữ.

Tuy nhiên, các bậc phụ huynh cũng nên biết cách lựa chọn không gian vui chơi, giải trí phù hợp đối với từng trẻ nhỏ. Hãy ưu tiên những nơi có cảnh thiên nhiên, không khí trong lành hoặc những câu lạc bộ, công viên để trẻ có thể thoải mái khám phá mọi thứ xung quanh. Phụ huynh cũng cần quan sát và theo dõi để có thể giúp trẻ tránh xa những yếu tố tiêu cực, nguy hiểm có thể xuất hiện bên ngoài.

4. Hỗ trợ trẻ lập thời gian biểu

Trẻ chậm nói không tập trung thường gặp nhiều khó khăn trong việc tự lên kế hoạch hoặc sắp xếp các việc làm hàng ngày. Chính vì thế, các bậc phụ huynh hãy hỗ trợ trẻ trong việc liệt kê những công việc, nhiệm vụ, hoạt động cần thực hiện trong ngày, trong tuần và khuyến khích trẻ làm theo những điều đó.

Cách này sẽ giúp trẻ nhỏ biết rõ về những việc mình cần phải hoàn thành trong ngày và xác định được những mục tiêu của bản thân. Đối với những trẻ không có sự tập trung tốt thì việc đề ra những kế hoạch cụ thể trẻ giúp trẻ hiểu rõ hơn về quỹ thời gian của bản thân và cố gắng tập trung hoàn thành các nhiệm vụ trong quy định cụ thể.

Đồng thời, các bậc phụ huynh cũng nên đồng hàng và cùng trẻ thực hiện các nhiệm vụ, hoạt động trong ngày để gia tăng sự gắn kết và tương tác hiệu quả hơn. Trong lúc đó hãy gia tăng sự giao tiếp với trẻ và thường xuyên tường thuật lại các nhiệm vụ, công việc cần làm bằng lời nói để trẻ có thể lắng nghe và bắt chước theo.

Một điều lưu ý đó chính là khi mới bắt đầu lập kế hoạch hoạt động cho trẻ nhỏ, các bậc phụ huynh cũng nên biết cách canh chỉnh thời gian sao cho phù hợp với nhu cầu của trẻ. Các công việc hàng ngày cũng nên vừa sức với lứa tuổi để trẻ có thể thực hiện và hoàn thành chúng tốt hơn. Khi trẻ đạt được thành công và nhận được lời khen ngợi, trẻ sẽ cảm thấy vô cùng vui sướng và tiếp tục cố gắng hơn trong những lần sau.

5. Âm nhạc giúp trẻ phát triển ngôn ngữ hiệu quả

Dựa vào kết quả nghiên cứu được thực hiện bởi Nina Kraus cho biết, con người khi được lắng nghe một âm thanh nào đó thì sóng não sẽ có khả năng ghi âm và phản xạ lại một âm thanh tương tự như thế. Chính vì thế mà việc thường xuyên cho trẻ nghe nhạc cũng là một cách hữu hiệu để truyền tải âm thanh, ngôn ngữ đối với trẻ nhỏ.

Các chuyên gia cho biết rằng, những ca khúc thiếu nhi với giai điệu vui tươi, ca từ đơn giản chính là kho tàng giao tiếp tuyệt vời đối với trẻ từ 0 đến 6 tuổi. Trẻ có thể rèn luyện tốt kỹ năng nghe, tiếp thu và ghi nhớ những âm thanh, ngôn ngữ quen thuộc để gia tăng vốn từ, cải thiện phát âm và giao tiếp hiệu quả hơn.

6. Dạy trẻ chậm nói kém tập trung bằng trò chơi

Khả năng tập trung của trẻ nhỏ thấp hơn rất nhiều đối với những người trưởng thành. Để có thể tập trung tốt cần phải có sự rèn luyện và nhiều yếu tố tác động khác. Đặc biệt đối với những trẻ chậm nói kém tập trung thì việc cải thiện cho trẻ đôi khi không thể tuân thủ theo bất kỳ quy luật nào mà cần phải dựa vào độ tuổi, tính cách và sở thích của trẻ nhỏ.

Theo chia sẻ của các chuyên gia thì bất kỳ đứa trẻ nào cũng có sự hấp dẫn nhất định đối với các trò chơi vui nhộn, nhiều màu sắc và nhiều công dụng. Chính vì thế, thay vì ép buộc con phải tập trung vào một điều gì đó thì các bậc phụ huynh hãy giúp trẻ cải thiện thông qua các trò chơi bổ ích.

Hiện nay có rất nhiều loại đồ chơi thông minh được bày bán trên thị trường và đáp ứng tốt về nhiều nhu cầu, độ tuổi khác nhau. Để gia tăng sự tập trung cùng với sự cải thiện về ngôn ngữ ở trẻ, ba mẹ có thể chọn lựa những món đồ chơi đòi hỏi sự quan sát, tập trung cao độ như ghép hình, giải mê cung, rubik, tìm điểm khác biệt, tìm hình giống nhau,…

Tùy thuộc vào độ tuổi và sở thích của mỗi đứa trẻ mà các bậc phụ huynh có thể cân nhắc tìm kiếm những món đồ chơi phù hợp cho trẻ. Hoặc các ông bố bà mẹ cũng có thể tự sáng chế ra những trò chơi thú vị ngay tại nhà để thu hút sự quan tâm của trẻ, đồng thời giúp trẻ cải thiện khả năng tương tác và gia tăng sự chú ý, tập trung.

7. Hạn chế cho trẻ sử dụng các thiết bị công nghệ

Việc để trẻ nhỏ sử dụng điện thoại, xem tivi, iPad, máy tính từ quá sớm chính là một trong các nguyên nhân khiến trẻ bị chậm nói không tập trung, chú ý tốt. Các thông tin trên mạng xã hội hoặc những trò chơi điện tử sẽ làm cho trẻ nhỏ bị lôi cuốn và không còn quan tâm đến những sự vật, sự việc xảy ra xung quanh, từ đó suy giảm dần nhu cầu được kết nối, tương tác với mọi người.

Chính vì thế, để trẻ có thể dễ dàng phát triển ngôn ngữ, giao tiếp linh hoạt như những bạn đồng trang lứa thì các bậc phụ huynh nên nhanh chóng kiểm soát thời gian trẻ sử dụng điện thoại. Đối với những trẻ dưới 3 tuổi không nên cho trẻ tiếp xúc với những thiết bị này và với những trẻ lớn hơn cần kiểm soát thời gian mà trẻ sử dụng, hướng dẫn cho trẻ cách dùng lành mạnh, tiếp xúc với những nội dung phù hợp với lứa tuổi.

Trẻ chậm nói không tập trung cần được thăm khám, chẩn đoán và áp dụng các biện pháp can thiệp ngay từ sớm. Mong rằng qua những chia sẻ trong bài viết này, các bậc phụ huynh có thể hiểu và nắm được một số biện pháp hỗ trợ hiệu quả cho trẻ nhỏ, giúp trẻ nhanh chóng khắc phục các hạn chế về ngôn ngữ để điều chỉnh chất lượng cuộc sống tốt hơn.

Có thể bạn quan tâm:

• Rối loạn ngôn ngữ tiếp nhận: Chẩn đoán và điều trị can thiệp
• Bé không chịu nói theo mẹ dạy có bị tự kỷ không? Giải đáp
• Trẻ chậm nói có phải kém thông minh? Chuyên gia giải đáp
• Trẻ 5 tuổi vẫn nói ngọng không rõ: Nguyên nhân & khắc phục