Phương pháp giáo dục hành vi cho trẻ bị tăng động giảm chú ý

Hầu hết những trẻ tăng động giảm chú ý đều được khuyến khích áp dụng phương pháp giáo dục hành vi để giúp cho trẻ cải thiện tốt các triệu chứng tăng động quá mức, giảm chú ý, kích động, bốc đồng,…Mỗi đứa trẻ sẽ được hỗ trợ can thiệp và áp dụng các biện pháp giáo dục khác nhau nhằm giúp trẻ cải thiện, nâng cao tốt các kỹ năng, thay đổi hành vi theo hướng tích cực, phù hợp hơn. 

Phương pháp giáo dục hành vi cho trẻ tăng động giảm chú ý là gì?

Tăng động giảm chú ý hay còn được viết tắt là ADHD là một trong các chứng rối loạn phát triển thường gặp ở nhiều trẻ nhỏ. Đặc trưng nổi bậc nhất của chứng bệnh này đó chính là trạng thái tăng động quá mức, trẻ thường có những hành vi bốc đồng, kích động, nghịch phá một cách không kiểm soát kèm theo những sự suy giảm nghiêm trọng về khả năng chú ý, tập trung.

Tình trạng này nếu liên tục kéo dài và không có biện pháp can thiệp phù hợp sẽ gây ra nhiều sự bất ổn, cản trở đối với quá trình học tập, phát triển và các sinh hoạt đời sống hàng ngày của trẻ nhỏ. Những đứa trẻ mắc phải chứng tăng động giảm chú ý khó có thể duy trì khả năng học tập tốt, trẻ cũng không thể đảm bảo về những hoạt động sinh hoạt bình thường và có nhiều khả năng gây ra những mâu thuẫn trong các mối quan hệ xã hội.

Chính vì thế, việc hỗ trợ can thiệp cho trẻ tăng động giảm chú ý cần được xem trọng và thực hiện càng sớm càng tốt. Theo chia sẻ của các chuyên gia thì nếu có thể phát hiện và áp dụng kịp thời những biện pháp khắc phục phù hợp thì trẻ nhỏ vẫn có cơ hội điều chỉnh tốt về hành vi, suy nghĩ và cân bằng tốt cuộc sống.

Hiện nay, phương pháp giáo dục hành vi được đánh giá là cách can thiệp hiệu quả và an toàn nhất dành cho trẻ tăng động giảm chú ý ở nhiều lứa tuổi. Giáo dục hành vi là biện pháp sử dụng kỹ thuật nuôi dạy, giáo dục, hướng dẫn trẻ dựa trên những đặc điểm, tính cách, triệu chứng riêng biệt.

Tùy vào tình trạng ADHD của mỗi đứa trẻ mà các chuyên gia, các bậc phụ huynh sẽ kết hợp cùng nhau đưa ra các mục tiêu, quy tắc giáo dục, giảng dạy phù hợp và hiệu quả nhất. Mặc dù phương pháp giảng dạy ở mỗi trẻ nhỏ có phần khác nhau nhưng mục tiêu chung của giáo dục hành vi cho trẻ tăng động giảm chú ý vẫn là hỗ trợ cải thiện, thay đổi hành vi tiêu cực, trang bị các kỹ năng cần thiết, cơ bản của trẻ để giúp trẻ trở nên độc lập, phát triển toàn diện hơn.

Lợi ích của phương pháp giáo dục hành vi

Như đã chia sẻ, biểu hiện đặc trưng của hầu hết những đứa trẻ mắc phải chứng bệnh rối loạn tăng động giảm chú ý là sự bốc đồng, nghịch ngợm, phá phách cùng các hành vi mất kiểm soát, tiêu cực. Trẻ thường hay nóng nảy, cáu giận, bực tức, kích động quá mức và không thể nhận biết, xác định rõ về những hậu quả nghiêm trọng có thể xảy ra bởi các hành vi chưa phù hợp.

Chính vì thế, đối với một đứa trẻ khi được chẩn đoán mắc phải chứng rối loạn tăng động giảm chú ý thì các bác sĩ chuyên khoa đều khuyến khích và áp dụng tốt các biện pháp giáo dục hành vi cho trẻ. Theo chia sẻ của tiến sĩ Patricia Quinn – một chuyên gia với hơn 25 kinh nghiệm trong việc tìm hiểu và điều trị ADHD cho trẻ tại Washington, Mỹ cho biết, trẻ tăng động giảm chú ý cần được can thiệp và áp dụng ngay các phương pháp giáo dục hành vi ngay sau khi vừa phát hiện.

Ông cho biết rằng, ngay cả khi bác sĩ chuyên khoa có hỗ trợ kê đơn thuốc điều trị cho bệnh nhân hay không thì phương pháp giáo dục vẫn nên được thực hiện. Trong thực tế, các loại thuốc hỗ trợ điều trị ADHD cho trẻ mang đến hiệu quả rất nhanh, chỉ sau khoảng 30 phút sử dụng, các triệu chứng rối loạn của trẻ sẽ dần được kiểm soát, thuyên giảm đáng kể.

Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc chỉ có tác dụng tốt trong việc kiểm soát và làm giảm các triệu chứng mất tập trung, tăng động, kích động, bốc đồng quá mức của trẻ chứ không thể thay đổi được hoàn toàn về hành vi tiêu cực do ADHD gây ra. Bên cạnh đó, việc sử dụng thuốc điều trị cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây ra các tác dụng phụ ngoài ý muốn, đặc biệt là các trường hợp cần sử dụng thuốc trong thời gian kéo dài.

Theo đó, Tiến sĩ William Pelham, Giám đốc Trung tâm Trẻ em và Gia đình tại Đại học New York, Mỹ cũng từng chia sẻ về vấn đề này. Ông cho biết “Lợi ích đầu tiên của việc sử dụng liệu pháp hành vi đó là giúp trẻ giảm được liều thuốc điều trị tăng động, thậm chí một trường hợp điều trị thành công sẽ không cần phải dùng đến thuốc”.

Ông cũng đưa ra rất nhiều những lời khuyên hữu ích đối với việc can thiệp hỗ trợ cho trẻ tăng động giảm chú ý. Đối với những đứa trẻ này, dù trẻ được phát hiện và hỗ trợ ở bất kỳ lứa tuổi nào thì cũng nên cho trẻ cơ hội được tiếp xúc với các phương pháp giáo dục hành vi trước khi quyết định sử dụng thuốc điều trị.

Nếu có thể hỗ trợ giáo dục hành vi cho trẻ tăng động trong giai đoạn sớm thì cơ hội phục hồi, cải thiện sức khỏe cho trẻ sẽ đạt được nhiều thành công hơn. Đồng thời, khi được áp dụng ở những năm tháng đầu đời, trẻ sẽ dễ dàng thay đổi hành vi tiêu cực, ngăn ngừa và giảm thiểu tối đa các ảnh hưởng nguy hiểm do bệnh gây ra.

Tuy nhiên, đối với những trường hợp phát hiện bệnh trễ hoặc mức độ nghiêm trọng của tăng động gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe, đời sống của trẻ thì các bác sĩ chuyên khoa vẫn sẽ cân nhắc đến việc kết hợp điều trị bằng một số loại thuốc. Việc dùng thuốc cho trẻ ADHD cũng cần được chú ý kỹ lưỡng, ba mẹ nên theo dõi và quan sát các biểu hiện của trẻ để kịp thời ngăn chặn những tác dụng phụ nguy hại có thể xảy ra.

Về hiệu quả điều trị cho trẻ tăng động giảm chú ý thì cần phải dựa vào rất nhiều yếu tố khác nhau. Trong đó, sự hỗ trợ và giúp đỡ từ gia đình đóng vai trò vô cùng quan trọng. Ba mẹ cần phải đồng hành và kiên trì cùng trẻ để tạo thêm động lực giúp trẻ phấn đấu, vượt qua giai đoạn khó khăn này.

Khi nào cần bắt đầu giáo dục hành vi cho trẻ ADHD?

Đây có lẽ là câu hỏi được đặt ra khá nhiều từ các bậc phụ huynh có con mắc phải chứng rối loạn tăng động giảm chú ý. Theo chia sẻ của các chuyên gia thì không bao giờ là quá muộn cho việc áp dụng phương pháp giáo dục hành vi của trẻ ADHD.

Dù ở bất cứ độ tuổi nào, trẻ nhỏ vẫn có thể nhận được những lợi ích thiết thực đến từ phương pháp hiệu quả và an toàn này. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả tuyệt vời nhất, giáo dục hành vi cần được bắt đầu từ sớm, ngay khi phát hiện và được chẩn đoán mắc phải chứng tăng động giảm chú ý.

Trong rất nhiều nghiên cứu khoa học cho biết rằng, phương pháp giáo dục hành vi nếu được áp dụng can thiệp càng sớm thì hiệu quả mang đến cho người bệnh sẽ càng cao, kể cả khi trẻ còn nhỏ, chưa bước vào độ tuổi đến trường. Cũng bởi, các biểu hiện của ADHD thường khởi phát ngay từ rất sớm và lúc này những biểu hiện của bệnh vẫn còn khá đơn giản, dễ thay đổi và điều chỉnh.

Việc hỗ trợ áp dụng trong những năm tháng đầu đời sẽ giúp cho trẻ dễ dàng đáp ứng tốt với các biện pháp giáo dục phù hợp, từ đó trẻ cũng sẽ dần thay đổi tốt về những hành vi tiêu cực của bản thân, xây dựng những kỹ năng tích cực, có lợi. Điều này cũng sẽ giúp hạn chế được các tương tác tiêu cực của trẻ nhỏ đối với ba mẹ, người thân và giảm thiểu được tối đa các ảnh hưởng xấu trong tương lai.

Trong rất nhiều các nghiên cứu khoa học chỉ ra rằng, trung bình khoảng mỗi phút trẻ tăng động giảm chú ý sẽ có 1 đến 2 tương tác tiêu cực đối với ba mẹ hoặc những người xung quanh. Từ đó có thể thấy được việc trẻ sẽ gia tăng các tương tác chưa phù hợp và bị ăn sâu về hành vi tiêu cực nếu ba mẹ cứ mãi ngồi yên không can thiệp cho trẻ.

Nguyên tắc áp dụng giáo dục hành vi cho trẻ tăng động

Mục đích chính của việc áp dụng phương pháp giáo dục hành vi cho trẻ tăng động giảm chú ý đó chính là kiểm soát và thay đổi các hành vi tiêu cực của trẻ, giúp trẻ điều chỉnh và nâng cao những kỹ năng cơ bản, lành mạnh để học tập, làm việc, phát triển tốt hơn. Mặc dù việc áp dụng giáo dục hành vi cho trẻ tăng động sẽ dựa vào tình trạng sức khỏe, đặc điểm riêng của mỗi trẻ nhỏ nhưng phần lớn các chương trình hỗ trợ cũng cần được thực hiện theo các nguyên tắc cơ bản.

Cụ thể việc giáo dục hành vi cho trẻ ADHD cần tuân thủ các nguyên tắc sau:

• Thường xuyên sử dụng lời khen, khuyến khích và củng cố tốt về hành vi cho trẻ nhỏ. Để trẻ có thể nhận thức và cố gắng hơn trong việc thực hiện các hành vi tích cực, ba mẹ cần phải dành cho trẻ những lời khen ngợi hoặc những phần thưởng nhỏ mỗi khi có thực hiện được các hành động đúng đắn, phù hợp.
• Giúp trẻ nhận biết được hậu quả của các hành vi tiêu cực. Song song với những phần thưởng hấp dẫn, trẻ nhỏ cũng cần phải hiểu rõ về những hình phạt hoặc ý thức hơn về những hệ lụy có thể xảy ra khi nghịch ngợm, phá phách. Đối với các hành vi tiêu cực, chưa tốt của trẻ, ba mẹ nên nhắc nhở, đưa ra biện pháp trừng phạt phù hợp để trẻ hiểu và tránh tái phạm.
• Hình thành những thói quen lành mạnh và tích cực cho trẻ bằng cách xây dựng kế hoạch, chi tiết cụ thể, rõ ràng. Hãy liệt kê cụ thể về những hoạt động mà trẻ cần thực hiện trong ngày để giúp trẻ có ý thức tốt hơn về trách nhiệm của bản tha, biết rõ những điều mà mình cần thực hiện để rèn luyện tốt các thói quen lành mạnh.
• Loại bỏ các tác nhân thúc đẩy hành vi tiêu cực và tạo môi trường lành mạnh để trẻ gia tăng sự tập trung. Cụ thể, khi trẻ học tập hoặc đang làm một việc gì đó, ba mẹ hãy cố gắng giữa không gian yên tĩnh, tránh tiếng ồn hoặc các yếu tố có khả năng làm trẻ phân tâm, xao nhãng để giúp trẻ tập trung hiệu quả hơn.
• Hỗ trợ con tìm kiếm điểm mạnh và tạo cơ hội tốt để phát huy hiệu quả. Trẻ tăng động giảm chú ý dù có những hành vi bốc đồng, sự suy giảm tập trung và nhiều mặt hạn chế khác nhưng trẻ vẫn có những ưu điểm nhất định. Nếu các bậc phụ huynh có thể chú ý quan sát và tìm hiểu thì cũng sẽ dễ dàng phát hiện ra được những điểm mạnh của trẻ, từ đó tạo thêm nhiều điều kiện thuận lợi để trẻ phát huy tốt hơn, dễ đạt được sự thành công trong tương lai.

Phương pháp giáo dục hành vi cho trẻ tăng động giảm chú ý cần được thực hiện đa dạng ở các môi trường, hoàn cảnh sống khác nhau, kể cả khi ở nhà và trường học. Các bậc phụ huynh và giáo viên giảng dạy cần có sự kết hợp chặt chẽ, thường xuyên liên lạc để cùng nhau thiết lập chế độ can thiệp phù hợp, kịp thời điều chỉnh phương pháp để mang đến hiệu quả, lợi ích tốt nhất cho trẻ nhỏ.

Bài viết trên đây đã chia sẻ về phương pháp giáo dục hành vi cho trẻ tăng động giảm chú. Đây được xem là một trong các biện pháp can thiệp quan trọng và vô cùng cần thiết đối với trẻ nhỏ ADHD. Hy vọng các bậc phụ huynh có thể kiên trì áp dụng lâu dài để có thể mang đến sự thành công vượt trội trong quá trình kiểm soát, điều chỉnh hành vi cho trẻ nhỏ, giúp trẻ có thêm nhiều cơ hội để phát triển, hòa nhập cộng đồng.

Có thể bạn quan tâm:

• Phương pháp giáo dục hành vi văn hóa cho trẻ mầm non 4 – 6 tuổi
• Trẻ quá hiếu động, nghịch ngợm: Mẹo khắc phục cực hay cho bố mẹ
• Trẻ tăng động thiếu tập trung, trí nhớ kém và giải pháp khắc phục
• https://giaoducnhc.vn/tre-cau-gat-tu-danh-minh-3223.html