Phân biệt trẻ tăng động và hiếu động để can thiệp đúng, kịp thời
Phân biệt trẻ tăng động và hiếu động là một trong các vấn đề cần được thực hiện chính xác để giúp trẻ có cơ hội được can thiệp kịp thời, cải thiện tốt các tình trạng sức khỏe nguy hiểm. Cũng bởi sự nghịch ngợm, hiếu động bình thường của trẻ nhỏ thường rất dễ bị nhầm lẫn bởi các triệu chứng đặc trưng của trẻ tăng động, khiến cho nhiều bậc phụ huynh nhầm lẫn, từ đó gây nên nhiều ảnh hưởng tiêu cực đối với đời sống của trẻ.
Sự nhầm lẫn giữa trẻ tăng động và hiếu động gây ra nhiều nguy hiểm?
Trẻ tăng động thường có những biểu hiện đặc trưng bởi sự bốc đồng, hiếu động quá mức so với lứa tuổi. Đây là một chứng rối loạn hành vi tâm thần với những sự mất kiểm soát về hành động gây nên nhiều khó khăn trong quá trình học tập, trưởng thành của mỗi trẻ nhỏ.
Dựa vào số liệu thống kê nhận thấy, tỷ lệ trẻ tăng động thường gặp ở bé trai, số lượng cao gấp 3 lần so với các bé gái và dễ rơi vào độ tuổi từ 8 đến 11 tuổi. Theo đánh giá của các chuyên gia thì các biểu hiện tăng động ở trẻ có khả năng giảm dần theo thời gian nhưng cũng có rất nhiều trường hợp do không được phát hiện và can thiệp kịp thời khiến trẻ gặp các trở ngại trong cuộc sống, khó khăn trong sinh hoạt, thậm chí là khởi phát thêm các vấn đề sức khỏe khác.
Tuy nhiên, trong thực tế có rất nhiều các trường hợp trẻ tăng động không được hỗ trợ can thiệp sớm, thậm chí nhiều bậc phụ huynh còn cho rằng đó là các biểu hiện nghịch ngợm, quấy phá của con và liên tục la rầy, trách phạt. Cũng bởi, các biểu hiện của tăng động thường khá giống với một đứa trẻ hiếu động bình thường.
Trẻ em thường hay thích khám phá và tò mò về mọi thứ. Năng lượng của trẻ cũng nhiều hơn so với người trưởng thành, trẻ có xu hướng vui chơi, chạy nhảy, nô đùa mọi lúc mọi nơi mà không biết mệt mỏi.
Chính vì thế, có rất nhiều các trường hợp phụ huynh không thể nhận biết và phân biệt chính xác giữa tình trạng trẻ mắc bệnh tăng động và trẻ hiếu động bình thường. Đôi khi đó chỉ là các biểu hiện của một đứa trẻ thích nghịch ngợm, chơi đùa nhưng lại cho rằng trẻ đang bị bệnh. Hoặc ngược lại, các biểu hiện tăng động lại thường bị bỏ qua bởi ba mẹ chỉ nghĩ rằng con hiếu động quá mức.
Theo đó, các bác sĩ chuyên khoa cho biết rằng, việc nhầm lẫn và không phân biệt chính xác giữa trẻ tăng động và hiếu động sẽ gây nên nhiều cản trở đối với quá trình điều trị của trẻ, khiến trẻ không được can thiệp kịp thời để phục hồi tốt sức khỏe. Trong thực tế, rất ít các trường hợp trẻ tăng động được hỗ trợ thăm khám sớm, điều này gây nên rất nhiều khó khăn trong quá trình điều trị và cải thiện sức khỏe cho trẻ nhỏ.
Cụ thể như trường hợp của một bé trai 8 tuổi ở Hà Nội chính là một trong các tình trạng trẻ tăng động bị nhầm lẫn khiến cho quá trình hỗ trợ can thiệp trẻ phải kéo dài và gặp không ít khó khăn. Ngay từ bé trẻ đã có biểu hiện nghịch ngợm, thường xuyên phá phách, có các hành vi mất kiểm soát, không nghe lời hoặc có xu hướng sử dụng bạo lực để giải quyết vấn đề.
Tuy nhiên, gia đình chỉ cho rằng trẻ đang trong giai đoạn khủng hoảng và có biểu hiện hiếu động nhưng khi quyết định thăm khám lại được chẩn đoán mắc chứng tăng động. Song song với đó, gia đình cũng không có nhiều điều kiện và có thời gian quan tâm đến trẻ nên việc can thiệp, hỗ trợ cải thiện gặp rất nhiều trở ngại.
Việc nhầm lẫn và không thể phân biệt cụ thể giữa tình trạng trẻ tăng động và hiếu động sẽ khiến cho nhiều trẻ nhỏ mất đi cơ hội được can thiệp sớm. Trẻ bị tăng động sẽ gặp phải rất nhiều vấn đề về rối loạn hành vi và cảm xúc. Bên cạnh đó, những đứa trẻ này còn có nhiều nguy cơ phát triển các rối loạn tâm thần nguy hiểm khác, trẻ có xu hướng sử dụng các chất gây nghiện hoặc thực hiện các hành vi phạm tội nghiêm trọng.
Do đó, ba mẹ cần có sự quan tâm phù hợp đối với trẻ nhỏ và biết cách phân biệt cụ thể giữa trẻ tăng động và hiếu động. Nếu nhận thấy con có các biểu hiện bất thường hoặc nghi ngờ trẻ mắc bệnh thì cần chủ động cho trẻ đến thăm khám và chẩn đoán cụ thể tại các bệnh viện, cơ sở chuyên khoa uy tín để nhận được lời khuyên phù hợp của bác sĩ.
Tìm hiểu thêm: Trẻ 2 tuổi chạy nhảy liên tục có phải bị chứng tăng động?
Cách phân biệt trẻ tăng động và hiếu động phụ huynh cần nắm rõ
Như đã chia sẻ, các biểu hiện của tăng động thường rất giống với trẻ hiếu động nên rất dễ bị nhầm lẫn. Tuy nhiên, đây là hai tình trạng hoàn toàn khác nhau và mức độ ảnh hưởng của nó cũng chênh lệch rất nhiều. Vì thế, cần được phân biệt và hỗ trợ can thiệp trong giai đoạn sớm để giúp trẻ khắc phục và kiểm soát tốt về các hành vi, cảm xúc của bản thân, từ đó có sự phát triển ổn định hơn.
Do đó, để phân biệt giữa trẻ tăng động và hiếu động, bạn cần dựa vào các yếu tố như sau:
Trẻ tăng động | Trẻ hiếu động | |
Khái niệm | Tăng động được biết đến là một chứng rối loạn hành vi tâm thần với những sự bất ổn về hoạt động của não bộ. | Trẻ hiếu động được xem là một đặc điểm phát triển tâm lý bình thường của trẻ nhỏ ở mỗi giai đoạn phát triển và lứa tuổi khác nhau. |
Đặc điểm nổi bật | Trẻ tăng động cũng có các biểu hiện phá phách, các hành vi mất kiểm soát, thiếu tính kiên trì nhưng mức độ nghiêm trọng hơn, gây ảnh hưởng đến các mối quan hệ xã hội, khả năng học tập, chú ý và các hoạt động sinh hoạt hàng ngày. | Trẻ hiếu động thường có những hành vi nghịch ngợm, quậy phá nhưng không gây ảnh hưởng đến kết quả học tập và trẻ có thể hiểu, thực hiện theo các yêu cầu, mệnh lệnh của người khác. |
Độ tuổi | Các biểu hiện của tăng động thường khởi phát từ khá sớm, vào khoảng 3 tuổi và phần lớn sẽ xuất hiện trước năm 12 tuổi. | Biểu hiện hiếu động thường gặp ở trẻ vừa mới mới biết đi và kéo dài cho đến tuổi dậy thì. |
Hành vi | – Có biểu hiện tăng động, nghịch phá ở mọi lúc mọi nơi. – Có xu hướng hoạt động liên tục, không thể ngồi yên hoặc tập trung quá lâu vào một vấn đề nào đó. – Không biết nghe lời, không sợ và làm theo bất kỳ yêu cầu nào của người khác. – Trẻ khó có thể kiểm soát được hành vi của bản thân, không ý thức tốt về các hành động và hậu quả có thể xảy ra. – Không có sự kiên trì, nhẫn nại, chờ đợi trong bất kỳ công việc, hoạt động nào. – Có xu hướng nói liên tục, nói to, nói nhanh, thường xuyên chen ngang hoặc cắt lời người khác. – Trẻ thường gặp khó khăn trong việc sắp xếp thời gian, các công việc quan trọng. | – Thường chỉ phá phách ở nhà hoặc những nơi quen thuộc. – Có khả năng ngồi yên và vâng lời người lớn trên 15 phút. – Biết nghe lời và ngừng hành động của mình khi được người lớn nhắc nhở. – Có thể hiểu rõ và ý thức về hành vi sai trái, phá phách mà mình thực hiện. – Có khả năng chờ đợi, kiên nhẫn và biết lắng nghe. – Trẻ nói nhiều, có thể chen vào giữa câu chuyện của người khác nhưng khi được nhắc nhở vẫn biết sửa chữa và điều chỉnh. – Trẻ có khả năng sắp xếp và ưu tiên các việc làm cần thiết, hoàn thành tốt các công việc được giao phó. |
Cảm xúc | – Gặp khó khăn trong việc kiểm soát cảm xúc của bản thân, có thể nóng giận, cáu gắt, căng thẳng bất cứ lúc nào. – Có xu hướng hay nổi giận, kích động quá mức đối với các sự việc, hoạt động nhỏ nhặt hàng ngày. – Trở nên nhạy cảm hơn với những lời trách mắng, chê bai, chỉ trích của mọi người xung quanh. – Khi tức giận thường khó kiểm soát được cảm xúc của bản thân, thường xuyên la hét, chống đối dữ dội. | – Cảm xúc ổn định, biết cách kiểm soát cảm xúc của bản thân khi tức giận, căng thẳng. – Trẻ thường cảm thấy vui vẻ, thoải mái, lạc quan, yêu đời. – Khi tức giận hoặc cáu gắt trẻ vẫn có các cảm xúc mạnh nhưng dễ dàng kiểm soát hành vi của bản thân. |
Chất lượng giấc ngủ | Trẻ tăng động thường có kèm theo các rối loạn về giấc ngủ, trẻ có thể khó ngủ, ngủ không ngon giấc, nhu cầu ngủ giảm, hay thức giấc nhiều lần trong đêm và trằn trọc không ngủ lại được. | Trẻ hoàn toàn không gặp các vấn đề liên quan đến chất lượng giấc ngủ. |
Khả năng ngôn ngữ | – Trẻ tăng động thường gặp cản trở trong quá trình phát triển ngôn ngữ, trẻ thường chậm nói, không biết cách sử dụng ngôn ngữ một cách chính xác, nói ngọng, nói lớ, nói lắp, nói không rõ nghĩa. – Lời nói của trẻ thường bộc phát một cách đột ngột, thiếu sự thấu đáo và suy nghĩ kỹ lưỡng, đôi khi có những câu nói không phù hợp hoặc gây khó chịu cho người nghe. | – Trẻ có tốc độ phát triển ngôn ngữ bình thường. – Một số trẻ hiếu động còn có khả năng tốt trong lĩnh vực giao tiếp, trẻ có thể ăn nói linh hoạt và tự tin trò chuyện với người khác. |
Học tập | – Các biểu hiện của tăng động khiến trẻ khó tập trung vào việc học, khả năng tiếp thu kiến thức bị hạn chế, thường bỏ qua những lời giảng của thầy cô, ba mẹ. – Không thể tập trung quá lâu vào việc học, khó hoàn thành tốt các bài tập được giao và có thể hiểu, thực hiện sai yêu cầu của bài giảng. – Kết quả học tập thường thua kém các bạn đồng trang lứa. | – Khả năng học tập của trẻ vẫn ổn định và phát triển tốt đúng theo độ tuổi của trẻ. – Trẻ có thể lười học nhưng khi được chỉnh đốn vẫn có thể bắt kịp tốc độ học tập của bạn bè. |
Kỹ năng kết bạn | – Do gặp cản trở trong quá trình giao tiếp nên trẻ tăng động thường khó hòa nhập và duy trì các mối quan hệ lành mạnh với bạn bè, người thân. – Các hành vi mất kiểm soát có thể làm ảnh hưởng tiêu cực đối với quá trình giao tiếp, kết nối xã hội. | – Trẻ hiếu động rất dễ hòa nhập với cộng đồng, trẻ có khả năng kết bạn tốt và biết cách duy trì các mối quan hệ xung quanh. |
Khả năng tiến triển | – Các biểu hiện của trẻ tăng động thường có xu hướng nghiêm trọng hơn theo thời gian nếu không được phát hiện và can thiệp kịp thời. – Nhiều trường hợp khi trưởng thành, các biểu hiện có thể được kiểm soát và khống chế nhưng vẫn gây ảnh hưởng đến sức khỏe, đời sống sinh hoạt xung quanh. | – Sau khi bước vào độ tuổi dậy thì, các biểu hiện hiếu động của trẻ nhỏ sẽ dần được kiểm soát và biến mất. |
Cần làm gì khi phát hiện con bị tăng động?
Tăng động và hiếu động là hai tình trạng có nét tương đồng nhưng hoàn toàn khác biệt ở nhiều khía cạnh, đặc biệt là mức độ nghiêm trọng. Trẻ tăng động cần được hỗ trợ phát hiện và can thiệp ở giai đoạn sớm để giúp trẻ mau chóng cải thiện, khắc phục tốt các triệu chứng tiêu cực, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống của bản thân.
Vì thế, ngay khi nhận thấy các dấu hiệu hoặc nghi ngờ trẻ bị tăng động, các bậc phụ huynh cần thực hiện các biện pháp sau đây:
- Giữ bình tĩnh và cho trẻ tiến hành thăm khám, chẩn đoán cụ thể tại các bệnh viện chuyên khoa uy tín, chất lượng. Tại đây, trẻ sẽ được hỗ trợ thăm khám, đánh giá tình trạng sức khỏe và tư vấn để đưa ra biện pháp can thiệp phù hợp nhất cho mỗi tình trạng khác nhau. Tùy thuộc vào từng tình trạng của trẻ tăng động mà các bác sĩ chuyên khoa sẽ cân nhắc hỗ trợ trị liệu tâm lý, giáo dục hành vi, sử dụng thuốc để giúp trẻ cải thiện tốt hơn.
- Ba mẹ cũng cần tìm hiểu kỹ thông tin về chứng tăng động và tham khảo ý kiến bác sĩ để đưa ra các phương pháp hỗ trợ tại nhà cho trẻ nhỏ.
- Trẻ tăng động cần chú ý nhiều đến chế độ ăn uống, tập trung bổ sung các loại thực phẩm giàu dinh dưỡng, ăn nhiều hoa quả, rau củ,…Tránh ăn các loại thực phẩm chế biến sẵn chứa nhiều chất phụ gia, nhiều đường, chất bảo quản,…
- Tuyệt đối không sử dụng đòn roi, bạo lực để giáo dục trẻ tăng động. Thay vào đó, các bậc phụ huynh cần nhẹ nhàng chỉ bảo và hướng dẫn cho trẻ thực hiện các hành vi đúng đắn, khuyến khích trẻ thực hiện các hoạt động lành mạnh.
- Ba mẹ cần là người đồng hành trong suốt quá trình can thiệp cho trẻ tăng động. Bên cạnh đó hãy dành cho trẻ sự quan tâm, tình yêu thương để trẻ có thêm nhiều động lực cố gắng, phấn đấu tốt hơn.
- Tạo điều kiện cho trẻ tham gia vào các hoạt động vui chơi, thư giãn lành mạnh ngoài trời. Nhờ vào đó mà trẻ có thể cải thiện tốt khả năng giao tiếp, biết cách kết nối và kiểm soát cảm xúc, hành vi của bản thân hơn.
- Hỗ trợ trẻ sắp xếp thời gian biểu và các công việc cần thực hiện trong ngày. Để gia tăng khả năng tập trung và hoàn thành nhiệm vụ của trẻ, ba mẹ cần đồng hành và hỗ trợ trẻ trong giai đoạn đầu.
- Hỗ trợ cải thiện chất lượng giấc ngủ cho trẻ, đảm bảo trẻ ngủ đủ từ 7 đến 8 tiếng mỗi ngày và điều chỉnh theo độ tuổi của trẻ. Trẻ mất ngủ có thể cải thiện bằng cách sử dụng tinh dầu thơm, ngâm chân với nước ấm, massage thư giãn trước khi ngủ, thiền định,…
- Giúp trẻ cải thiện sự tập trung bằng cách thường xuyên đọc sách cho trẻ, sử dụng âm nhạc hoặc đưa ra các yêu cầu dựa trên sở thích của trẻ.
- Theo dõi các biểu hiện và thay đổi của trẻ trong quá trình can thiệp. Đồng thời cần cho trẻ tái khám đúng hẹn để bác sĩ có thể theo dõi tình trạng sức khỏe, kịp thời phát hiện các dấu hiệu bất thường.
Thông tin bài viết trên đây đã giúp bạn đọc biết cách phân biệt trẻ tăng động và hiếu động. Hy vọng các bậc phụ huynh có thể tìm hiểu để kịp thời phát hiện ra các dấu hiệu bất thường của trẻ, từ đó có biện pháp can thiệp và điều trị kịp thời, hiệu quả.
Có thể bạn quan tâm:
- Trẻ tăng động giảm chú ý chậm nói: Nguyên nhân & cách cải thiện
- Tăng động giảm chú ý có chữa được không? Giải đáp
- Trẻ tự kỷ tăng động: Những điều cần biết để chăm sóc trẻ tốt
- Trẻ 5 tuổi tự nhiên nói lắp: Nguyên nhân và cách khắc phục
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!