Dạy con theo phương pháp Montessori tại nhà | Hướng dẫn chi tiết

Dạy con theo phương pháp Montessori tại nhà hiện đang được áp dụng rất phổ biến cho trẻ từ 0 đến 6 tuổi. Phương pháp này giúp trẻ nhỏ có thể phát triển toàn diện hơn về cả thể chất, tinh thần lẫn trí tuệ, nhân cách và đã được nghiên cứu, triển khai rộng rãi ở nhiều quốc gia trên toàn thế giới. 

Montessori được nghiên cứu, sáng lập và phát triển bởi tiến sĩ Maria Montessori và hiện đang là một trong các lựa chọn hàng đầu của các bậc phụ huynh trong việc giảng dạy và giáo dục cho trẻ dưới 6 tuổi. Đây là một trong các phương pháp giáo dục sớm giúp trẻ nhỏ rèn luyện tốt các kỹ năng và phát triển toàn diện về nhiều khía cạnh của đời sống.

Nội dung chủ yếu của phương pháp này đó chính là tập trung vào việc tìm kiếm và thúc đẩy tự nhiên các tiềm năng của trẻ nhỏ, giúp trẻ hình thành tư duy, nhân cách độc lập, tự chủ. Ngoài ra, Montessori còn hỗ trợ nâng cao và phát triển về tâm sinh lý, giúp trẻ nhỏ trang bị đầy đủ các kiến thức thực tiễn cần thiết đối với cuộc sống.

Thông qua phương pháp giáo dục hiện đại này, trẻ nhỏ sẽ dần phát triển toàn diện về thể chất, tinh thần, trí tuệ, tư duy, cảm xúc, kiến thức và các kỹ năng sống cần thiết. Nhờ đó mà trẻ có thể học tập, sinh hoạt một cách độc lập, dễ dàng thích nghi với những thay đổi của mỗi trường và hòa nhập, giao tiếp cộng đồng hiệu quả, linh hoạt.

Các nguyên tắc cần nhớ khi áp dụng phương pháp Montessori tại nhà

Phương pháp Montessori mang đến rất nhiều lợi ích đối với việc giáo dục và trang bị sớm các kỹ năng cho trẻ nhỏ. Tuy nhiên, để có thể áp dụng Montessori hiệu quả tại nhà, các bậc phụ huynh cũng cần hiểu rõ về nguyên lý và các nguyên tắc cơ bản của phương pháp hữu hiệu này.

Cụ thể các nguyên tắc cơ bản cần phải nhớ và thực hiện khi dạy con theo phương pháp Montessori tại nhà như sau:

1. Tôn trọng con

Nguyên tắc đầu tiên và quan trọng nhất trong việc áp dụng phương pháp Montessori cho trẻ đó chính là ba mẹ cần phải giữ sự tôn trọng nhất định dành cho con cái. Tôn trọng cũng chính là cách hiệu quả nhất để giáo dục con về tính lịch sự và biết cách kính trên nhường dưới đối với những người xung quanh.

Nhờ vào đó mà trẻ cũng sẽ hình thành được cách cư xử, biết tôn trọng, lễ phép và giao tiếp có chuẩn mực đối với những người bên cạnh. Ba mẹ nên thể hiện sự tôn trọng trẻ trong các tình huống sinh hoạt hàng ngày, lắng nghe những mong muốn, yêu cầu của trẻ và luôn đặt ra câu hỏi vì sao trước khi kết luận, trách phạt trẻ về bất cứ điều gì.

2. Cho con quyền tự do

Tự do là một trong các yếu tố cần thiết đối với quá trình hình thành và phát triển của mỗi trẻ nhỏ. Trẻ cần có sự tự do trong việc di chuyển, lựa chọn các hoạt động, lĩnh vực yêu thích của bản thân mình.

Chính vì thế, khi áp dụng phương pháp Montessori cho trẻ tại nhà, các bậc phụ huynh cũng cần tạo cho trẻ không gian thoải mái và nhiều cơ hội để trẻ được phát triển, vận động, vui chơi thoải mái nhất. Đừng nên bắt ép trẻ phải sinh hoạt trong một môi trường quá tù túng hoặc bắt nhốt trẻ chỉ được vui chơi, giải trí, học tập trong nhà mà hãy tham khảo ý kiến của con, lắng nghe những mong muốn và nhu cầu của trẻ.

Theo các chuyên gia chia sẻ rằng, trẻ nhỏ cần có được nhiều sự trải nghiệm thông qua việc tiếp xúc với môi trường bên ngoài. Đồng thời, khi trẻ càng lớn lên trẻ cũng sẽ có những sự yêu thích riêng biệt của bản thân và mong muốn được tự do trong các quyết định của mình.

Vì thế, các bậc phụ huynh cũng nên cho trẻ quyền được tự do lựa chọn trong một khuôn khổ nhất định nào đó. Mọi vấn đề có liên quan đến sinh hoạt, cuộc sống của trẻ cũng cần dựa vào những sở thích và nhu cầu mà trẻ mong muốn để trẻ có thể thoải mái tiếp nhận và phát triển nó.

3. Dạy trẻ cách tự lập

Nguyên tắc vàng trong việc dạy con theo phương pháp Montessori tại nhà đó chính là tạo cho con cơ hội tự lập và thúc đẩy con tự hoàn thành những việc trong khả năng của mình. Ba mẹ hãy để cho trẻ tự khám phá và trải nghiệm những công việc phù hợp với năng lực và độ tuổi của trẻ, nhờ đó mà trẻ có thể ghi nhớ và dần nâng cao những kỹ năng sống cần thiết.

Cụ thể, các bậc phụ huynh nên cho trẻ tự gấp quần áo, tự vệ sinh cá nhân, dọn dẹp đồ chơi, nhặt rau, rửa rau,…để con có thể phát triển khả năng quan sát và thực hành hiệu quả. Đối với những trẻ đang tập ăn, ba mẹ hãy để cho con tự ăn và cảm nhận thức ăn theo cách của mình. Mặc dù lúc đầu trẻ có thể không ăn được nhiều hoặc ăn rất bừa bãi nhưng sau đó trẻ cũng dần phát triển tốt kỹ  năng và ăn uống đúng chuẩn hơn.

4. Giao tiếp

Giao tiếp là kỹ năng cơ bản và rất qua trọng đối với sự phát triển toàn diện của mỗi trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ từ 0 đến 6 tuổi. Ngay từ khi còn nhỏ, trẻ đã cần được rèn luyện ngôn ngôn ngữ thông qua giao tiếp. Ba mẹ nên nói chuyện và chia sẻ với con bằng giọng nói rõ ràng, sử dụng những từ ngữ, câu từ dễ hiểu, mạch lạc để con có thể tiếp thu và hỏi học tốt hơn.

Ngoài ra, để dạy cho trẻ cách biết lắng nghe và cảm thấy được tôn trọng khi trò chuyện thì phụ huynh cũng nên ngồi ngang với tầm mắt của trẻ, khi trao đổi không được ngắt lời hoặc chen ngang vào lời nói của trẻ. Hãy dạy trẻ cách giao tiếp từ những điều cơ bản và nhỏ nhặt nhất trong cuộc sống để con có thể hình thành nên cách giao tiếp đúng mực.

5. Ưu tiên lựa chọn đồ chơi, giáo cụ an toàn, nguồn gốc thiên nhiên

Tùy vào điều kiện kinh tế của mỗi gia đình mà các bậc phụ huynh nên cân nhắc kỹ lưỡng trong việc đầu tư về các loại đồ chơi, vật dụng hỗ trợ cho trẻ. Tuy nhiên, theo lời khuyên của các chuyên gia thì ba mẹ nên ưu tiên lựa chọn những loại đồ chơi có nguồn gốc an toàn, thân thiện với môi trường để đảm bảo tốt về sức khỏe của trẻ nhỏ.

Các bậc phụ huynh có thể tận dụng những chai nhựa, lon sữa, bìa cứng hoặc các vật dụng trong nhà để chế tạo ra những món đồ chơi phù hợp với sở thích của trẻ nhỏ. Những món đồ chơi của trẻ cũng nên có kích thước phù hợp, nhiều màu sắc để có thể thu hút sự hấp dẫn và thích thú ở trẻ.

Ngoài ra, nên ưu tiên những loại đồ chơi thủ công và cần nhiều hoạt động, công sức để có thể thực hiện được. Hạn chế những món đồ điện tử chỉ cần bật nút là có thể chơi.

6. Kiên nhẫn, yêu thương

Khi giáo dục sớm cho trẻ từ 0 đến 6 tuổi, ba mẹ cần phải có sự kiên nhẫn và tình yêu thương dành cho trẻ nhỏ. Không phải bất kỳ đứa trẻ nào ngay từ khi mới áp dụng đã có thể thực hiện tốt được theo những yêu cầu và đạt được các mong muốn mà ba mẹ kỳ vọng. Do đó, hãy luôn nhẫn nại và kiên trì đồng hành cùng con, giúp con có thể phát triển một cách toàn diện hơn.

Thay vì vội vàng trong cách giáo dục, hành xử với trẻ, ba mẹ hãy học cách bình tĩnh lắng nghe để hiểu và chia sẻ những cảm xúc cùng con, giúp con tìm ra được hướng giải quyết phù hợp và đúng đắn nhất. Bên cạnh đó, đừng quên thể hiện tình yêu thương mà ba mẹ luôn dành cho trẻ, giúp trẻ cảm nhận được sự ấm áp và hạnh phúc trong mái ấm gia đình, khi có ba và mẹ kề bên chăm sóc, quan tâm.

7. Bỏ qua áp lực dư luận

Montessori là phương pháp giáo dục hiện đại nên hiện vẫn còn vướng phải nhiều ý kiến trái chiều của dư luận, đặc biệt là các bậc phụ huynh, ông bà lớn tuổi thường nuôi dạy con theo phương pháp xưa cũ. Tuy nhiên, Montessori đã được nghiên cứu và áp dụng thành công cho rất nhiều trẻ nhỏ trên toàn thế giới nên việc áp dụng phương pháp này hoàn toàn an toàn và bổ ích đối với sự phát triển của trẻ.

Do đó, các bậc phụ huynh cần phải có niềm tin vào sự lựa chọn của chính mình, học cách bỏ qua những áp lực của dư luận hoặc những lời bàn tán từ những người xung quanh để có thể nuôi dạy con cái theo điều mà mình mong muốn. Bất kỳ bậc sinh thành nào cũng hy vọng mang đến những điều tốt đẹp nhất cho con, vì thế, bạn có quyền tin tưởng và kỳ vọng vào những điều đúng đắn mà mình đang làm cho con.

Hướng dẫn chi tiết cách dạy con theo phương pháp Montessori theo từng độ tuổi

Phương pháp Montessori hiện đang được áp dụng khá rộng rãi tại các trường mầm non và nhận được nhiều sự đánh giá cao từ chuyên gia cùng với các bậc phụ huynh. Bên cạnh đó, gia đình cũng có thể tìm hiểu và dạy con theo phương pháp Montessori tại nhà để tạo thêm nhiều cơ hội giúp trẻ phát triển toàn diện hơn.

Trẻ từ 0 đến 6 tuổi được xem là giai đoạn vàng để thúc đẩy sự phát triển của trẻ về mọi mặt đời sống, trẻ cũng có khả năng tiếp thu và rèn luyện tốt hơn so với những giai đoạn khác. Tại thời điểm này, trẻ nhỏ sẽ vô cùng nhạy bén đối với những thông tin, kỹ năng được cập nhật từ bên ngoài và dễ dàng hình thành những điều tích cực nếu được giáo dục phù hợp.

Theo chia sẻ của các chuyên gia thì ở mỗi độ tuổi khác nhau, trẻ sẽ có tốc độ phát triển cùng những đặc trưng riêng biệt nên việc áp dụng phương pháp Montessori cũng cần được phân chia và thực hiện theo đúng các giai đoạn phát triển phù hợp. Cụ thể như sau:

1. Đối với trẻ sơ sinh dưới 1 tuổi

Phương pháp Montessori thường được khuyến khích áp dụng cho trẻ càng sớm càng tốt, đặc biệt là những trẻ sơ sinh. Trẻ nhỏ được giáo dục trong giai đoạn sớm sẽ được kích thích phát triển toàn diện tốt hơn và có thêm nhiều cơ hội để được trải nghiệm, khám phá những điều mới mẻ, thú vị.

Theo đó, các bậc phụ huynh cần chú ý những yếu tố sau:

• Môi trường: Phòng ngủ được xem là môi trường sinh hoạt thường xuyên của trẻ sơ sinh và cũng chính là không gian cần được đầu tư, chú ý nhiều nhất trong quá trình dạy trẻ bằng phương pháp Montessori tại nhà. Ba mẹ cần chuẩn bị cho trẻ một căn phòng yên tĩnh với ánh sáng phù hợp, kèm theo đó có thể bố trí thêm một vài âm thanh, bản nhạc êm dịu nhẹ nhàng kèm với ánh sáng tự nhiên qua từng khe cửa để trẻ cảm thấy dễ chịu hơn.
• Đồ chơi: Trẻ sơ sinh cần được ưu tiên tiếp xúc với những loại đồ chơi an toàn, được làm bằng chất liệu tự nhiên. Kèm theo đó, màu sắc cũng nên nhẹ nhàng, đa dạng, kích thước vừa phải để trẻ dễ dàng quan sát và cầm nắm.
• Phát triển toàn diện: Âm nhạc giúp trẻ sơ sinh được kích thích tốt hoạt động của não bộ. Đồng thời, các mùi hương của đồ ăn, hoa quả cũng giúp phát triển khứu giác cho trẻ.

2. Đối với trẻ từ 1 đến 2 tuổi

Trong giai đoạn này, trẻ đã bắt đầu phát triển linh hoạt hơn về vận động, thể chất, tư duy, ngôn ngữ và nhiều khía cạnh khác. Chính vì thế trẻ cần có không gian thoải mái và rộng rãi hơn để có thể tự do di chuyển, vận động an toàn.

Để áp dụng thành công và hiệu quả phương pháp Montessori tại nhà cho trẻ trong độ tuổi này, các bậc phụ huynh nên thực hiện những điều sau:

• Môi trường: Tạo nên nhiều môi trường và không gian vui chơi, thư giãn trong nhà và ngoài trời. Đồng thời sắp xếp thêm nhiều vật dụng để hỗ trợ tốt cho hoạt động leo trèo, khám phá của trẻ. Khi trẻ vấp ngã, ba mẹ cũng cần giữ bình tĩnh và động viên trẻ đứng dậy, chỉ cho trẻ những lỗi sai mà bản thân đang vướng phải.
• Đồ chơi: Đối với trẻ nhỏ, các loại đồ chơi vẫn nên sử dụng các chất liệu an toàn, tự nhiên.
• Giao tiếp: Trẻ từ hơn 1 tuổi đã bắt đầu phát triển ngôn ngữ và có thể giao tiếp linh hoạt hơn với những người xung quanh. Lúc này các bậc phụ huynh hãy cho con ngừng sử dụng ti giả để các bộ phận ở vòm miệng được phát triển ổn định hơn, từ đó trẻ cũng dễ dàng phát âm và sử dụng lời nói rành mạch. Ngoài ra, ba mẹ cũng nên tăng cường thời gian trò chuyện, chia sẻ để thúc đẩy tốt nhu cầu giao tiếp của trẻ.
• Khuyến khích trẻ tự lập: Tùy vào khả năng của mỗi trẻ nhỏ mà các bậc phụ huynh nên hướng dẫn và cho trẻ tự làm mọi thứ mà trẻ thích. Bằng cách quan sát, tìm hiểu, trải nghiệm sẽ giúp trẻ biết thêm được nhiều điều bổ ích và gia tăng tính tự lập, biết chịu trách nhiệm trước mọi hành động mà mình làm.

3. Đối với trẻ từ 2 đến 3 tuổi

Ở giai đoạn này, ba mẹ cần tập trung nhiều hơn về việc giáo dục và rèn luyện tính tự lập ở mỗi trẻ nhỏ. Đây được xem là một trong các thời điểm quan trọng đối với sự phát triển toàn diện của mỗi trẻ nhỏ. Do đó, các bậc phụ huynh cũng cần chú ý và thiết lập môi trường sinh hoạt, tạo điều kiện thuận lợi để con rèn luyện tốt các kỹ năng cần thiết.

• Môi trường: Lúc này trẻ nhỏ cần được tạo dựng môi trường an toàn, thoải mái để trẻ có thể tự do học tập, vui chơi, thư giãn và trải nghiệm những điều mới mẻ, thú vị xoay quanh cuộc sống. Đối với phòng ngủ, ba mẹ nên ưu tiên chọn những loại giường thấp để con có thể dễ dàng lên xuống và đảm bảo được an toàn cho con. Ở khu vực vui chơi nên trang bị sẵn vật dụng như rổ, thùng để trẻ sắp xếp đồ chơi gọn gàng.
• Đồ chơi: Ở giai đoạn này, ngoài những loại đồ chơi giúp trẻ thư giãn và khám phá thì ba mẹ cũng nên trang bị thêm cho con những quyển truyện, quyển sách phù hợp với sở thích và lứa tuổi.
• Tạo điều kiện cho trẻ tự lập: Trẻ từ 2 đến 3 tuổi đã có thể bắt đầu tự thực hiện được những việc làm cơ bản như gấp quần áo, dọn dẹp phòng ngủ, tự vệ sinh cá nhân, tự ăn cơm và lúc này trẻ cũng có những sở thích riêng biệt của chính mình. Phụ huynh nên tạo nhiều cơ hội và thường xuyên khuyến khích trẻ tự hoàn thành những việc trong khả năng của mình để trẻ tự lập và chủ động hơn trong cuộc sống.
• Giao tiếp: Trẻ từ trên 2 tuổi đã có được vốn từ và dần phát triển mạnh mẽ về ngôn ngữ. Đồng thời trẻ cũng có nhu cầu được giao tiếp và tương tác nhiều hơn với những người xung quanh. Ba mẹ cần dành nhiều thời gian để chia sẻ, tâm sự và trò chuyện với trẻ, giúp trẻ hình thành ngôn ngữ một cách tự nhiên và vượt trội nhất.

4. Đối với trẻ từ 3 đến 6 tuổi

Dạy con theo phương pháp Montessori tại nhà đối với những trẻ từ 3 đến 6 tuổi sẽ tập trung vào việc củng cố và phát triển những điều mà trẻ được dạy tại trường lớp, đồng thời hướng dẫn cho trẻ thêm những kỹ năng sống cần thiết. Cụ thể những bước cần phải xây dựng cho trẻ trong giai đoạn này như:

• Môi trường: Trẻ cần có nhiều khu vực riêng cho các hoạt động nghỉ ngơi, học tập, vui chơi và chúng cần được thiết kế dựa trên sở thích của trẻ.
• Trò chơi: Montessori là phương pháp được thực hiện dựa trên giáo dục trực quan nên các bậc phụ huynh có thẻ cùng con khám phá và tìm hiểu những trò chơi cần sự khéo léo, tinh ý và tập trung nhằm giúp trẻ gia tăng hoạt động của não bộ.
• Giao tiếp: Trẻ nhỏ ở giai đoạn này sẽ có khả năng phát triển ngôn ngữ vượt trội hơn so với thông thường vì thế cần được hỗ trợ thêm cho trẻ bằng nhiều hình thức hơn. Bên cạnh việc trò chuyện, giao tiếp hành ngày, phụ huynh cũng nên cho trẻ tiếp xúc với sách vở, những trò chơi, bài hát dân gian, thiếu nhi hoặc dạy cho trẻ cách phân biệt đồ vật, cách diễn đạt ý muốn, thuật lại câu chuyện một cách rõ ràng, rành mạch.

Lưu ý: Tùy vào tính cách và nhu cầu của mỗi trẻ nhỏ mà các bậc phụ huynh cũng cần linh hoạt hơn trong việc ứng dụng phương pháp Montessori cho trẻ tại nhà. Bên cạnh đó, không nên quá đề cao về thành tích bởi mỗi đứa trẻ sẽ có những năng lực khác nhau. Dạy con theo phương pháp Montessori tại nhà chủ yếu giúp trẻ có thêm nhiều điều kiện để vui chơi, phát triển toàn diện, giúp trẻ sớm hình thành những kỹ năng sống cần thiết để ổn định tốt cuộc sống của bản thân.

Bài viết trên đây đã chia sẻ về cách dạy con theo phương pháp Montessori tại nhà. Hy vọng qua những thông tin trên, các bậc phụ huynh có thể hiểu và áp dụng tốt mô hình giáo dục này cho trẻ nhỏ để giúp trẻ có được định hướng đúng đắn và phát triển tốt nhất trong những năm tháng đầu đời.

Có thể bạn quan tâm:

• Thế nào là phát triển toàn diện của trẻ em? Cần chuẩn bị những gì?
• Top 10 Trò chơi vận động tinh giúp trẻ phát triển toàn diện
• 7 Cách phát triển trí não cho trẻ sơ sinh an toàn và hiệu quả nhất
• 6 trò chơi phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non 4 – 5 tuổi tốt nhất