Các dấu hiệu bé sắp biết nói và những điều ba mẹ cần làm

Việc nắm bắt kịp thời các dấu hiệu bé sắp biết nói sẽ giúp cho ba mẹ dễ dàng hỗ trợ và trang bị được những kiến thức cần thiết để phát triển ngôn ngữ hiệu quả cho trẻ nhỏ. Mỗi đứa trẻ sẽ có tốc độ ngôn ngữ khác nhau nên các bậc phụ huynh cần phải quan tâm và chú ý quan sát để kịp thời nhận biết được cột mốc quan trọng của trẻ nhỏ. 

Các dấu hiệu bé sắp biết nói ba mẹ cần chú ý

Chắc hẳn bất kỳ bậc làm ba mẹ nào cũng mong muốn tận mắt chứng kiến quá trình phát triển, trưởng thành của mỗi đứa con. Trong đó, biết nói được xem là cột mốc vô cùng quan trọng và có thể làm cho các bậc phụ huynh vỡ òa vì hạnh phúc khi nghe tiếng gọi đầu đời của con.

Mỗi đứa trẻ sẽ có các mốc phát triển ngôn ngữ khác nhau, có những trẻ từ những tháng đầu tiên đã bi bô tập nói nhưng cũng có những trẻ phát triển chậm cho đến khi 2 – 3 tuổi. Tuy nhiên, dựa vào các cuộc khảo sát và nghiên cứu chung, các chuyên gia cũng đã đưa ra được mốc phát triển ổn định của trẻ nhỏ trong những năm tháng đầu đời.

• Trẻ khoảng 3 tháng tuổi: Lúc này trẻ đã có thể quan sát và nhận biết được những sự chuyển động, thay đổi của âm thanh. Đồng thời, trẻ cũng có thể lắng nghe và phản ứng lại với những tiếng động bên ngoài.
• Trẻ khoảng 6 tháng tuổi: Trong giai đoạn này, trẻ đã có thể tự tạo ra các âm thanh riêng của mình và bi bô bắt đầu tập nói những từ đơn giản như “baba”, “mama”, “dada”, “gaga”,…Ngoài ra, khi được người khác gọi tên hoặc nghe tiếng động mạnh, trẻ cũng sẽ có phản ứng và quay đầu tìm kiếm.
• Trẻ khoảng 9 tháng tuổi: Trẻ bắt đầu nói được những từ đơn giản và phát âm một cách rõ ràng, tròn vành rõ chữ hơn.
• Trẻ khoảng từ 12 đến 18 tháng tuổi: Lúc này vốn từ của trẻ đã mở rộng ra nhiều hơn, trẻ nói được thành thạo nhiều từ và giao tiếp linh hoạt hơn.

Tùy vào sự phát triển ngôn ngữ của mỗi trẻ mà quá trình tập nói của trẻ nhỏ cũng có phần khác nhau ở từng thời điểm. Hiện nay có không ít các trường hợp trẻ chậm nói, gặp nhiều khó khăn trong quá trình phát triển ngôn ngữ và gây nên nhiều cản trở đối với đời sống, học tập, sinh hoạt hàng ngày.

Tuy nhiên, theo chia sẻ của các chuyên gia thì nếu các bậc phụ huynh có thể hiểu và nắm bắt được các dấu hiệu bé sắp biết nói thì hoàn toàn có thể hỗ trợ và kích thích sự phát triển ngôn ngữ ổn định ở trẻ. Thông thường, trẻ nhỏ sẽ hình thành kỹ năng tiếp thu, nghe, hiểu đầu tiên, sau đó mới dần phát triển được kỹ năng diễn đạt, sử dụng ngôn ngữ bằng lời nói.

Vì thế, để giúp trẻ phát triển ngôn ngữ tốt hơn, ngay từ khi nhận biết được các dấu hiệu bé sắp nói nói thì các bậc phụ huynh cần phải nỗ lực phản hồi và tương tác để tạo điều kiện cho bé gia tăng vốn từ, sử dụng ngôn ngữ linh hoạt hơn. Cụ thể một số dấu hiệu thường thấy ở bé sắp biết nói như:

1. Trẻ liên tục cố gắng tạo ra các âm thanh

Dấu hiệu này sẽ thường thấy ở những trẻ được khoảng 10 tháng tuổi. Lúc này các bậc phụ huynh có thể vô tình nghe trẻ phát ra các âm thanh nào đó giống như một từ hoàn chỉnh. Khi trẻ cố gắng tạo ra âm thanh đó, những người xung quanh có thể dễ dàng liên tưởng đến một từ ngữ nào đó cụ thể, ví dụ như “ba”, “bà”,…

Có thể những âm thanh mà trẻ tạo ra hoàn toàn không có nghĩa cụ thể và không đúng với những gì mà phụ huynh suy đoán. Tuy nhiên, đó chính là những “từ ngữ riêng” mà trẻ nhỏ thường sử dụng giống như một ký hiệu để diễn ra về một ý nghĩa nào đó. Mặt dù không thể lý giải được rõ các từ mà trẻ phát ra nhưng đây chính là một trong các tín hiệu đáng mừng về việc trẻ đang dần tập nói.

2. Trẻ có dấu hiệu hiểu được lời ba mẹ nói và phản ứng lại

Một trong các dấu hiệu quan trọng và cần được chú ý để nhận biết tốt giai đoạn bé sắp biết nói đó chính là bé đã có thể hiểu và phản ứng tốt với những gì mà ba mẹ hoặc người thân truyền đạt. Trẻ có thể không hiểu hết được tất cả những gì mà người khác nói nhưng đối với những yêu cầu, lời nói đơn giản hàng ngày thì trẻ hoàn toàn có thể phản ứng linh hoạt.

Các bậc phụ huynh có thể kiểm tra được dấu hiệu này bằng nhiều cách khác nhau, cụ thể là hãy đặt ra những câu hỏi hoặc những yêu cầu đối với trẻ và chờ đợi sự phản ứng của trẻ. Ví dụ hãy hỏi trẻ “Con có đói không?”, “Con muốn ăn bánh không?” và chờ xem phản ứng của trẻ. Nếu trẻ lắc đầu, gật đầu hoặc có những hành động, cử chỉ, âm thanh muốn trả lời câu hỏi đó thì có nghĩa là trẻ đã hiểu và chuẩn bị cho quá trình tập nói.

3. Trẻ biết vẫy tay, đáp lại lời chào

Như đã chia sẻ, trẻ nhỏ sẽ nghe, hiểu và hành động trước khi bắt đầu biết nói và sử dụng ngôn ngữ giao tiếp. Do đó, nếu ba mẹ nhận thấy con dần học theo những cử chỉ đơn giản và cố gắng tương tác bằng hành động với mọi người xung quanh thì có nghĩa là con đang có nhu cầu được giao tiếp và đây được xem như bước khởi đầu cho việc trẻ sắp biết nói.

Các bậc phụ huynh có thể dễ dàng nhận thấy trẻ biết bắt chước theo các hành động vẫy tay chào tạm biệt, thơm gió hoặc đáp lại khi được người khác thơm. Đây được xem là một trong các dấu hiệu vô cùng quan trọng để giúp các ông bố bà mẹ chuẩn bị đầy đủ kiến thức để đồng hành cùng con trong quá trình học nói, học ngôn ngữ.

4. Cố gắng tạo ra âm thanh để đáp trò chuyện

Khi được trò chuyện và nghe thấy các âm thanh nói chuyện bên ngoài, những bé đang trong giai đoạn tập nói cũng sẽ cố gắng tạo ra các âm thanh riêng của mình để đáp lại cuộc giao tiếp đó. Bạn có thể thấy trẻ “ư” “a” thành những tiếng kéo dài như đang nói một câu gì đó hoặc trẻ sẽ bắt chước các âm thanh, cử chỉ, nét mặt của những người xung quanh.

Lúc này trẻ sẽ hóng chuyện và dễ bị thu hút bởi những nơi có nhiều tiếng nói hoặc thích thú với việc được một ai đó bắt chuyện. Trẻ sẽ liên tục tạo ra những âm thanh kéo dài, bập bẹ nói được những chữ cái hoặc từ đơn giản nhưng có thể không rõ nghĩa.

5. Trẻ nghe và bắt chước âm thanh

Bé nghe và bắt chước các âm thanh bên ngoài chính là một trong các dấu hiệu thường gặp khi bé sắp biết nói. Khi ba mẹ hoặc những người xung quanh nói với trẻ điều gì đó, trẻ sẽ có xu hướng cố gắng để lặp lại từ đó hoặc những âm cuối của từ với mục đích đáp lại cuộc trò chuyện.

Những điều ba mẹ cần làm khi trẻ có dấu hiệu sắp biết nói

Khi xuất hiện các dấu hiệu nêu trên đồng nghĩa với việc trẻ đang có nhu cầu được tương tác và sắp phát triển ngôn ngữ. Chính vì thế, các bậc phụ huynh cần dành nhiều thời gian để tìm hiểu kỹ các thông tin cần thiết, từ đó hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi nhất để trẻ nhỏ có thể phát triển khả năng giao tiếp bằng lời nói một cách ổn định nhất.

Đây được xem là mốc phát triển quan trọng của mỗi trẻ nhỏ trong quá trình hình thành ngôn ngữ và phát triển khả năng giao tiếp xã hội. Cũng bởi, trong thực tế đã có không ít các trường hợp phụ huynh “vô tâm”, thiếu kỹ năng đã đánh mất đi cơ hội thúc đẩy sự phát triển của trẻ nhỏ, khiến trẻ bị chậm nói, gặp khó khăn trong việc sử dụng lời nói.

Do đó, khi đã nhận biết rõ được các dấu hiệu bé sắp biết nói, các bậc phụ huynh cần áp dụng ngay các biện pháp hỗ trợ sau:

• Dành nhiều thời gian để trò chuyện, chia sẻ với con để tạo cho con môi trường thoải mái, dễ chịu để giao tiếp, tương tác linh hoạt hơn. Trong quá trình nói chuyện cùng trẻ, các bậc phụ huynh cũng nên chú ý để việc sử dụng ngôn ngữ đơn giản, dễ hiểu, phát âm chậm, rõ ràng để trẻ có thể dễ dàng tiếp thu và học hỏi tốt hơn.
• Trẻ có thể tập nói nhanh chóng và hiệu quả thông qua việc vui chơi hoặc thực hiện các hoạt động hàng ngày. Ba mẹ có thể cùng chơi đùa với trẻ, trong lúc này hãy lồng ghép việc hướng dẫn và chỉ cho trẻ nói những từ đơn giản về màu sắc, tên gọi, công dụng để trẻ gia tăng được vốn từ vựng của mình.
• Ba mẹ hãy luôn sẵn sàng giải đáp những thắc mắc của trẻ. Khi hiểu và nhận thức được rõ ràng hơn, trẻ sẽ cảm thấy tò mò về mọi thứ diễn ra xung quanh. Vì thế khi trẻ đang bị hấp dẫn bởi một món đồ nào đó hoặc chỉ tay vào các đồ vật thì ba mẹ hãy giới thiệu cho trẻ về các thông tin cơ bản để trẻ có thể học nhanh hơn.
• Dựa vào các sở thích của bé mà ba mẹ có thể giúp bé tiếp thu thêm nhiều thông tin và ngôn ngữ mới. Ví dụ như bé yêu thích động vật thì phụ huynh hãy thường xuyên trò chuyện về chủ đề này và dạy cho trẻ cách nhận biết, gọi tên các con vật quen thuộc xung quanh.
• Đọc sách, kể chuyện cũng là một trong các biện pháp hay và hữu hiệu đối với các bé đang trong giai đoạn tập nói. Trẻ nhỏ sẽ dễ dàng tiếp thu ngôn ngữ thông qua hình thức nghe và nhìn. Ba mẹ hãy cùng con đọc sách, lựa chọn những quyển sách phù hợp với lứa tuổi để trẻ học tập, phát triển hiệu quả hơn.
• Các chuyên gia thường khuyến khích ba mẹ cho trẻ đang tập nói tiếp xúc nhiều hơn với âm nhạc. Thông qua các giai điệu, từ ngữ được chọn lọc kỹ lưỡng thì trẻ nhỏ sẽ dễ dàng tiếp thu và ghi nhớ hiệu quả hơn. Trẻ cũng có thể bắt chước theo các giai điệu, âm thanh của lời bài hát và dần phát triển ngôn ngữ theo cách tự nhiên.
• Cần hạn chế và kiểm soát tốt thời gian sử dụng điện thoại, tivi, iPad của trẻ. Trong thực tế, các thiết bị công nghệ này cũng có thể mang đến nhiều lợi ích tuyệt vời cho trẻ nhỏ nhưng cần được quản lý và chọn lọc thông tin, chương trình phù hợp với trẻ nhỏ. Các bậc phụ huynh cũng không nên cho trẻ lạm dụng quá nhiều các thiết bị này để tránh tình trạng nghiện và giảm nhu cầu tương tác trực tiếp.
• Khi tập nói cho trẻ, ba mẹ hãy chú ý dạy trẻ từ những từ đơn giản, dễ phát âm và tăng dần mức độ theo khả năng của mỗi trẻ. Việc tập luyện ở giai đoạn đầu có thể gặp nhiều khó khăn và trở ngại, tuy nhiên nếu kiên trì tốt thì trẻ sẽ dần phát triển ngôn ngữ và nói được tốt hơn.

Mỗi bậc làm ba mẹ đều mong muốn nghe thấy những tiếng nói đầu đời của con. Tuy nhiên, trẻ nhỏ sẽ có từng mốc phát triển ngôn ngữ khác nhau, ở từng giai đoạn trẻ sẽ có sự cải thiện riêng biệt.

Vì thế, các bậc phụ huynh cũng không nên quá nôn nóng và thúc ép trẻ nhỏ phải biết nói ngay hoặc nói để bằng bạn bằng bè. Khi phát triển ngôn ngữ ở trẻ, hãy để cho con cho những thời gian được nghỉ ngơi và vui chơi với đúng lứa tuổi của mình.

Trên đây là một số thông tin giúp các bậc phụ huynh có thể dễ dàng nhận biết được các dấu hiệu bé sắp biết nói để hỗ trợ trẻ phát triển ngôn ngữ hiệu quả hơn. Hy vọng các bậc làm ba mẹ sẽ biết cách quan tâm và dành nhiều thời gian hơn cho con trẻ, giúp con có được một môi trường phát triển lành mạnh để phát triển toàn diện.

Có thể bạn quan tâm:

• Trẻ 2 tuổi chưa biết nói có sao không? Cần làm gì?
• Trẻ 4 tuổi vẫn chưa biết nói: Bất thường cần can thiệp sớm
• Trẻ mấy tháng biết nói: Các mốc tập nói của trẻ mẹ cần biết
• 8 cách dạy bé 2 tuổi chậm nói tại nhà giúp trẻ phát triển ngôn ngữ