Trẻ không nói chuyện, giao tiếp với người lạ: Cha mẹ cần chú ý

Trẻ không nói chuyện, giao tiếp với người lạ là một trong các vấn đề khiến cho các bậc phụ huynh cảm thấy lo lắng. Đây có thể là sự nhút nhát thông thường của trẻ trong giai đoạn phát triển nhưng cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo về một số bệnh lý nguy hiểm cần được can thiệp sớm. 

Trẻ không nói chuyện, giao tiếp với người lạ – Nguyên nhân do đâu?

Sợ hãi, ngại tiếp xúc, ngại nói chuyện với người lạ là một trong các biểu hiện thường gặp ở nhiều trẻ nhỏ. Cũng bởi, trong giai đoạn này trẻ nhỏ vẫn còn sự hạn chế đối với những kỹ năng tương tác, giao tiếp xã hội nên có phần hơi e dè, nhút nhát, thiếu tự tin.

Theo đánh giá của các chuyên gia thì tình trạng trẻ không nói chuyện, tiếp xúc với người lạ thường bộc phát do tính cách của trẻ. Những trẻ nhút nhát, nội tâm thường có xu hướng sợ sệt, không cởi mở trong giao tiếp hoặc thậm chí trẻ còn có nhiều xu hướng tránh né các tình huống phải gặp gỡ những người xa lạ.

Đây là một trong các vấn đề khiến nhiều bậc phụ huynh cảm thấy lo lắng bởi nếu tình trạng này kéo dài sẽ gây ảnh hưởng đến sự kết nối của trẻ, hạn chế các kỹ năng quan trọng hoặc thậm chí làm gia tăng nguy cơ phát triển các vấn đề sức khỏe tâm thần khác. Dựa vào số liệu thống kê nhận thấy rằng, có rất nhiều nguyên nhân khiến trẻ không nói chuyện, ngại tiếp xúc với người lạ.

Để có thể giúp trẻ cải thiện hiệu quả, các bậc phụ huynh cần phải chú ý và tìm hiểu kỹ về các lý do tác động để hỗ trợ trẻ một cách phù hợp và hiệu quả. Cụ thể một số nguyên nhân thường được nhắc đến như:

1. Do tính cách của trẻ

Mỗi đứa trẻ sẽ có tính cách riêng biệt, có những trẻ hiếu động, nhạy bén, hoạt bát, cởi mở nhưng cũng có những trẻ nhút nhát, thiếu tự tin. Vì thế, việc trẻ không giao tiếp với nguời lạ có thể là do ảnh hưởng từ tính cách, trẻ cảm thấy tự ti và sợ hãi khi gặp gỡ và tương tác với những người không thân thuộc.

Những đứa trẻ này thường không có nhiều khả năng tạo dựng các mối quan hệ xã hội, trẻ thường thiếu sự chủ động trong giao tiếp hoặc thậm chí từ chối việc mở rộng mối quan hệ. Các bậc phụ huynh sẽ thường nhận thấy những đứa trẻ này sẽ không thích lui đến những nơi đông người, không muốn tham gia các hoạt động quá náo nhiệt, sôi động và có xu hướng thiên về nội tâm.

Tính cách này sẽ là một trong các trở ngại to lớn khiến trẻ không thể mở rộng các mối quan hệ lành mạnh của bản thân, hạn chế rất nhiều các cơ hội được tiếp xúc với những người bạn mới hoặc khó có thể phát triển tốt trong tương lai. Tuy nhiên, nếu tình trạng trẻ không nói chuyện với người lạ bắt nguồn từ tính cách thì hoàn toàn có thể cải thiện tốt nếu như gia đình có biện pháp giáo dục, rèn luyện phù hợp cho trẻ nhỏ.

2. Do sự bảo bọc quá mức của ba mẹ, gia đình

Chắc hẳn bất kỳ bậc làm ba mẹ nào cũng mong muốn con cái được phát triển tốt trong môi trường tràn đầy tình yêu thương, sự chăm sóc của ba mẹ và những người thân yêu trong gia đình. Đặc biệt là ở nước ta, các bậc phụ huynh thường có nhiều xu hướng hướng muốn được bao bọc, che chở cho con cái vì cho rằng con còn rất nhỏ, dễ gặp nguy hiểm khi rời xa vòng tay của ba mẹ.

Tuy nhiên, sự bảo vệ quá mức của các gia đình chính là lại là nguyên nhân phổ biến khiến cho nhiều trẻ em sợ tiếp xúc, giao tiếp với người lạ. Trẻ có cảm giác không được an toàn khi phải đối diện với những người không quen biết, thậm chí trở nên khó chịu, không thoải mái khi có ai đó liên tục bắt chuyện.

Một số bậc phụ huynh vì lo sợ con gặp phải nguy hiểm, bị bắt cóc nên thường giáo dục con về việc không được trò chuyện với người lạ hoặc thậm chí không cho con gặp gỡ, tiếp xúc với những người xung quanh. Điều này khiến cho trẻ nhỏ mất đi nhiều cơ hội để được kết nối bạn bè, khó có thể mở rộng các mối quan hệ khi trẻ đến trường.

3. Sợ giao tiếp do thiếu hụt kỹ năng

Những năm tháng đầu đời được xem là giai đoạn phát triển vượt bậc và hiệu quả nhất của mỗi đứa trẻ, trong đó có sự phát triển về kỹ năng giao tiếp, tương tác xã hội. Tuy nhiên, các bậc phụ huynh thường không quá quan tâm về việc hỗ trợ nâng cao kỹ năng mềm cho trẻ mà thường chú trọng hơn trong việc phát triển thể chất.

Do đó, việc thiếu hụt kỹ năng giao tiếp cũng chính là một trong các nguyên nhân chính khiến cho nhiều trẻ nhỏ sợ hãi khi gặp gỡ người lạ. Do không đủ tự tin trong việc trò chuyện, kết nối với mọi người xung quanh nên trẻ thường có xu hướng trốn tránh hoặc tỏ ra vô cùng lo sợ khi gặp gỡ một người nào đó.

4. Ảnh hưởng từ môi trường sống

Trẻ sợ sệt không muốn nói chuyện hay tiếp xúc với người lạ cũng có thể do sự tác động của môi trường sống. Theo chia sẻ của các chuyên gia thì nếu trẻ nhỏ được sinh ra và lớn lên trong môi trường ít giao tiếp, những người xung quanh đều là người trầm tính, có sự nhút nhát, e ngại trong tương tác xã hội thì trẻ cũng sẽ phần nào bị ảnh hưởng bởi tâm lý và hành vi đó.

5. Các trải nghiệm, tổn thương tâm lý trong quá khứ

Nếu trong quá khứ trẻ đã từng trải qua hoặc chứng kiến các tình huống gây tổn thương, nguy hiểm khi tiếp xúc với người lạ thì trẻ cũng có thể hình thành tâm lý lo sợ, phòng thủ và không muốn nói chuyện với những người xung quanh. Cụ thể, nếu trẻ đã từng bị bắt cóc, bị tấn công, hãm hiếp, đe dọa, ức hiếp bởi người lạ thì trẻ cũng sẽ có nhiều xu hướng muốn tránh né việc gần gũi với những người không quen biết, thậm chí là bày trừ xã hội.

6. Trẻ không nói chuyện với người lạ – nguy cơ bị rối loạn lo âu xã hội

Trẻ không nói chuyện, ngại tiếp xúc với người lạ đôi khi cũng có thể là biểu hiện của một số vấn đề sức khỏe tâm lý, tâm thần nào đó, phổ biến nhất là chứng rối loạn lo âu xã hội. Đây là một trong các rối loạn tâm thần phổ biến được đặc trưng là sự sợ hãi, lo lắng, bất an quá mức và kéo dài dai dẳng về hầu hết các vấn đề giao tiếp, tương tác xã hội.

Những đứa trẻ mắc phải chứng rối loạn lo âu xã hội sẽ liên tục tránh né việc gặp gỡ, trò chuyện với những người không thân thiết. Trẻ cũng sẽ cảm thấy hoảng sợ, bất an, căng thẳng tột độ khi phải đến những nơi đông người, xuất hiện ở những buổi tiệc hoặc ăn uống cùng một người không quen biết nào đó.

Căn bệnh này có ảnh hưởng lớn đối với sức khỏe và đời sống sinh hoạt hàng ngày của trẻ nhỏ. Trẻ mắc phải chứng rối loạn lo âu xã hội sẽ không thể đảm bảo tốt các hoạt động đời sống, khả năng học tập, làm việ cũng sẽ bị hạn chế nghiêm trọng. Nếu tình trạng bệnh không sớm được phát hiện và khắc phục tốt sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, khiến trẻ phải đối mặt với những hậu quả khôn lường.

7. Biểu hiện của ám ảnh sợ xã hội

Mặc dù không khá phổ biến nhưng sợ giao tiếp với người lạ cũng có khả năng là dấu hiệu cảnh báo về một số dạng ám ảnh sợ xã hội cụ thể, điển hình như hội chứng sợ người lạ. Nếu trẻ nhỏ không nói chuyện, tiếp xúc với người lạ và có kèm theo các trạng thái lo lắng quá mức, căng thẳng, hoảng loạn dữ dội đối với việc gặp gỡ những người không quen biết thì nhiều khả năng trẻ đang mắc phải hội chứng này.

Theo khảo sát nhận thấy rằng, tình trạng ám ảnh sợ hãi này thường có nhiều nguy cơ khởi phát ở trẻ nhỏ hoặc những thanh thiếu niên đang chuẩn bị bước vào giai đoạn trưởng thàng. Nỗi sợ hãi quá mức này cần được hỗ trợ can thiệp và khắc phục sớm để tránh gây ra những ảnh hưởng về đời sống và làm gia tăng nguy cơ phát triển các rối loạn tâm thần nguy hiểm khác.

Làm sao để khắc phục tình trạng trẻ không nói chuyện với người lạ

Trẻ không nói chuyện, ngại tiếp xúc với người lạ có thể liên quan đến rất nhiều các nguyên nhân khác nhau. Đây là một trong các tình trạng thường gặp ở trẻ nhỏ và cần được chú ý, quan tâm để giúp trẻ sớm cải thiện, khắc phục và mở rộng tốt các cơ hội phát triển của bản thân trong tương lai.

Các bậc phụ huynh cần chú ý hỗ trợ rèn luyện các kỹ năng mềm cho trẻ trong những năm tháng đầu đời, tạo môi trường lành mạnh để trẻ có thể mở rộng các mối quan hệ tốt đẹp ngoài xã hội. Nếu nhận thấy trẻ có các biểu hiện sợ sệt, e ngại việc giao tiếp thì các bậc phụ huynh cũng cần tìm hiểu rõ nguyên nhân và hỗ trợ can thiệp hiệu quả bằng các biện pháp sau đây:

1. Giúp trẻ rèn luyện và phát triển các kỹ năng mềm

Như đã chia sẻ, việc trẻ nhỏ không muốn tiếp xúc với người lạ có thể do ảnh hưởng từ sự thiếu hụt kỹ năng. Trẻ cảm thấy không đủ tự tin để có thể giao tiếp, kết nối với mọi người nên thường có xu hướng tránh né, lẩn trốn việc phải gặp gỡ, tương tác với xã hội, đặc biệt là những người không quen biết.

Chính vì thế, để cải thiện tốt khả năng tương tác của trẻ, các bậc phụ huynh nên chú trọng việc rèn luyện và nâng cao những kỹ năng mềm để giúp trẻ tự tin hơn. Ví dụ, nếu trẻ bị hạn chế về giọng nói, ngôn ngữ thì hãy hỗ trợ trẻ cách điều chỉnh phát âm, mở rộng vốn từ để trẻ có thể linh hoạt hơn trong việc giao tiếp với những người xung quanh.

Bên cạnh đó, trẻ nhỏ cũng cần được hướng dẫn các kỹ năng về việc sử dụng cử chỉ phi ngôn ngữ, biểu cảm gương mặt, cách ứng xử, phản ứng, trả lời câu hỏi, cách xưng hô để trẻ có thể thuận lợi hơn trong việc gặp gỡ, trò chuyện với những người mới quen. Trẻ nhỏ luôn cần được học tập và phát triển về nhiều kỹ năng mềm để có thể phục vụ tốt cho các nhu cầu khác nhau của cuộc sống, trong đó có sự tự tin giao tiếp, mở rộng các mối quan hệ lành mạnh.

2. Tạo điều kiện để trẻ được tiếp xúc với nhiều người

Để có thể kiểm soát và vượt qua nỗi sợ hãi của bản thân khi gặp gỡ những người xa lạ thì trẻ nhỏ cần phải được tạo môi trường tích cực, an toàn để tiếp xúc thêm với những người xung quanh. Các bậc phụ huynh có thể dành thời gian để trẻ được tham gia các hoạt động vui chơi, giải trí ngoài trời, góp mặt trong các buổi tiệc, liên hoan để trẻ có thể gặp gỡ được nhiều người bạn mới.

Trẻ nhỏ cần được chăm sóc, che chở nhưng cũng cần có cơ hội được tiếp xúc với môi trường bên ngoài để trở nên dạn dĩ, trưởng thành hơn. Khi được thường xuyên tiếp xúc với các môi trường bên ngoài sẽ giúp trẻ mở rộng sự quan sát, học cách tương tác, trao đổi tích cực hơn và từ đó giảm bớt sự sợ hãi, lo lắng khi phải trò chuyện với người lạ.

3. Dành thời gian để trò chuyện, tương tác với trẻ nhiều hơn

Trước khi muốn trẻ trở nên hoạt bát, tự tin trong việc tiếp xúc với những người mới quen biết thì các bậc phụ huynh cũng cần tạo nền tảng giao tiếp tốt cho trẻ bằng cách thường xuyên trò chuyện, tương tác với trẻ. Khi được nói chuyện và chia sẻ sẽ giúp trẻ hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của việc giao tiếp, trẻ cũng sẽ dần trở nên tự tin, linh hoạt hơn trong cách tạo dựng các mối quan hệ lành mạnh bên ngoài.

Bên cạnh đó, ba mẹ cũng nên thường xuyên khuyến khích con chủ động hơn trong việc bắt chuyện và tương tác với những người xung quanh. Hãy bắt đầu từ những người thân thiết, quen thuộc bên cạnh và dần mở rộng phạm vi tùy vào mức độ đáp ứng của trẻ nhỏ.

4. Động viên trẻ chia sẻ, bày tỏ nỗi sợ của bản thân

Các bậc phụ huynh đừng vội khiển trách hay la mắng khi trẻ trở nên nhút nhát, sợ sệt mỗi lần gặp gỡ người lạ. Thay vào đó hãy động viên con nói ra những cảm xúc, lo lắng về nỗi sợ của bản thân và từ đó giúp trẻ giải tỏa, khắc phục hiệu quả.

Ba mẹ hãy nhẹ nhàng phân tích cho con hiểu rõ về tầm quan trọng của việc tương tác, giao tiếp xã hội. Đồng thời hãy thể hiện sự đồng cảm với nỗi sợ hãi của con, biết cách cảm thông và dành cho con nhiều lời khích lệ, động viên để con có thể cố gắng hơn trong việc kiểm soát sự lo lắng của bản thân.

5. Nhờ đến sự hỗ trợ của chuyên gia

Như đã chia sẻ, tình trạng trẻ không nói chuyện, ngại tiếp xúc với người lạ cũng có thể là biểu hiện của một số vấn đề sức khỏe tâm lý nào đó. Do đó, nếu đã cố gắng áp dụng các biện pháp can thiệp và cải thiện tại nhà nhưng sự lo lắng, sợ hãi của trẻ vẫn không được khắc phục tốt thì các bậc phụ huynh cũng nên cân nhắc đến việc cho trẻ tiến hành thăm khám và nhận sự hỗ trợ của các chuyên gia tâm lý.

Các chuyên gia sẽ xem xét và đánh giá về tình trạng sức khỏe của mỗi trẻ nhỏ và dần khai thác về nguyên nhân gây ảnh hưởng để có biện pháp can thiệp, hỗ trợ phù hợp nhất. Đối với các trường hợp bệnh khác nhau, chuyên gia sẽ cân nhắc để lựa chọn những liệu pháp hiệu quả để giúp trẻ nhỏ dần loại bỏ được những sự lo lắng, căng thẳng của bản thân. Đồng thời, trẻ cũng sẽ được trang bị và nâng cao về các kỹ năng giao tiếp, tương tác xã hội để cải thiện tốt đời sống sinh hoạt, giúp trẻ tự tin, kết nối hiệu quả hơn.

Trẻ không nói chuyện, giao tiếp với người lạ có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau và dù liên quan đến bất kỳ yếu tố nào thì tình trạng này vẫn cần được hỗ trợ can thiệp và khắc phục hiệu quả. Mong rằng qua những thông tin chia sẻ trong bài viết này, các bậc phụ huynh có thể hiểu và biết cách hỗ trợ trẻ tốt hơn, đặc biệt là trong những năm tháng đầu đời.

Có thể bạn quan tâm:

• Các phương pháp dạy kỹ năng giao tiếp cho trẻ mầm non tốt nhất
• Các cột mốc phát triển về ngôn ngữ và giao tiếp ở trẻ cần biết
• Top 9 Phương pháp giáo dục sớm cho trẻ 0 – 6 Tuổi tốt nhất
• 9 Phương pháp dạy chữ cho trẻ 5 tuổi giúp trẻ tiếp thu hiệu quả