Hiểu rõ đặc điểm tâm lý của học sinh tiểu học để dạy tốt nhất
Việc có thể nắm bắt được đặc điểm tâm lý của học sinh giai đoạn tiểu học là một trong những điều cần thiết mà bất kì bậc phụ huynh nào cũng nên quan tâm và chú trọng. Cũng bởi, đây là thời điểm mà các con có những sự nhạy cảm nhất định trong suy nghĩ, cảm xúc và hành vi. Cha mẹ nên khéo léo trong cách nuôi dạy để giúp trẻ phát triển một cách toàn diện nhất.
Khám phá các đặc điểm tâm lý của học sinh tiểu học
Tiểu học là cấp học bắt buộc của tất cả các trẻ em tại nước ta. Đối tượng cụ thể của bậc tiểu học là những trẻ em từ 6 đến 11 tuổi. Đây được xem là giai đoạn quan trọng nhất trong quá trình rèn luyện và phát triển trí tuệ ở mỗi trẻ nhỏ. Thời kỳ này trẻ vẫn còn nhiều sự ngây thơ, hồn nhiên của tuổi mới lớn và vẫn chưa có đủ ý thức, kỹ năng để có thể đối phó tốt với hầu hết các vấn đề xảy ra xung quanh đời sống. Cũng chính vì thế, mà học sinh ở cấp tiểu học cần phải có sự chỉ dạy và dìu dắt từ cha mẹ, thầy cô và những người thân bên cạnh.
Theo chia sẻ của các chuyên gia thì đây là giai đoạn vô cùng nhạy cảm và có sự biến đổi, phát triển nhanh chóng về tâm sinh lý ở trẻ. So với lứa tuổi mầm non, các em học sinh tiểu học đã có những sự đa dạng hơn về cảm xúc, tình cảm và trí tưởng tượng của bộ não. Tuy nhiên, khả năng kiểm soát cảm xúc của trẻ vẫn chưa thể hoàn thiện, trẻ dễ xúc động, dễ giận hờn, dễ vui nhưng cũng dễ buồn chán.
Cha mẹ và thầy cô nên quan tâm, nắm bắt được rõ các đặc điểm tâm lý khác biệt của học sinh tiểu học để có thể dễ dàng chỉ dạy, hướng dẫn và đồng hành cùng trẻ tốt hơn. Cụ thể một số đặc điểm tâm lý nổi bật và đáng quan tâm ở trẻ trong giai đoạn này như:
1. Trẻ tiểu học thường hay ghen tỵ
Một trong các đặc điểm dễ nhận thấy nhất của những học sinh ở lứa tuổi tiểu học đó chính là các em rất hay ghen tỵ, tị nạnh với những người xung quanh. Trẻ có thể biểu hiện tâm lý này bằng nhiều cách khác nhau, có thể là qua hành động, lời nói hoặc thái độ ranh ghét. Không chỉ ở trường lớp mà ngay cả ở nhà trẻ cũng rất hay lộc lộ tính cách này.
Cụ thể, trẻ sẽ thường xuyên nói về việc bạn A trong lớp vừa có một cái cặp mới, bạn B được bố mua cho một cái đồng hồ rất đẹp,…Hoặc khi ở nhà, trẻ sẽ thường hay so đo với anh chị em trong gia đình, “Tại sao chị được mua đồ mới nhưng con lại không?”, “Tại sao lúc nào em cũng được cưng chiều hơn?”.
Trẻ sẽ luôn ganh tị với những điều mà người khác có được và muốn bản thân cũng phải được hưởng những điều tốt đẹp đó. Cũng bởi, tâm lý của tuổi mới lớn thường khá nhạy cảm, trẻ luôn muốn được nhận nhiều hơn nên dễ sinh ra sự đố kỵ với mọi người xung quanh.
Tuy nhiên, đây lại là một đặc điểm tâm lý khá tiêu cực và cần được điều chỉnh đúng hướng để trẻ tránh khỏi những hành vi sai trái. Cha mẹ cần phải biết cách hướng dẫn, phân tích nhẹ nhàng cho con hiểu, dạy con biết cách trân trọng những gì mà bản thân đang có, kiểm soát tính ích kỷ, đố kỵ của mình.
2. Hay sợ hãi, lo lắng
Nhiều người cho rằng trẻ em ở cấp tuổi học rất vô tư, hồn nhiên và trong sáng, dường như trẻ sẽ không quá quan tâm đến những sự việc, hiện tượng hay lời nói của những người xung quanh. Tuy nhiên, thực tế lại không hoàn toàn đúng. Cũng bởi trẻ nhỏ từ 6 đến 11 tuổi lại rất dễ sợ hãi, trẻ luôn để ý và quan tâm đến những điều nhỏ nhặt xoay quanh cuộc sống.
Cũng chính vì sự hồn nhiên, ngây ngô của cấp tiểu học mà các em học sinh sẽ rất dễ tin tưởng vào những điều xảy ra xung quanh, dù đó chỉ là những sự đùa giỡn, trêu chọc. Chỉ cần những tác động nhỏ cũng có thể khiến cho trẻ bị ảnh hưởng về mặt tâm lý. Khi trẻ cảm thấy sợ sệt, trẻ cũng sẽ dễ dàng bộc lộ điều đó một cách cụ thể ra bên ngoài bằng lời nói, cử chỉ hay biểu cảm.
Ví dụ như khi có một ai đó dọa trẻ về việc cha mẹ không còn thương trẻ nữa. Tuy rằng đó là những lời nói thật hay chỉ là trêu đùa nhưng cũng khiến cho trẻ trở nên sợ sệt, tâm lý rối bời. Trẻ có thể khóc lóc, buồn bã, chán nản và tuyệt vọng rất lâu về điều đó nếu không được giải đáp cụ thể.
3. Tâm trạng biến đổi thường xuyên
Học sinh ở cấp tiểu học thường chưa thể kiểm soát tốt về mặt cảm xúc, tâm lý của trẻ nhỏ cũng không có tính bền vững như những người trưởng thành. Chính vì thế, cha mẹ có thể thấy trẻ vui đó rồi lại buồn đó, tâm trạng thay đổi một cách đột ngột. Trẻ có thể dễ buồn, dễ khóc nhưng cũng cực kỳ dễ vui, dễ cười. Có thể một sự việc nào đó khiến trẻ cảm thấy buồn chán nhưng khi xuất hiện yếu tố kích thích, trẻ vẫn có thể nhanh chóng trở nên vui vẻ, hạnh phúc.
Ví dụ như khi trẻ phạm phải một lỗi sai nào đó và bị cha mẹ trách phạt, trẻ có thể khóc lóc, cảm thấy bị tổn thương, không muốn nói chuyện với bất kì ai. Tuy nhiên, khi cha mẹ dành cho trẻ một món ăn ngon hay đơn giản là một cây kẹo ngọt cũng đủ xoa dịu tâm hồn của trẻ, lúc này trẻ cũng trở nên tươi tắn và phấn khởi hơn. Bên cạnh đó, học sinh tiểu học cũng chưa thể biết cách kiểm soát cảm xúc, suy nghĩ của mình. Trẻ không có khả năng kiềm chế những cảm xúc của bản thân, nếu vui trẻ sẽ cười và nếu buồn trẻ có thể khóc ngay lập tức.
4. Thích được khen
Bất kì đứa trẻ nào hoặc ngay cả người lớn đều có tâm lý muốn nhận được những lời khen ngợi. Tuy nhiên, đây được xem là đặc điểm tâm lý nổi bậc nhất đối với các em học sinh tiểu học. Khi nhận được lời khen từ bất kì ai đó, trẻ sẽ cảm thấy vô cùng phấn khích, vui vẻ và hào hứng. Dù chỉ là những điều nhỏ nhặt nhưng đối với trẻ lúc này đó chính là những thành tích vô cùng vĩ đại và đáng tự hào về nó. Hơn thế, trẻ cũng có thể khoe với mọi người về điều mà đã làm và những sự khen ngợi mà bản thân đã nhận được.
Ví dụ như khi trẻ đạt được điểm số tốt tại lớp và được cô giáo khen ngợi về thành tích của mình. Điều này sẽ làm trẻ cảm thấy vô cùng sung sướng và trẻ sẽ có xu hướng kể lại điều hãnh diện đó với tất cả mọi người xung quanh. Đồng thời, nhờ vào những lời khen và động viên này, trẻ cũng sẽ có thêm nhiều động lực để cố gắng học tập, tiếp tục đạt được những thành tích tốt để được thầy cô, gia đình khen ngợi, tán thưởng.
Hiểu được đặc điểm tâm lý này, các bậc phụ huynh và giáo viên dạy trẻ cũng nên thường xuyên dành cho trẻ những lời khen chân thành để giúp trẻ có thêm nhiều năng lượng tích cực để phát triển tốt hơn. Đơn giản chỉ cần dành cho con những lời khen khi con hoàn thành tốt bài tập được giao, biết phụ giúp cha mẹ, biết dọn dẹp nhà, hỗ trợ bạn bè,….
5. Nhút nhát, rụt rè
Điều này không hoàn toàn đúng đối với tất cả mọi trẻ nhưng nó lại chiếm phần đông so với những em học sinh đang ở cấp tiểu học, đặc biệt là những trẻ lớp 1. Cũng bởi, khi bước vào môi trường học tập mới, trẻ sẽ phải tiếp xúc với rất nhiều điều mới lạ, điều này có thể khiến trẻ bị choáng ngợp và trở nên rụt rè, nhút nhát hơn.
Đặc biệt là những trẻ ngay từ nhỏ đã được sự bảo bọc quá mức của cha mẹ, ít khi được tiếp xúc hoặc đến những chỗ đông người sẽ càng có tâm lý rụt rè hơn. Khi trẻ bước vào môi trường tiểu học, có rất nhiều thứ mới mẻ mà trẻ cần phải thích nghi và tập làm quen với nó, chính vì thế sự nhút nhát của trẻ ở lứa tuổi này cũng là điều khá dễ hiểu.
Tuy nhiên, cha mẹ cũng nên giúp con cải thiện vấn đề này để con có thể mở rộng các mối quan hệ của mình, dễ dàng hòa nhập tốt trong các môi trường mới. Cụ thể, có thể tạo cho con nhiều điều kiện để tham gia các hoạt động vui chơi giải trí ngoài trời, tiếp xúc với những nơi đông người nhưng vẫn đảm bảo được sự an toàn cho con.
6. Tâm lý trẻ tiểu học tò mò, thích khám phá
Học sinh tiểu học có thể cảm thấy bỡ ngỡ với những điều mới lạ nhưng với sự hồn nhiên, ngây thơ của mình nên các em cũng rất hay tò mò và thích khám phá những điều lạ lẫm. Trẻ có thể cảm thấy kích thích và muốn tìm hiểu về nhiều thứ xung quanh. Tuy nhiên, trẻ vẫn chưa thể có được cái nhìn thấu đáo và hiểu rõ bản chất của những sự vật, sự việc đang diễn ra.
Trong thời gian này, cha mẹ và thầy cô cần phải quan tâm nhiều hơn đến trẻ, giúp trẻ giải đáp tốt những thắc mắc về thế giới muôn màu. Đồng thời, đây cũng chính là giai đoạn phù hợp để gia tăng những kỹ năng cho trẻ nhỏ, giúp trẻ khám phá và khai thác tiềm năng bên trong của mình. Hiểu được tâm lý đó, cha mẹ hãy nên cho con tiếp xúc thêm với nhiều điều mới lạ, giúp con dần hoàn thiện hơn về các kỹ năng, học hỏi thêm nhiều điều bổ ích.
Tìm hiểu thêm: Tiểu không tự chủ ở trẻ em: Nguyên nhân và cách khắc phục
Cha mẹ nên làm gì khi có con ở độ tuổi tiểu học?
Mỗi lứa tuổi đều sẽ có những đặc điểm tâm lý riêng biệt, đối với những học sinh cấp tiểu học lại vô cùng non nớt và hồn nhiên nên cha mẹ càng phải dành nhiều sự quan tâm, thấu hiểu để có thể nuôi dạy và giúp đỡ con một cách tốt nhất. Nếu gia đình đang có con ở độ tuổi này, hãy chú ý và thực hiện ngay những điều sau đây:
1. Thường xuyên trò chuyện, tâm sự với con
Như đã chia sẻ ở trên, đặc điểm tâm lý của học sinh cấp tiểu học vô cùng phức tạp và khá nhạy cảm. Trẻ vẫn còn nét hồn nhiên, vô tư, lạc quan nhưng cũng vô cùng nhạy cảm và khó có thể kiểm soát được cảm xúc của chính mình. Chính vì thế, các bậc phụ huynh nên dành nhiều thời gian để chia sẻ, tâm sự với con nhiều hơn.
Lúc này trẻ vẫn cần có sự bao bọc, yêu thương và quan tâm từ chính những người thân yêu của mình. Đồng thời, trẻ cũng sẽ dễ dàng bày tỏ cảm xúc, mong muốn đối với cha mẹ, thể hiện những suy nghĩ của mình với người thân. Việc có thể thường xuyên nói chuyện với con về những điều xoay quanh cuộc sống sẽ giúp cho gia đình có thể thấu hiểu rõ hơn về tâm lý của con nhỏ.
Ngoài thời gian ở trường của trẻ, cha mẹ nên dành nhiều không gian riêng tư để có thể cùng trò chuyện, vui đùa với con nhiều hơn. Cha mẹ nên trở thành một người bạn để cùng con chia sẻ về những chuyện vui buồn hàng ngày, tạo cho con sự tin tưởng để có thể trò chuyện hàng ngày.
Việc thường xuyên nói chuyện cùng con cũng là một trong các phương pháp hữu hiệu để các ông bố bà mẹ có thể kịp thời phát hiện ra những suy nghĩ, cảm xúc tiêu cực hoặc những hành vi chưa phù hợp của con. Lúc này, các bậc phụ huynh cũng có thể dễ dàng điều chỉnh và giúp trẻ thay đổi tốt hơn. Tuy nhiên, cần phải khéo léo và nhẹ nhàng trong cách trò chuyện, đừng áp đặt suy nghĩ của bản thân lên trẻ nhỏ và cách tốt nhất là phân tích, lý giải cho con hiểu, sau đó hãy gợi ý về những cách giải quyết phù hợp đối với con.
2. Nói với con về những kiến thức cơ bản của giới tính
Tiểu học cũng là giai đoạn vô cùng nhạy cảm và tò mò về giới tính. Thời kỳ này trẻ cũng dần phát triển hơn về mặt thể chất và tâm lý. Chính vì thế, đây chính là thời điểm phù hợp để cha mẹ hoặc thầy cô có thể chia sẻ với con trẻ về những vấn đề liên quan đến giới tính. Mỗi đứa trẻ sẽ có sự phát triển khác nhau, nhưng nhìn chung từ khoảng cuối cấp 1 đến đầu cấp 2 là giai đoạn phát triển nhất của mỗi đứa trẻ. Trẻ có thể tò mò về những sự khác biệt giữa nam và nữ, tại sao có những bạn cùng tuổi nhưng lại to lớn, cao ráo nhưng cũng có những bạn thấp bé, nhỏ nhắn.
Đây được xem là tâm lý chung của các em nhỏ đang trong giai đoạn hình thành và phát triển toàn diện về cả thể chất lẫn tinh thần. Do đó, cha mẹ và các bậc thầy cô cũng cần quan tâm và khéo léo chia sẻ với con về những vấn đề liên quan đến giới tính. Đồng thời, hãy nên dạy cho con những cách tự bảo vệ bản thân, cách cư xử đúng mực với những bạn khác giới. Điều này sẽ góp phần lớn trong việc giúp con trẻ có được nhận thức cụ thể về giới tính, từ đó có những hành động, cảm xúc, suy nghĩ đúng đắn hơn khi giao tiếp với bạn bè, người thân.
3. Cho con học thêm nhiều kỹ năng bổ ích
Tiểu học là giai đoạn vàng đối với sự phát triển của mỗi đứa trẻ. Đây không chỉ là thời điểm phù hợp để trẻ có thể cung cấp nhiều kiến thức bổ ích mà còn là lúc tốt nhất để trẻ có thể tự do khám phá thế giới. Để giúp con có được tâm lý ổn định và thoải mái nhất, cha mẹ nên tạo nhiều điều kiện để con trẻ có thể vui chơi, tham gia nhiều hoạt động bổ ích và học hỏi thêm nhiều kỹ năng quan trọng, cần thiết đối với cuộc sống.
Để có thể thành công trong tương lai, mỗi chúng ta không chỉ cần có những kiến thức trên sách vở mà bên cạnh đó phải trang bị đa dạng các kỹ năng mềm. Điều này không chỉ giúp ích cho quá trình học tập, công việc mà còn tạo thêm sự tự tin, giúp trẻ nhỏ có được tâm lý vững vàng, dễ dàng đối diện và vượt qua những khó khăn, cản trở trong cuộc sống. Một số kỹ năng phù hợp với trẻ nhỏ ở cấp tiểu học như kỹ năng giao tiếp, kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng kiểm soát cảm xúc,…
4. Xây dựng thói quen sinh hoạt lành mạnh cho trẻ
Những thói quen sinh hoạt hàng ngày cũng một phần ảnh hưởng đến tâm lý, cảm xúc và hành vi của mỗi đứa trẻ. Các bậc phụ huynh không chỉ cần quan tâm đến những biểu hiện của trẻ mà còn phải giúp trẻ xây dựng một lối sống lành mạnh và phù hợp với lứa tuổi. Một số lời khuyên hữu ích như:
- Thiết lập chế độ ăn uống đầy đủ dưỡng chất, bổ sung nhiều rau xanh, thực phẩm giàu vitamin, khoáng chất có lợi cho sức khỏe.
- Giúp trẻ rèn luyện thể chất bằng cách tập luyện thể dục thể thao thường xuyên.
- Đảm bảo tốt chất lượng giấc ngủ cho trẻ, trẻ cần ngủ đủ 8 tiếng mỗi ngày và giấc ngủ phải sâu, không bị gián đoạn.
- Dạy trẻ thói quen sống tự lập, hướng dẫn trẻ làm những việc đơn giản trong khả năng của trẻ như xếp quần áo, dọn dẹp phòng ngủ, nhặt rau,….
Trên đây là những chia sẻ về đặc điểm tâm lý của học sinh tiểu học để giúp các bậc phụ huynh và thầy cô có thể nuôi dạy, giáo dục trẻ một cách hiệu quả. Đây là giai đoạn quan trọng của mỗi đứa trẻ, cha mẹ nên dành nhiều thời gian quan tâm, chăm sóc để có thể kịp thời điều chỉnh những cảm xúc, suy nghĩ sai lệch, giúp trẻ phát triển một cách tích cực và toàn diện.
Có thể bạn quan tâm:
- 6 phương pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non hiệu quả
- 6 phương pháp phát triển não phải cho trẻ em để thông minh từ sớm
- Áp lực học tập: Thực trạng gây nhiều hậu quả nghiêm trọng
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!