6 phương pháp phát triển não phải cho trẻ em để thông minh từ sớm

Theo các chuyên gia, hiện nay có rất nhiều phương pháp phát triển não phải cho trẻ em có thể mang đến nhiều kết quả khả quan trong việc cải thiện tư duy, sự sáng tạo, trí thông minh… Ứng dụng các phương pháp này đúng cách trong 3 “thời kỳ phát triển đỉnh cao” sẽ giúp trẻ có khả năng phát triển toàn diện và đem đến nhiều lợi thế trong tương lai.

Những đặc điểm về não phải của con người

Bộ não của con người là một trong những cơ quan phức tạp nhất bởi dù chỉ nặng khoảng 1.3kg nhưng nó có thể chứa đến 100 tỉ nơ ron thần kinh cùng hơn 100 nghìn tỉ mối liên kết khác. Cơ quan này đảm nhiệm vai trò tiếp nhận, xử lý các thông tin trong và ngoài cơ thể, truyền tín hiệu đến các cơ quan khác để thực hiện các hành vi, trạng thái hay cảm xúc. Ngoài ra não bộ cũng chính là nơi chứa đựng những ký ức, niềm vui, nỗi buồn, khả năng ghi nhớ cùng hàng loạt các khả năng tuyệt diệu khác.

Những bí ẩn xoay quanh bộ não là vô vàn và cho dù đã nghiên cứu suốt hơn 2 thế kỷ qua những vẫn chưa thể nào khám phá hết tất cả. Tuy nhiên các nhà khoa học cũng cho biết, có thể chia bộ não làm hai phần gồm não trái và não phải, mỗi bán cầu não có chức năng khác nhau nhưng đều sẽ liên kết chặt chẽ với để giúp con người có thể hoạt động, suy nghĩ một cách linh hoạt nhất.

Cũng theo các chuyên gia, não trái sẽ đảm nhiệm các khả năng liên quan đến khả năng quản lý, logic, tư duy toán học, ngôn ngữ, quan sát trong khi não phải sẽ thực hiện các chức năng có liên quan đến khả năng lãnh đạo, tưởng tượng, thẩm mỹ, cảm xúc..  Hiểu một cách đơn giản hơn thì thì bán cầu não trái được gọi là “não lý trí” sẽ nghiêng về phát triển tư duy logic, có quy tắc trong khi não phải lại gọi là “não học thuật” và nghiêng về mặt cảm xúc, sáng tạo, tự do hơn.

Lấy ví dụ đơn giản hơn là khi nghe một người nói chuyện, não trái sẽ giúp nhận diện ngôn ngữ nhưng não phải lại nhận ra tông giọng, cấu trúc hay cách nói từ đó phân tích để biết giọng nói đó của người lạ hay người quen hoặc thậm chí là bắt chước được. Và cho dù chúng tata thực hiện một chức năng nào thì cả não trái và não phải đều sẽ thực hiện cùng lúc, nhưng tùy vào bán cầu não nào phát triển mà cách xử lý có thể theo chiều hướng khác nhau.

Một số thiên tài được cho là có bộ não phải siêu phát phát triển có thể kể đến như Einstein, Madame Curie, Leonardo da Vinci.. Việc trẻ em đang có thiên hướng phát triển bán cầu não nàonào, đồng thời sớm có phương pháp kích thích sự phát triển của não bộ, đặc biệt là cho não phải từ giai đoạn sớm đang là vấn đề rất được phụ huynh quan tâm hiện nay.

Thực tế thì trước đây, người ta thường chú trọng vào việc phát triển bán cầu não trái hơn mà bỏ qua năng lực diệu kỳ của não phải. Bằng chứng là hầu hết chỉ có các lớp học về kỹ năng tính toán, toán học, khoa học, kỹ thuật để giúp trẻ em tư duy logic hơn. Tuy nhiên chúng ta lại không biết rằng chính nhờ sự sáng tạo, việc bỏ qua các nguyên tắc, việc tìm tòi không giới hạn mà nhưng phát minh, những quy luật mới có thể hình thành và ra đời.

Mặt khác cho dù hiện nay “sức mạnh” của não phải đã dần được chứng minh nhưng trong thực tế, khi đến độ tuổi đi học thì việc phát triển các khía cạnh liên quan đến não trái vẫn được chú trọng. Cho dù trong giáo dục sẽ có đầy đủ các môn học phát triển về logic, tính toán, nghệ thuật nhưng rõ ràng các bộ môn như toán học, vật lý hay hóa học vẫn thường được đề cao, tập trung nhiều hơn là mỹ thuật, âm nhạc, thủ công..

Tất nhiên dù chưa khẳng định được chính xác rằng liệu não phải có thực sự quyết định trí thông minh hay  nhưng nhiều nghiên cứu đều đã chỉ ra rằng việc có phương pháp phát triển não phải cho trẻ em từ các giai đoạn sớm có thể mang đến rất nhiều lợi ích cho quá trình phát triển toàn diện của con. Đồng thời các nhà khoa học cũng cho rằng con người trung bình chỉ sử dụng 5%~10% của não, vì thế muốn “tận dụng” hết tài nguyên của não trái để phát triển tư duy logic thì nhất định cần kích hoạt khả năng hoạt động của não phải.

6 phương pháp phát triển não phải cho trẻ em hiệu quả

Theo các chuyên gia, 3 thời điểm của não được gọi là “thời kỳ phát triển đỉnh cao” gồm giai đoạn trước 3 tuổi; từ 5- 7 tuổi và 8-10 tuổi. Việc làm thế nào để phát triển não phải thường dựa trên các đặc điểm nổi bật mà người có não phải phát triển thường sở hữu, chẳng hạn như thuận tay trái, trí nhớ tốt và có sức sáng tạo không giới hạn. Áp dụng đúng cách, đúng thời điểm các phương pháp phát triển não phải cho trẻ em sẽ mang đến cho con rất nhiều lợi ích ở cả hiện tại và tương lai.

Để phát triển não phải cho trẻ cần là một hành trình dài, đặc biệt với những đứa trẻ vốn đã có thiên hướng nghiêng về kỷ luật, logic, tính toán ngay từ sớm. Các chuyên gia khuyến khích phụ huynh có thể phương pháp phát triển não phải cho trẻ em sau đây

Khích lệ con dùng tay trái nhiều hơn

Các nghiên cứu chỉ ra rằng bán cầu não phải đảm nhiệm chức năng điều khiển tay trái và ngược lại, bán cầu não trái sẽ điều khiển tay phải. Như vậy giữa bán cầu não phải và tay trái sẽ có một mối liên kết cực kỳ đặc biệt, việc kích hoạt tay trái hoạt động nhiều hơn có thể góp phần giúp não phải phát triển hơn. Do đó phương pháp phát triển não phải cho trẻ em đang được ứng dụng rất nhiều.

Giáo sư Mehmet Oz – thành viên Hội đồng Sức khỏe của Six Senses tại New York cũng cho rằng người thuận tay trái có khả năng sắp xếp lại các thông tin lộn xộn nhanh chóng dễ dàng hơn, đồng thời não phải của những người này cũng có khả năng hoạt động hết công suất để hỗ trợ não trái trong việc xử lý các công việc trí óc.

Hầu hết chúng ta sẽ gặp không quá nhiều người thuận tay trái trong cả cuộc đời. Trước đây khi đi học, những người thuận tay trái cũng được cho là khác biệt, thậm chí các thầy cô giáo cũng luôn cố gắng chỉnh sửa thói quen giúp con học cách viết bằng tay phải như bình thường. Tuy nhiên hiện giờ điều này có thể không cần thiết bởi rất nhiều người nổi tiếng, thành công cũng hoàn toàn dùng tay trái để viết, chẳng hạn như Cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama.

Việc áp dụng phương pháp phát triển não phải cho trẻ em thông qua khuyến khích con dùng tay trái nên bắt đầu áp dụng từ sớm. Phụ huynh có thể hành động sau đó để bé bắt chước bởi trẻ nhỏ cực kỳ thích bắt chước và làm theo các hành động của cha mẹ. Hoặc một cách khác là viết hay sắp xếp ngược các đồ vật, để con nhìn qua gương và sắp xếp ngược chiều lại cũng là cách khá hiệu quả.

Dù vậy cần hiểu rằng điều này không hề mang ý nghĩa rằng phải ép buộc con từ người thuận tay phải thành thuận tay trái bởi việc thuận tay trái đôi khi cũng gây ra một số khó khăn, chẳng hạn như trong việc dùng kéo, cài nút áo, buộc dây giày hay cũng dễ va chạm vào người ngồi cạnh khi ăn hay viết bài.

Phương pháp tưởng tượng giúp phát triển não phải cho trẻ em

Một đặc điểm cũng dễ gặp ở những người có bán cầu não phải chính là trí tưởng tượng của họ cực kỳ phong phú, sáng tạo và cũng không hề kém phần thú vị. Chẳng hạn nếu con bạn có xu hướng chơi búp bê, phân vai nhân vật và tự tạo ra một kịch bản và đóng vai các nhân vật với các tính cách, tình huống khác nhau thì ắt hẳn con bạn đang có não phải hoạt động cực kỳ mạnh mẽ.

Phương pháp phát triển não phải cho trẻ em thông qua kích hoạt trí tưởng tượng và sức sáng tạo không giới hạn của con cũng được rất nhiều chuyên gia khuyến khích. Phụ huynh có thể tham khảo một số cách như sau

• Thường xuyên đọc sách, đọc truyện cho con nghe. Tuy nhiên thay vì kể hết toàn bộ câu chuyện, có thể ngưng lại giữa chừng hoặc bỏ dở phần kết thúc và để trẻ tự tưởng tượng diễn biến câu chuyện. Điều này sẽ kích hoạt trí tưởng tượng của con, đồng thời phụ huynh cũng hoàn toàn có thể nắm bắt được tính cách, tư duy thông qua cách xử lý vấn đề của con.
• Đặt tình huống cho con giải quyết, điều này cũng khá giống như việc bỏ dở câu truyện cổ tích để con tự tưởng tượng vậy nhưng có thể áp dụng bất cứ lúc nào. Chẳng hạn khi đang đi đường, bạn thấy một bà cụ đang phải xách rất nhiều đồ thì hãy thử hỏi con rằng nên làm gì để giúp bà cụ, nếu người đó là bà ngoại thì con sẽ làm gì.
• Vẽ tranh kết nối cùng con. Đây cũng là một phương pháp phát triển não phải cho trẻ em đơn giản, thú vị vừa giúp trẻ phát huy sự sáng tạo, tưởng tượng nhưng đồng thời cũng kết nối tình cảm giữa cha mẹ và con cái cực kỳ hiệu quả. Phụ huynh chỉ cần dùng 1 tờ giấy cùng các cây bút màu, vẽ ra các đường bất kỳ và rủ con thay phiên nhau hoàn thành bức tranh mà không cần có bất cứ chủ đề, nội dung định trước nào. Kết quả bức tranh có thể tạo ra các sản phẩm khiến cả hai bất ngờ đó.
• Cùng con nghe nhạc. Các nghiên cứu về lợi ích của âm nhạc đã được rất nhiều nhà khoa học thực hiện và đều cho kết quả tốt. Thậm chí các chuyên gia cũng cho rằng nên bắt đầu cho con nghe nhạc ngay từ thời điểm còn trong bụng mẹ. Phụ huynh nên cho con nghe các bản nhạc sôi động, khuyến khích con nhảy nhót theo giai điệu, điều này vừa giúp tinh thần con thoải mái và cũng giúp con sáng tạo hơn rất nhiều.
• Cùng con đóng vai các nhân vật. Hãy cùng con chơi búp bê và để con tự phân vai các nhân vật, sau đó khuyến khích con xây dựng các cốt truyện, tạo ra các tình huống thú vị để kích hoạt sự sáng tạo, trí tưởng tượng của con khi xử lý các tình huống này.

Cùng trẻ đặt câu hỏi và thảo luận

Trí tò mò của trẻ em là vô bờ bến, sẽ có những giai đoạn mà con hỏi rất nhiều, thậm chí khiến cho bố mẹ cũng có phần “nhức đầu”. Hãy tận dụng chính những giai đoạn này để giúp con phát triển tư duy, sáng tạo, kích hoạt não phải vận hành nhiều hơn. Đây cũng là phương pháp phát triển não phải cho trẻ em đồng thời giúp con cải thiện cả về khả năng tư duy, giao tiếp hay tranh luận.

Chẳng hạn khi đang cùng con xem một bộ phim và có một nhân vật khóc, nếu con hỏi rằng “vì sao cô đó lại khóc” thì thay vì trả lời rằng “vì cô đang buồn” thì phụ huynh hãy hỏi rằng “theo con là vì sao” hay “con muốn khóc khi nào” rồi tiếp tục các câu hỏi khác như “khi thấy người khác khóc con nên làm gì”… Điều này cũng giúp phụ huynh có thể hiểu rõ hơn về xu hướng tính cách hay lối suy nghĩ của con.

Ứng dụng sơ đồ tư duy (Mind Map)

Sơ đồ tư duy (Mind Map) được đánh giá là phương pháp phát triển não phải cho trẻ em mang đến nhiều hiệu quả trong việc cải thiện trí nhớ, sự tư duy, trí tưởng tượng, thành lập kế hoạch hay phân loại thông tin tốt hơn. Điều này không chỉ giúp phát triển cả về não phải mà cũng tăng cường hoạt động của cả não trái để cả hai bán đầu phát triển một cách cân bằng toàn diện hơn.

Hiện nay có rất nhiều đơn vị phát hành các bộ học tập với sơ đồ tư duy bằng tiếng Việt, tiếng Anh, song ngữ phù hợp với từng lứa tuổi mà phụ huynh có thể quan tâm. Ngoài ra cũng có rất nhiều các lớp kỹ năng, khóa học rèn luyện tư duy riêng cho trẻ nên nếu không hiểu hết về phương pháp này phụ huynh cũng hoàn toàn có thể đăng ký cho con theo học để có kết quả tốt hơn.

Phương pháp phát triển não phải cho trẻ em từ các bộ môn trí tuệ

Cờ vua, cờ tướng, rubik, Sudoku, xếp hình, giải ô chữ đều là các bộ môn trí tuệ có thể kích thích sự sáng tạo, tư duy, trí tưởng tượng để phát triển não phải cho trẻ nhỏ cực kỳ hiệu quả mà phụ huynh nên sớm áp dụng. Rõ ràng chúng ta cũng không thể phủ nhận những người biết hoặc giỏi chơi các bộ môn này thường cực kỳ thông minh và khả năng suy luận rất nhanh nhạy.

Chẳng hạn khi chơi cờ vua, con cần suy đoán được các nước đi của đối thủ, nếu đi nước này thì đối thủ có thể ăn không, nếu không sẽ đi quân cờ nào, bao giờ có thể chiếu tướng, nếu chiếu tướng có thể chạy theo hướng nào… Khi trẻ bắt đầu học được cách suy luận, tưởng tượng, nắm bắt được thế cờ của đối thủ thì khả năng chiến thắng thường rất cao.

Các phương pháp phát triển não phải cho trẻ em thông qua các bộ môn trí tuệ này còn giúp con rèn luyện được sự kiên nhẫn, tập trung đôi khi còn kiểm soát được cả cách biểu đạt để đối thủ không thể nắm bắt được cách đánh, hành động con sắp thực hiện. Do đó phụ huynh rất nên cho con tham khảo các bộ môn này nếu muốn giúp con phát triển trí thông minh tốt hơn.

Tăng cường vận động

Các nghiên cứu cũng đã chỉ ra khi chúng ta vận động não bộ cũng sẽ hoạt động theo, đặc biệt duy trì thói quen tập thể dục có thể giúp ích rất nhiều trong việc cải thiện các chỉ số IQ. Thực vậy bởi khi vận động, chơi thể thao cũng có rất nhiều các tình huống xuất hiện đòi hỏi chúng ta phải tập trung suy nghĩ, kích thích sáng tạo để giải quyết tình huống đó và tất nhiên điều này cũng tốt cho não phải phát triển.

Mặt khác việc vận động có thể mang đến rất nhiều lợi ích cho cả thể chất lẫn tinh thần. Trẻ tham gia các hoạt động thể dục thể thao từ sớm có thể phát triển chiều cao hiệu quả, tinh thần cũng thoải mái tích cực hơn hẳn những trẻ chỉ tập trung vào việc học tập. Vận động có thể kích thích sự tăng trưởng của các nơron để nuôi dưỡng hệ thần kinh hiệu quả hơn.

Phụ huynh có thể thực hiện các phương pháp phát triển não phải cho trẻ em song song với vận động thông qua các bộ môn như bơi lội, cầu lông, đá bóng, võ thuật hoặc bất cứ hoạt động nào mà con yêu thích. Tuy nhiên có thể ưu tiên các bộ môn mang tính chất đồng đội để rèn luyện khả năng hợp tác, kết nối, gia tăng tính tương trợ lẫn nhau trong khi hành động.

Lưu ý khi thực hiện các phương pháp phát triển não phải cho trẻ em

Trẻ em là thế hệ mầm non của đất nước, là niềm hy vọng của tương lai, là đối tượng hàng đầu luôn được xã hội quan tâm và bảo vệ. Với sự phát triển không ngừng của thời đại, trẻ em hiện nay thường có khả năng tiếp cận thông tin, kiến thức đồng thời cũng có rất nhiều cơ hội để học tập và phát triển bản thân ngay từ sớm. Điều này mang đến nhiều giá trị tích cực và tiêu cực cho các con.

Việc áp dụng các phương pháp phát triển não phải cho trẻ em đang được rất nhiều phụ huynh quan tâm và thực hiện ngay từ giai đoạn sớm cho con. Tất nhiên điều này là nhằm mục đích tạo dựng những giá trị cá nhân cho con, giúp con có một tương lai tốt đẹp hơn nhưng rất cần phải được thực hiện đúng cách. Một số vấn đề mà phụ huynh cần lưu ý như sau

• Phát triển đồng đều cả hai bán cầu não trái và não phải chứ không nhất định bắt buộc con tập trung vào các hành động, hoạt động, kỹ năng chỉ để phát triển não phải. Mỗi bán cầu có một chức năng và nhiệm vụ riêng và chỉ khi hoàn thiện đồng đều cả hai thì trẻ mới có thể phát triển toàn diện.
• Phương pháp phát triển não phải cho trẻ em nên được áp dụng đúng dựa vào giai đoạn bắt đầu và dựa trên các thế mạnh của con. Thực tế việc con nghiêng về lý trí hay cảm xúc cũng có liên quan đến các yếu tố như di truyền hay môi trường sống nên không thể nào bắt buộc con thay đổi hoàn toàn. Chẳng hạn như con có thế mạnh lớn về toán học nhưng lại bắt con tập trung thử các môn vẽ, môn âm nhạc thì chắc chắn sẽ không khiến con có thể thoải mái hay thích thú được. Vì thế cần dựa trên khả năng, sở thích, cá tính của con để tìm kiếm các phương pháp phù hợp.
• Cân bằng giữa thời gian học tập và nghỉ ngơi thư giãn, tạo cho con một môi trường phát triển tốt nhất về mọi mặt
• Bổ sung đầy đủ dinh dưỡng cũng là yếu tố quan trọng để con phát triển hơn về mặt trí não. Phụ huynh nên bổ sung các nhóm thực phẩm lành mạnh, sữa hay một số loại viên uống bổ sung dưỡng chất ( tuy nhiên với các loại viên uống nên kèm theo chỉ định từ bác sĩ, chuyên gia)
• Luôn dành lời động viên, khuyến khích, khen ngợi khi con đạt được những kết quả tốt
• Đảm bảo chế độ sinh hoạt khoa học, ăn uống đúng giờ để não bộ và cơ thể luôn khỏe mạnh và tích cực
• Trẻ thường chịu ảnh hưởng lớn từ bố mẹ nên phụ huynh cũng cần là người tiên phong hoặc cùng chơi, cùng học với con để tạo thêm nhiều hứng thú cho con trong mọi hoạt động
• Cho con tham gia các lớp học kỹ năng mềm hoặc các khóa học chuyên nghiệp có các phương pháp phát triển não phải cho trẻ em khoa học hơn để giúp ích cho trẻ tốt nhất.

Việc áp dụng các phương pháp phát triển não phải cho trẻ em cần phải đúng thời điểm, đúng cách, linh hoạt thay đổi để thực sự phù hợp với từng đứa trẻ. Dù với phương pháp nào, thực hiện ra thì mục tiêu lớn nhất mà phụ huynh hướng đến vẫn là để giúp con trẻ có thể phát triển và thành công, hạnh phúc hơn ở tương lai nên cần phải dựa trên chính cảm xúc của con để thực hiện. Hy vọng những chia sẻ trên đây đã mang đến cho phụ huynh nhiều thông tin hữu ích.

Có thể bạn quan tâm:

• 6 phương pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non hiệu quả