Tiểu không tự chủ ở trẻ em: Nguyên nhân và cách khắc phục

Tiểu không tự chủ ở trẻ em là một vấn đề nhạy cảm mà nhiều gia đình đang phải đối mặt. Điều này không chỉ gây ra phiền toái cho trẻ mà còn ảnh hưởng đến tâm lý của cả gia đình. Việc nhận biết và xử lý sớm tình trạng này sẽ giúp bé tự tin và có cuộc sống thoải mái hơn.

Tiểu không tự chủ ở trẻ em là như thế nào?

Tiểu không tự chủ ở trẻ em là tình trạng không kiểm soát được hoạt động tiểu tiện, khiến nước tiểu rỉ ra ngoài ý muốn ít nhất 2 lần/ tháng vào ban ngày hoặc ban đêm. Tình trạng này có thể diễn ra liên tục hoặc không.

Chứng tiểu không tự chủ ở trẻ em được phân thành hai nhóm chính:

• Nhóm trẻ dưới 6 tuổi: Ở độ tuổi này, tình trạng đái dầm và tiểu không tự chủ thường xuyên xảy ra, đặc biệt vào ban đêm. Nhưng đây không phải là bệnh lý nghiêm trọng, vì các cơ quan trong đó có bàng quang vẫn chưa phát triển hoàn thiện.
• Nhóm trẻ từ 6 đến 12 tuổi: Khi trẻ trong độ tuổi này gặp phải chứng đái dầm và tiểu không tự chủ, đó có thể là dấu hiệu của một vấn đề bệnh lý do các cơ quan đã phát triển đầy đủ.

Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ tiểu không tự chủ theo độ tuổi như sau:

• Trẻ em 4 tuổi: 30%
• Trẻ em 7 tuổi: 10%
• Trẻ em 12 tuổi: 3%
• Trẻ em 18 tuổi: 1%

Đến năm 7 tuổi, khoảng 10% trẻ vẫn gặp tình trạng đái dầm vào ban đêm và từ 2% – 9% trẻ có vấn đề vào ban ngày. Tỷ lệ tự phát giảm khoảng 15% mỗi năm và chỉ khoảng 1/3 số trường hợp này tìm đến dịch vụ chăm sóc sức khỏe.

Mặc dù độ tuổi có khả năng kiểm soát việc tiểu tiện khác nhau nhưng trên 90% trẻ em có thể kiểm soát vào ban ngày khi được 5 tuổi, còn vào ban đêm thường mất nhiều thời gian hơn.

Tiểu không tự chủ ở trẻ em – Nguyên nhân do đâu?

Chức năng của bàng quang là lưu trữ và đào thải nước tiểu mà bất kỳ bất thường nào xảy ra trong 2 giai đoạn này đều dẫn đến chứng tiểu không tự chủ. Khả năng lưu trữ nước tiểu của bàng quang bị ảnh hưởng bởi kích thước và cơ chế vận hành của nó. Trẻ càng lớn, khả năng trữ nước tiểu càng cao, nhưng nhiễm trùng tái phát hoặc tắc nghẽn đường tiết niệu có thể làm giảm chức năng này.

Ngoài nguyên nhân chính trên đây thì có một số yếu tố đã được nghiên cứu là góp phần gây ra hiện tượng này ở trẻ:

• Di truyền: Nếu bố mẹ hay người thân trong gia đình từng mắc chứng tiểu không tự chủ, trẻ cũng có nguy cơ cao mắc bệnh này.
• Chậm phát triển hệ thần kinh: Hệ thần kinh của trẻ chưa phát triển đủ để kiểm soát bàng quang một cách hiệu quả, dẫn đến tình trạng không thể kiểm soát việc đi tiểu.
• Các vấn đề về cấu trúc hệ tiết niệu: Các dị tật bẩm sinh, vấn đề về cấu trúc của bàng quang và niệu đạo có thể gây ra tình trạng tiểu không tự chủ.
• Yếu tố tâm lý: Căng thẳng, lo lắng cùng các vấn đề tâm lý khác có thể góp phần gây ra tiểu không tự chủ.
• Táo bón: Trực tràng đầy phân có thể ép vào bàng quang, khiến cơ quan này gửi tín hiệu thần kinh sai đến não, dẫn đến tiểu không tự chủ.
• Rối loạn giấc ngủ: Trẻ gặp khó khăn trong việc tỉnh giấc khi bàng quang đầy, dẫn đến tiểu dầm trong khi ngủ, nhất là vào ban đêm.

Triệu chứng của bệnh tiểu không tự chủ ở trẻ em

Trẻ em mắc chứng tiểu không tự chủ có thể gặp phải các triệu chứng khác nhau tùy thuộc vào độ tuổi và mức độ nghiêm trọng của tình trạng:

• Tiểu dầm ban đêm: Trẻ đi tiểu trong khi ngủ sau độ tuổi kiểm soát được khả năng này, thường xuyên tiểu dầm nhiều lần trong một đêm.
• Tiểu dầm ban ngày: Trẻ không thể kiểm soát việc đi tiểu vào ban ngày, dẫn đến nhiều tình huống khó xử.
• Tiểu gấp: Trẻ thường cảm thấy cần đi tiểu gấp gáp, không thể trì hoãn.
• Tần suất đi tiểu cao: Trẻ đi tiểu nhiều hơn 8 lần vào ban ngày và thường xuyên vào ban đêm.
• Đi tiểu không hết: Trẻ có thể không hoàn toàn làm rỗng bàng quang sau mỗi lần đi tiểu, dẫn đến cảm giác vẫn còn buồn tiểu.
• Nước tiểu bất thường: Nước tiểu có thể có màu sắc lạ, mùi hôi, lượng nước tiểu ít hơn hoặc nhiều hơn bình thường.
• Tránh né hoạt động chung: Trẻ thường cảm thấy xấu hổ, tự ti về tình trạng tiểu không tự chủ của mình, dẫn đến việc tránh né các hoạt động xã hội.
• Rối loạn giấc ngủ: Trẻ khó tỉnh giấc để đi vệ sinh dù bàng quang đầy.
• Nhiễm trùng đường tiểu: Có thể có dấu hiệu nhiễm trùng như đau khi đi tiểu, nước tiểu có mùi nồng nặc.

Điều trị tình trạng tiểu không tự chủ ở trẻ em cha mẹ nên biết

Để hỗ trợ trẻ vượt qua tình trạng tiểu không tự chủ, cha mẹ cần kiên nhẫn và hiểu biết rõ hơn về vấn đề này. Việc áp dụng các biện pháp thích hợp sau đây sẽ giúp trẻ tự tin hơn và cải thiện tốt chất lượng sống:

1. Với chứng tiểu không tự chủ vào ban đêm

Đối với chứng tiểu không tự chủ vào ban đêm (tiểu dầm), cha mẹ có thể sử dụng thiết bị cảnh báo làm ướt giường. Thiết bị này giúp trẻ học cách liên kết cảm giác đầy bàng quang với tín hiệu báo động để thức dậy và đi tiểu trước khi ướt giường. Mặc dù phương pháp này đòi hỏi thời gian và sự kiên nhẫn nhưng tỷ lệ thành công có thể lên đến 70% trong vòng 4 tháng.

Ngoài ra, thuốc cũng có thể hỗ trợ trong việc giảm triệu chứng với desmopressin và Imipramine là các loại thuốc thường được sử dụng. Tuy nhiên, hiệu quả của chúng có thể giảm khi ngừng dùng nên cha mẹ cần lưu ý phối hợp với các biện pháp khác như giảm lượng đồ uống vào buổi tối, hạn chế uống nước trước khi ngủ và đi tiểu 2 lần trước khi đi ngủ.

2. Với chứng tiểu không tự chủ vào ban ngày

Khi trẻ mắc tiểu không tự chủ vào ban ngày, cha mẹ nên hướng dẫn bé đi vệ sinh ngay khi có cảm giác muốn tiểu, không nên nhịn tiểu và duy trì lịch trình đi vệ sinh đều đặn. Để hạn chế tình trạng ứ đọng nước tiểu, khuyến khích trẻ ngồi đúng cách trên bồn cầu và thực hiện các bài tập thể dục giúp tăng cường cơ sàn chậu và cơ bụng.

Nếu tình trạng không cải thiện, thuốc kháng cholinergic như oxybutynin, tolterodine có thể được sử dụng để điều trị hoạt động quá mức của bàng quang. Đồng thời cần chú ý điều trị vấn đề sức khỏe khác như táo bón. Cùng với đó là việc theo dõi nhật ký đi tiểu để xác định và điều chỉnh các phương pháp điều trị hiệu quả.

Tham khảo thêm: Các dấu hiệu trẻ sơ sinh ảnh hưởng não từ việc rung lắc bé

Phòng ngừa chứng tiểu không tự chủ ở trẻ em như thế nào?

Những biện pháp phòng ngừa hiệu quả sau đây không chỉ giúp trẻ kiểm soát tình trạng tiểu tiện tốt hơn mà còn góp phần vào sự phát triển sức khỏe tổng thể của trẻ:

• Xây dựng thói quen đi vệ sinh: Hãy tập cho trẻ thói quen đi vệ sinh theo giờ, đặc biệt là trước khi đi ngủ để giảm khả năng tiểu dầm và cải thiện kiểm soát bàng quang.
• Giới hạn lượng nước vào buổi tối: Để giảm lượng nước tiểu ban đêm, hạn chế cho trẻ uống nước lọc, các đồ uống kích thích bàng quang như nước ngọt có gas trước khi ngủ.
• Chế độ ăn uống hợp lý: Đảm bảo trẻ ăn uống đủ chất dinh dưỡng và tránh thực phẩm gây kích thích bàng quang như caffeine, socola, đồ ngọt, thực phẩm cay nóng, và mặn.
• Tập thể dục thường xuyên: Khuyến khích các bé tham gia các hoạt động thể dục hàng ngày để rèn luyện sức khỏe và tăng cường cơ bắp gồm cả cơ sàn chậu giúp kiểm soát tiểu tiện.
• Thực hiện các biện pháp thư giãn: Giúp con thư giãn và giảm căng thẳng bằng các hoạt động giải trí như thiền, yoga, các trò chơi.
• Chăm sóc vùng kín: Đảm bảo vệ sinh vùng kín của trẻ sạch sẽ và hướng dẫn tự vệ sinh khi có khả năng để phòng ngừa nhiễm trùng gây ra chứng tiểu không tự chủ.
• Massage bụng dưới: Thực hiện massage bụng dưới bằng dầu oliu có thể giúp kiểm soát bàng quang và cải thiện tình trạng tiểu không tự chủ.
• Không la mắng: Tránh la mắng trẻ khi gặp tình trạng đái dầm, vì điều này có thể làm trẻ cảm thấy xấu hổ, khiến cho tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn.
• Uống đủ nước: Đảm bảo trẻ uống đủ nước trong suốt cả ngày để duy trì sức khỏe tốt và tránh tình trạng thiếu nước làm ảnh hưởng đến chức năng bàng quang.
• Tư vấn tâm lý: Nếu con cảm thấy xấu hổ hay có vấn đề về tâm lý liên quan đến tiểu không tự chủ, việc gặp chuyên gia tâm lý sẽ giúp bé có cách quản lý tình trạng hiệu quả và cảm thấy thoải mái hơn.

Tiểu không tự chủ ở trẻ em có thể được quản lý hiệu quả nếu được phát hiện và điều trị kịp thời. Thông qua sự quan tâm và các biện pháp đúng đắn, người lớn có thể giúp trẻ vượt qua tình trạng này để phát triển một cách toàn diện hơn.

Có thể bạn quan tâm:

• Rối loạn ăn uống ở trẻ em và thông tin cần biết
• Các tuần khủng hoảng ở trẻ sơ sinh (Wonder Week)
• 7 Lỗi tư duy ở trẻ thường gặp nhất và lời khuyên cho cha mẹ