Trẻ ngủ hay giật mình: Nguyên nhân và cách khắc phục

Trẻ ngủ hay giật mình là nỗi lo chung của nhiều bậc cha mẹ khi đang ngon giấc thì một cử động nhỏ cũng khiến con giật mình thức dậy và làm gián đoạn giấc ngủ. Do đó, hiểu rõ nguyên nhân và tìm ra giải pháp phù hợp sẽ giúp trẻ có giấc ngủ ngon để phát triển tốt hơn, đồng thời mang lại sự yên tâm cho cả gia đình.

Trẻ ngủ hay giật mình là gì?

Trẻ ngủ hay giật mình là hiện tượng sinh lý phổ biến, thường xuất hiện khi bé còn ở giai đoạn đầu đời. Đây là một phần của phản xạ tự nhiên xảy ra khi trẻ bị kích thích bởi âm thanh lớn, chuyển động mạnh. Con có thể dang tay, chân, khóc và sau đó cuộn người lại như đang ôm lấy chính mình.

Theo thống kê, có khoảng 50% trẻ sơ sinh gặp phải tình trạng này khi ngủ. Dù phản xạ giật mình chỉ xảy ra trong vài giây ngắn ngủi nhưng nó có thể làm gián đoạn giấc ngủ của trẻ, khiến bé quấy khóc và gây nhiều rắc rối cho cha mẹ.

Nguyên nhân trẻ ngủ hay giật mình

Trẻ ngủ hay giật mình có thể xuất phát từ hai nguyên nhân chính: nguyên nhân sinh lý và nguyên nhân bệnh lý. Việc hiểu rõ những nguyên nhân này sẽ giúp cha mẹ có những biện pháp xử lý phù hợp nhằm đảm bảo sức khỏe và giấc ngủ của trẻ.

1. Nguyên nhân sinh lý

Khi được sinh ra ngoài con phải đối mặt với môi trường mới và dễ bị giật mình bởi những thay đổi bất ngờ. Đây là phản xạ Moro tự nhiên phổ biến và vô hại để bé tự bảo vệ mình trước các nguy cơ tiềm ẩn. Một số nguyên nhân sinh lý có thể khiến trẻ bị giật mình khi ngủ bao gồm:

• Tác động bất chợt từ môi trường bên ngoài như tiếng động lớn, bị đặt xuống giường một cách bất ngờ
• Tâm lý bất an khi trẻ hồi hộp, lo lắng, mơ thấy ác mộng
• Giấc ngủ không sâu do trẻ cảm nhận được các kích thích xung quanh như ánh sáng, tiếng ồn, cảm giác khó chịu khi bú quá no hoặc quá đói bụng
• Trẻ muốn đi vệ sinh, đái dầm hoặc cảm thấy không thoải mái do tã ướt, bị quấn khăn quá chặt.

2. Nguyên nhân bệnh lý

Mặc dù giật mình khi ngủ ở trẻ thường là do các yếu tố sinh lý, nhưng cũng có thể là dấu hiệu của các vấn đề bệnh lý nghiêm trọng hơn. Nếu tình trạng này kéo dài hay đi kèm với các biểu hiện bất thường khác, cha mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện để kiểm tra.

• Trào ngược dạ dày
• Thiếu canxi, dẫn đến còi xương, rướn người và giật mình khi ngủ
• Các bệnh lý như viêm tai giữa, viêm họng, thiếu máu
• Tổn thương hệ thần kinh trung ương, rối loạn thần kinh bẩm sinh
• Suy nhược cơ thể và mắc các bệnh lý tim bẩm sinh

Trẻ ngủ hay giật mình kéo dài bao lâu?

Phản xạ giật mình, hay còn gọi là phản xạ Moro là một phản ứng tự nhiên ở trẻ sơ sinh khi gặp phải những kích thích bất ngờ như âm thanh lớn, chuyển động mạnh. Khi nó xảy ra, trẻ sẽ dang tay và chân ra khỏi cơ thể, sau đó cuộn người lại như thể đang ôm lấy chính mình. Đây là một cơ chế bảo vệ tự nhiên để trẻ phản ứng lại với môi trường xung quanh.

Phản xạ giật mình sẽ dần dần biến mất khi bé lớn lên, thường kéo dài cho đến khi trẻ đạt khoảng 5 – 6 tháng tuổi. Khi hệ thần kinh phát triển và bé trở nên quen thuộc hơn với môi trường xung quanh, phản xạ này sẽ không còn xuất hiện thường xuyên nữa. Đây là cột mốc đánh dấu bước chuyển từ giai đoạn sơ sinh sang giai đoạn phát triển tiếp theo, khi trẻ bắt đầu kiểm soát tốt hơn các phản ứng của cơ thể.

Hậu quả khi trẻ ngủ hay giật mình thường xuyên

Trẻ nhỏ thường xuyên giật mình khi ngủ có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của trẻ. Các bậc cha mẹ cần chú ý đến hiện tượng này để có biện pháp xử lý kịp thời:

• Giảm khả năng nhận thức: Trẻ sơ sinh có não bộ chưa hoàn thiện, rất dễ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố bên ngoài. Khi giật mình và tỉnh giấc thường xuyên, khả năng tập trung và học hỏi của con bị suy giảm, dẫn đến việc chậm phát triển về mặt nhận thức và khó xử lý tình huống so với những trẻ khác.
• Giảm phản xạ bú: Việc giật mình liên tục có thể làm suy giảm phản xạ bú của trẻ, dẫn đến việc bé không muốn bú khi được cho ăn vào ban đêm. Nó ảnh hưởng đến lượng dinh dưỡng mà trẻ nhận được và khiến mẹ mất sữa nếu tình trạng này kéo dài.
• Chậm tăng cân: Giấc ngủ chất lượng kích thích tuyến yên tiết hormone tăng trưởng, hỗ trợ sự phát triển về cân nặng và chiều cao của trẻ. Khi bé giật mình và không ngủ đủ giấc, lượng hormone này bị suy giảm, dẫn đến chậm phát triển thể chất.
• Tăng nguy cơ đột tử: Tình trạng giật mình và quấy khóc kéo dài có thể ức chế hệ hô hấp của trẻ, làm tăng nguy cơ ngưng thở và dẫn đến nguy cơ đột tử cao hơn. Đây là hậu quả nghiêm trọng nhất mà tình trạng giật mình khi ngủ có thể gây ra.
• Suy giảm hệ miễn dịch: Giật mình khi ngủ không chỉ ảnh hưởng đến giấc ngủ mà còn có thể ức chế hệ thống miễn dịch của trẻ, khiến con dễ mắc các bệnh nhiễm trùng và các vấn đề sức khỏe khác.

Cách khắc phục tình trạng trẻ ngủ hay giật mình

Khi thấy trẻ ngủ hay giật mình, nhiều bậc phụ huynh cảm thấy lo lắng và không biết làm sao để giúp bé có giấc ngủ yên tĩnh hơn. Việc khắc phục tình trạng này không chỉ cần hiểu rõ nguyên nhân mà còn đòi hỏi những giải pháp phù hợp, cụ thể như sau:

1. Cho trẻ ở gần mẹ

Trong những năm tháng đầu đời, trẻ cần gần gũi với mẹ để cảm nhận được sự an toàn và dễ chịu. Để giúp bé tránh giật mình khi ngủ, mẹ nên giữ con gần mình, đặc biệt là trong những lúc ngủ. Trước khi bé ngủ, mẹ có thể ôm và ru ngủ, sau đó từ từ đặt con xuống giường khi đã ngủ say. Tuy nhiên, cần tránh tạo thói quen cho bé gối đầu trên tay mẹ, vì điều này có thể làm trẻ phụ thuộc và dễ giật mình khi mẹ đặt xuống giường.

Nhiều trẻ thường giật mình do hoảng sợ, vì vậy việc giữ bé ở gần mẹ là điều cần thiết. Tuy nhiên, mẹ không nên tận dụng lúc con ngủ để làm việc nhà mà cần chú ý để mắt đến bé. Đặc biệt, không nên ra khỏi nhà và để trẻ ngủ một mình. Sự hiện diện của mẹ sẽ giúp bé có giấc ngủ yên bình hơn, giảm thiểu tình trạng giật mình khi ngủ.

2. Tạo không gian ngủ thoải mái

Một không gian ngủ yên tĩnh với ánh sáng dịu nhẹ sẽ giúp bé giảm giật mình. Phụ huynh không tắt mở đột ngột ánh sáng mạnh, cũng không nên để phòng quá tối khiến trẻ bất an. Một ánh đèn ngủ nhẹ giúp bé cảm thấy an toàn hơn và mẹ cũng dễ dàng chăm sóc trong đêm.

Ngoài ánh sáng, tiếng ồn cũng là yếu tố ảnh hưởng lớn đến giấc ngủ của trẻ. Mẹ nên tạo ra một không gian ngủ không được quá tối khiến cho con sợ hãi, nhưng cũng không quá sáng làm bé khó đi vào giấc ngủ. Không gian ngủ thoải mái sẽ giúp trẻ dễ dàng có được giấc ngủ sâu mà không lo bị giật mình thức giấc giữa đêm.

3. Chú ý dinh dưỡng cho trẻ

Để bé có giấc ngủ sâu và không bị giật mình, mẹ cần đảm bảo con đã được bú no trước khi ngủ. Bởi nhiều trẻ thường tỉnh giấc giữa đêm chỉ vì đói bụng, do đó sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng quan trọng để con phát triển toàn diện, cải thiện giấc ngủ và hạn chế tình trạng giật mình.

Mẹ cũng cần chú ý bổ sung đầy đủ dưỡng chất cho bản thân để đảm bảo chất lượng sữa mẹ. Tránh ăn kiêng quá sớm sau sinh, vì việc này có thể ảnh hưởng đến nguồn dinh dưỡng trong sữa, dẫn đến bé bị thiếu chất, đặc biệt là canxi có ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và tinh thần của trẻ. Nếu con vẫn thường xuyên giật mình kèm theo các dấu hiệu bất thường, mẹ nên đưa bé đi khám bác sĩ chuyên khoa để có giải pháp phù hợp.

4. Tạo thói quen ngủ khoa học

Một thói quen ngủ đúng giờ sẽ giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ của trẻ. Mẹ nên tạo ra một lịch trình ngủ ổn định, đảm bảo bé có thời gian ngủ đủ giấc và vào giấc ngủ dễ dàng. Trước khi ngủ, phụ huynh có thể sử dụng dầu massage toàn thân cho bé để con cảm thấy thoải mái, đảm bảo giấc ngủ sâu hơn.

Đồng thời, mẹ nên tập cho trẻ thói quen ngủ riêng từ khi còn nhỏ khoảng 4 – 6 tuần tuổi. Việc này không chỉ giúp bé không quá phụ thuộc vào người lớn mà còn giảm thiểu việc cha mẹ trở mình khi ngủ làm con tỉnh giấc. Khi con bắt đầu buồn ngủ, mẹ hãy nhẹ nhàng đặt bé lên giường và ru ngủ, thay vì ru bé ngủ trên tay để tránh bé giật mình khi đặt xuống giường.

5. Tập cho bé vận động nhiều hơn

Vận động là một trong những yếu tố quan trọng giúp trẻ tiêu hao năng lượng và tăng cường sức đề kháng. Để bé dễ dàng vào giấc ngủ và giảm tình trạng giật mình, cha mẹ nên cho con thực hiện các động tác vận động nhẹ nhàng. Đối với bé nhỏ, người lớn có thể cho con nằm ngửa và thực hiện động tác đạp xe đạp bằng chân nhằm hỗ trợ sự phát triển của hệ vận động, giúp trẻ dễ kiểm soát phản xạ và ngủ ngon hơn.

Với các bé lớn hơn, mẹ có thể tạo cơ hội cho con tham gia vào các hoạt động giải trí nhẹ nhàng như đọc sách, vẽ tranh, kể chuyện, ca hát. Những hoạt động này không chỉ giúp trẻ thư giãn mà còn làm con cảm thấy thoải mái để sẵn sàng cho giấc ngủ. Đồng thời, các động tác như co duỗi cơ bắp chân, tay cũng giúp trẻ tăng sức dẻo dai, hạn chế tình trạng giật mình khi ngủ.

Lưu ý chăm sóc trẻ ngủ hay giật mình cha mẹ nên biết

Những lưu ý dưới đây có thể giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ của bé và đảm bảo sự thoải mái nhất:

• Chọn loại tã mềm mại, êm ái, thấm hút tốt và thay thường xuyên để không làm bé cảm thấy khó chịu khi ngủ
• Vệ sinh phòng ngủ, đảm bảo chăn đệm và môi trường ngủ luôn sạch sẽ để bé có giấc ngủ yên tĩnh
• Đưa trẻ ra ngoài vào buổi sáng để tắm nắng nhằm bổ sung canxi và vitamin D, giúp bé khỏe mạnh hơn
• Không cho bé đùa giỡn hay vận động mạnh trước khi ngủ để tránh mệt mỏi và dễ giật mình
• Sử dụng khăn quấn giúp hạn chế chuyển động, tạo cảm giác an toàn và thoải mái giống như trong bụng mẹ
• Không kích thích thần kinh bé trước khi ngủ
• Đảm bảo quần áo bé mềm mại, thoải mái trong khi ngủ

Trẻ ngủ hay giật mình là một phần của quá trình trưởng thành tự nhiên của bé. Dù có thể gây ra một chút khó chịu, nhưng việc tạo ra không gian yên tĩnh, môi trường chăm sóc đúng cách là rất cần thiết. Chỉ cần một chút quan tâm cùng các biện pháp phù hợp, cha mẹ có thể giúp bé có những giấc ngủ sâu ngon hơn.

Có thể bạn quan tâm:

• Cơn hoảng hốt khi ngủ ở trẻ em do đâu? Cách khắc phục
• Nguyên nhân trẻ không chịu ngủ và cách xử lý
• Tại sao trẻ tự kỷ khó ngủ? Tìm hiểu cách khắc phục