Chương trình Hội thảo “Thời điểm lựa chọn tiền tiểu học” – Tiến sĩ Giáo dục Đinh Thanh Tuyến

Hội thảo “Thời điểm lựa chọn tiền tiểu học”: Giải quyết những khó khăn trên con đường cùng con vào lớp Một, không chỉ giúp cha mẹ được cung cấp kiến thức, kỹ năng mà các bạn nhỏ còn được tham gia trải nghiệm thực tế lớp Tiền Tiểu học. Thông qua các trò chơi “những con số ngộ nghĩnh” trong tiết Toán và tiết Mỹ thuật các con đã gặt hái được rất nhiều kiến thức mới lạ mà ở mẫu giáo không có.

Khi con chuẩn bị vào lớp Một, bên cạnh niềm hạnh phúc chứng kiến sự lớn lên của con là những băn khoăn, lo lắng của cha mẹ trước một ngưỡng cửa quan trọng. Thấu hiểu những điều đó, vừa qua chương trình Hội thảo “Thời điểm lựa chọn Tiền Tiểu học” với sự góp mặt của chuyên gia hàng đầu trong ngành giáo dục: Tiến sĩ Giáo dục Đinh Thanh Tuyến – Giám đốc chuyên môn tại Trung tâm Giáo dục chuyên biệt NHC Việt Nam, Chủ tịch hội đồng khoa học tại Viện nghiên cứu Tâm lý và phát triển con người, Giảng viên khoa Giáo dục mầm non – Trường Đại học Sư phạm Hà Nội.

Đồng hành cùng con vào lớp Một

Chuyên gia đã chia sẻ những thông tin hữu ích về sự cần thiết và cái nhìn tổng quan của giáo dục Tiền Tiểu học. Theo TS Đinh Thanh Tuyến: “Thời điểm lựa chọn Tiền Tiểu học cho con chính là giai đoạn mầm non từ 0 – 6 tuổi. Trong đó chặng 5 – 6 tuổi là chặng tăng tốc, bứt phá để chuyển tiếp thành công vào lớp Một. Đây là giai đoạn chuẩn bị cho một sự thay đổi lớn lao trong cuộc đời trẻ, giai đoạn hoàn thiện phôi thai tinh thần. Đứa trẻ đang hoàn thiện sự phát triển của tinh thần, của tâm trí và tâm lý”. Do đó, bố mẹ nên “tận dụng” giai đoạn này để tìm môi trường phù hợp cho con và giúp con phát triển toàn diện.

Tiền Tiểu học là gì? 

Giai đoạn tiền tiểu học là giai đoạn từ 0 – 6 tuổi được chia thành nhiều chặng. Giai đoạn thẩm thấu vô thức 0 – 3 tuổi, trẻ sẽ phát triển ngôn ngữ và vận động, cái tôi, phát triển thế giới cảm xúc. Giai đoạn thẩm thấu có ý thức 3 – 6 tuổi, giai đoạn này trẻ hoàn thiện ngôn ngữ, vận động, tình cảm kỹ năng xã hội, kỹ năng tự phục vụ, tự học, tiền đọc viết, tư duy toán học,…

Phát triển nhận thức của trẻ – 4 giai đoạn vàng cho trẻ mầm non theo J.Piaget

Phát triển nhận thức cho trẻ được tiến hành theo 4 giai đoạn quan trọng nhất. Theo kết quả nghiên cứu lý luận nhận thức của Piaget, đó được coi là 4 giai đoạn vàng không được bỏ lỡ ở trẻ. 4 giai đoạn đó bao gồm:

Giai đoạn 1: Giai đoạn vận động cảm giác

Đây là giai đoạn kéo dài từ 0 – 2 tuổi. Trong giai đoạn này, trẻ phát triển cảm giác vận động thông qua những hoạt động cơ bản. Có thể dễ dàng thấy các em bé trong độ tuổi vận động cảm giác thường thể hiện sự quan tâm, yêu thích của mình đối với một đồ vật bằng cách sờ, chạm và ngậm trong miệng. Trẻ 3 tháng tuổi đã có nhận thức cơ bản về ánh sáng, màu sắc và âm thanh. Bằng chứng là trong giai đoạn trẻ 3 tháng tuổi, thường có những phản ứng khi nghe thấy âm thanh hay hướng về phía có ánh sáng.

Giai đoạn 2: Giai đoạn tiền thao tác

Giai đoạn tiền thao tác của trẻ kéo dài từ khoảng 2 tuổi cho tới 7 tuổi. Đây là giai đoạn trẻ hoàn thiện và phát triển dần khả năng nhận biết và năng lực ngôn ngữ. Như vậy, Piaget coi đây là giai đoạn vàng quan trọng nhất trong quá trình trẻ phát triển nhận thức. Ba mẹ có thể dễ dàng quan sát tốc độ và khả năng phát triển nhận thức của trẻ thông qua các hoạt động ở các mốc tuổi khác nhau:

Trong độ tuổi từ 2 – 3 tuổi: Trẻ có khả năng tìm kiếm các đồ vật được giấu đi. Ngoài ra, trẻ có khả năng nhận biết, sắp xếp và phân loại một số màu sắc cơ bản. Ngoài ra, trẻ có khả năng đóng vai các nhân vật hoạt hình.

Trẻ 3 – 4 tuổi đã bắt đầu có khả năng đếm và dần hiểu về các khái niệm thời gian. Trẻ có khả năng suy nghĩ tập trung về một vấn đề và có thể kể lại những câu chuyện trong tưởng tượng.

Trẻ trong độ tuổi từ 4 – 5 tuổi là sự phát triển hoàn thiện của các khả năng kể trên. Năng lực của trẻ được phát triển, trau dồi từ năm 2 tuổi sẽ được hoàn thiện ở giai đoạn tuổi này.

Giai đoạn 3: Giai đoạn thao tác cụ thể

Đây là giai đoạn trẻ trong độ tuổi từ 7 – 11 tuổi. Trong giai đoạn này, khả năng nhận thức của trẻ đã được tăng lên, có thể tự quan sát và nhận biết thế giới. Trẻ có khả năng đưa ra những lý luận, ý kiến của cá nhân đối với vấn đề bàn luận.

Giai đoạn 4: Giai đoạn tiến triển – phát triển nhận thức cho trẻ

Giai đoạn 4 bao gồm các trẻ có độ tuổi từ 12 trở nên. Đây là giai đoạn quan trọng khi trẻ đã có những nhận biết về vấn đề siêu ngôn ngữ. Trẻ hiểu được các khái niệm xung quanh, nhận biết được những khái niệm trừu tượng. Và định hướng được lối suy nghĩ cũng như tư duy của mình. Đồng thời trong giai đoạn này, trẻ phát triển khả năng tư duy logic và khả năng lập kế hoạch.

4 Giai đoạn này kéo dài trong suốt quá trình học hỏi, tư duy và nhận định vấn đề của trẻ. Quá trình giáo dục này diễn ra thường xuyên, liên tục. Và có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc phát triển, hình thành nên các góc nhìn, thế giới quan, tư duy và lối sống của trẻ. Vậy, cha mẹ cần đặt những quan tâm đúng mực đối với quá trình phát triển này của trẻ.

Các kỹ năng mầm non cần thiết cho trẻ

Kỹ năng học tập nâng cao

Trẻ có đặc điểm học tập cao đáp ứng các tiêu chí như: 

• Trẻ thể hiện một kho thông tin lớn về một chủ đề cụ thể
• Có khả năng đối phó với những điều trừu tượng. 
• Trẻ có khả năng nêu và xác định các mục tiêu và ưu tiên của người khác.
• Trẻ có khả năng chuyển việc học từ tình huống này sang tình huống khác.
• Có tinh thần mạo hiểm, sẵn sàng chấp nhận rủi ro. 
• Có xu hướng thấy hài hước trong những tình huống có thể không hài hước đối với người khác. 
• Có khả năng tập trung chú ý vào một chủ đề trong một thời gian dài. 
• Thể hiện hành vi cần ít sự chỉ đạo của giáo viên. 
• Sử dụng hành vi bằng lời nói phong phú về cách diễn đạt, sự trau chuốt và sự trôi chảy.

Kỹ năng ngôn ngữ/ đọc viết

Kỹ năng ngôn ngữ/ đọc viết của trẻ được đánh giá qua các tiêu chí: 

• Trẻ có thể nhận dạng, viết và xác định các chữ cái trong họ và tên. 
• Hiểu các từ và âm vần, thể hiện khả năng nhận dạng chữ cái / âm thanh mạnh mẽ.
• Có thể kể lại một câu chuyện, bài thơ hoặc chơi ngón tay. 
• Sử dụng ngôn ngữ mô tả. 
• Viết hoặc nguệch ngoạc các từ. 
• Trẻ có khả năng đọc sách 

Kỹ năng toán học/ số học

• Trẻ có thể đếm 15-20 đối tượng.
• Có thể sao chép và mô tả đơn giản.
• Tạo các mẫu lặp lại của riêng mình. Hiểu các mối quan hệ không gian.
• Thể hiện sự hiểu biết về thời gian, bao gồm quá khứ, hiện tại và tương lai.

Kỹ năng vận động tinh và tổng hợp

Kỹ năng vận động tinh và tổng hợp của trẻ được đánh giá thông qua các hoạt động: 

• Trẻ có thể giữ bút chì đúng cách, sử dụng kéo đúng cách. 
• Xếp chồng (10 miếng trở lên) với nhau.
• Trẻ có thể chạy, nhảy, leo núi.
• Đi xe ba bánh.
• Chơi bóng luân phiên.

Tiền tiểu học đang được tổ chức như thế nào?

Tiền tiểu học thực sự cần thiết cho sự phát triển toàn diện của trẻ. Hiện nay, tiền tiểu học được tổ chức tại các trường mầm non theo chương trình Giáo dục mầm non quốc gia. Ngoài ra, còn được thực hiện tại gia đình,  các trường tiểu học, các lớp do giáo viên mầm non có chứng nhận hoặc giáo viên tiểu học tổ chức tự phát.

Mỗi cách thức tổ chức tiền tiểu học đều có những ưu nhược điểm riêng. Ở trường mầm non, tiền tiểu học được tổ chức toàn diện, đáp ứng tiêu chí của Bộ giáo dục. Trường tiểu học, tiền tiểu học được triển khai một cách hệ thống khoa học để đánh giá đầu vào cho các con.

Tiền tiểu học tại gia đình, tăng khả năng kết nối, nuôi dưỡng tình cảm giữa cha mẹ và con cái. Tuy nhiên, cần lưu ý việc truyền đạt kiến thức, kiểm soát cảm xúc của cha mẹ khi dạy trẻ. Có trường hợp cha mẹ ngộ nhận trong cách dạy trẻ dẫn đến ảnh hưởng chưa tốt cho các con. Tiền tiểu học ở các lớp tự phát cơ sở vật chất, kỹ năng chuyên môn không đảm bảo. Do đó, trẻ không được dạy một cách bài bản, không được tham gia các hoạt động tập thể.

Việc lựa chọn môi trường tiền tiểu học cho các con tùy thuộc vào hoàn cảnh của mỗi gia đình. Tuy nhiên, để đảm bảo việc lựa chọn môi trường tiền tiểu học cho con được hiệu quả nhất, cha mẹ cần tham khảo những checklist Các kỹ năng mầm non cần thiết cho trẻ mà NHC Việt Nam đã nêu ở trên.