Các bài tập giao tiếp mắt cho trẻ tự kỷ: Chi tiết, đơn giản

Phần lớn những trẻ tự kỷ đều bị hạn chế về khả năng sử dụng ánh mắt để giao tiếp. Điều này gây nên nhiều cản trở trong việc tương tác và can thiệp cho trẻ nhỏ. Chính vì thế, việc áp dụng các bài tập giao tiếp mắt cho trẻ tự kỷ đóng vai trò quan trọng và cần được thực hiện trước khi can thiệp tư duy, ngôn ngữ. 

Vì sao cần dạy trẻ tự kỷ giao tiếp bằng mắt?

Ánh mắt được xem là phương tiện giao tiếp quan trọng và cần thiết đối với mọi chúng ta. Theo chia sẻ của các chuyên gia thì các tác động của mắt trong cuộc hội thoại chiếm đến hơn 50% sự hiệu quả và tác dụng của nó còn cao hơn so với lời nói.

Tuy nhiên, đối với trẻ tự kỷ, việc giao tiếp bằng mắt là một điều vô cùng khó khăn mà trẻ khó có thể thực hiện được. Phần lớn những đứa trẻ tự kỷ đều không nhìn vào mắt của người khác khi giao tiếp, trò chuyện, điều này gây nên nhiều sự cản trở trong các mối quan hệ, đôi khi gây nên những sự hiểu lầm đáng tiếc.

Do không tương tác qua ánh mắt nên trẻ tự kỷ khó có thể hiểu được những cảm xúc, mong muốn và ý đồ của đối phương. Trẻ có thể chỉ quan tâm đến những điều mình muốn chia sẻ mà không biết rằng người đối diện có thực sự chăm chú và muốn lắng nghe điều đó không.

Chính vì thế mà việc can thiệp, áp dụng các bài tập giao tiếp cho trẻ tự kỷ đóng vai trò vô cùng quan trọng. Theo đánh giá và nhận xét của các chuyên gia thì việc cải thiện khả năng giao tiếp bằng ánh mắt cho trẻ đặc biệt cần được thực hiện càng sớm càng tốt, trước cả việc can thiệp tư duy và ngôn ngữ.

Giao tiếp mắt hiểu theo cách đơn giản đó chính là giúp cho trẻ nhìn vào người đối diện khi giao tiếp. Nghe có vẻ đơn giản nhưng việc cải thiện cho trẻ tự kỷ đòi hỏi sự kiên trì rất lớn, quá trình thực hiện cũng gặp nhiều khó khăn, cản trở.

Tuy nhiên, nếu có thể áp dụng tốt các bài tập giúp trẻ tự kỷ cải thiện khả năng giao tiếp bằng mắt thì trẻ sẽ dễ dàng kết nối, hòa nhập hơn với mọi người xung quanh. Không chỉ thế, đây cũng được xem là tiền đề vững chắc để trẻ nhỏ dần cải thiện tốt các khiếm khuyết của tự kỷ.

Hướng dẫn chi tiết các bài tập giao tiếp mắt cho trẻ tự kỷ

Như đã chia sẻ, giao tiếp ánh mắt là một trong các phương tiện quan trọng và cần cải thiện nhiều ở trẻ tự kỷ. Nếu có thể khắc phục được sự hạn chế này, trẻ nhỏ sẽ dần cởi mở, tương tác và tạo dựng được mối quan hệ tốt hơn với mọi người xung quanh, lâu dần sẽ hòa nhập tốt với cộng đồng.

Hiện nay, có rất nhiều các phương pháp, bài tập để giúp trẻ tự kỷ cải thiện khả năng giao tiếp bằng ánh mắt. Các bậc phụ huynh cũng nên tham khảo ý kiến của chuyên gia, giáo viên giáo dục đặc biệt để có được những lời khuyên hữu ích và phù hợp, từ đó dễ dàng hơn trong việc áp dụng cho trẻ nhỏ.

1. Trò chơi ống nhòm

Trẻ tự kỷ thường không quá hứng thú với những hoạt động, trò chơi bên ngoài. Trẻ chỉ có một số sự yêu thích nhất định về một đồ vật, chủ đề nào đó. Vì thế, để có thể kích thích sự hứng thú của trẻ nhỏ, các bậc phụ huynh phải lồng ghép các bài tập tương tác thông qua những trò chơi để trẻ thu hút và thoải mái hơn.

Để cải thiện sự hạn chế trong việc tương tác bằng ánh mắt, cha mẹ có thể cùng gợi ý cho trẻ chơi trò chơi ống nhòm. Cách thực hiện như sau:

• Sử dụng 2 bàn tay để tạo thành hình 2 ống nhòm.
• Đưa tay lên 2 mắt để có thể quan sát qua lỗ của hai bàn tay.
• Kích thích sự chú ý của trẻ bằng cách nhìn vào trẻ và đưa ra những câu mời gọi như “Nhìn mẹ này”, “Chơi ống nhòm thú vị lắm”.
• Khi lấy được sự chú ý từ trẻ, mẹ hãy từ từ di chuyển ống nhòm qua nhiều hướng khác nhau và có thể để song song với mắt trẻ để trẻ có thể quan sát được được mắt của mẹ qua ống nhòm.
• Mẹ cũng có thể hướng dẫn con cùng làm ống nhòm, giúp con quan sát mọi thứ xung quanh theo cách riêng của con.

2. Bài tập di chuyển mắt

Mắt của trẻ tự kỷ thường vô định, trẻ hay nhìn một cách vô hồn, không xác định được sự vật, hiện tượng mà trẻ đang quan sát. Khi giao tiếp với những người xung quanh, trẻ cũng sẽ không nhìn thẳng vào đối phương, ánh mắt như đang tìm kiếm một thứ không xác định nào đó.

Để khắc phục tình trạng này, các bậc phụ huynh có thể áp dụng bài tập di chuyển mắt dành cho trẻ tự kỷ. Cụ thể cách thực hiện như sau:

• Sử dụng một vật gì đó như gấu bông, xe đồ chơi hoặc bất cứ thứ gì mà trẻ cảm thấy có hứng thú.
• Di chuyển vật đó qua lại, lên xuống trước mặt trẻ nhằm kích thích sự di chuyển của mắt.

3. Thu hút trẻ bằng lời nói

Đôi khi cha mẹ cũng cần sử dụng lời nói trực tiếp để có thể đưa ra yêu cầu và khuyến khích con cái thiện khả năng giao tiếp bằng mắt. Hãy ngồi ngang tầm mắt với trẻ và nói rằng “Hãy nhìn vào mẹ”. Khi trẻ có thể nhìn vào mắt bạn 1 đến 2s thì hãy dành cho trẻ những lời khen để trẻ cảm thấy thích thú hơn.

Sau đó, cha mẹ có thể bố trí thêm một vài món đồ hoặc thức ăn mà trẻ yêu thích. Khi trẻ muốn lấy một thứ gì đó trên bàn, hãy yêu cầu trẻ nhìn vào mắt của bạn. Khi trẻ hoàn thanh được yêu cầu đó thì bạn mới đáp ứng nguyện vọng của trẻ. Dần dần hãy nâng mức thời gian mà trẻ phải nhìn vào mắt bạn để trẻ cải thiện tốt hơn.

Một số lưu ý khi áp dụng bài tập mắt cho trẻ tự kỷ

Khắc phục khả năng giao tiếp bằng ánh mắt đối với trẻ tự kỷ là một quá trình dài đòi hỏi sự kiên trì, nhẫn nại. Khi mới bắt đầu áp dụng các bài tập, chắc chắn bạn sẽ không thể nhận về kết quả như mong đợi, thậm chí nhiều trẻ nhỏ còn phớt lờ và không hợp tác tốt với cha mẹ.

Chính vì thế, để các phương pháp can thiệp mang đến nhiều hiệu quả hơn. Các bậc phụ huynh cũng nên lưu ý một số điều sau đây:

• Chú ý lựa chọn không gian tập luyện yên tĩnh, thoải mái cho trẻ. Cũng bởi trẻ tự kỷ rất dễ bị phân tán bởi các yếu tố tác động từ bên ngoài, trẻ không thể giữ được độ tâm trung quá lâu. Do đó, bạn cần biết cách chọn môi trường phù hợp, loại bỏ các yếu tố có thể làm cản trở, gián đoạn buổi tập luyện trước khi bắt đầu.
• Nên hạn chế thời gian tiếp xúc đến các thiết bị điện tử của trẻ nhỏ, đặc biệt là điện thoại. Thay vào đó, các bậc phụ huynh nên ưu tiên thời gian rảnh để cùng trẻ đọc sách, khám phá các trò chơi vận dụng trí não, tương tác để trẻ được cải thiện tốt hơn.
• Dạy trẻ giao tiếp bằng mắt ở mọi lúc, mọi nơi. Bên cạnh việc áp dụng các bài tập cụ thể tại nhà, các bậc phụ huynh cũng có thể hướng dẫn và giúp trẻ tương tác qua ánh mắt ở nhiều trường hợp khác nhau, chẳng hạn như gặp gỡ một ai đó, cho trẻ nhìn vào gương,…
• Không nên thúc giục hay bắt ép trẻ quá mức. Bởi một số chuyên gia cho rằng, việc giao tiếp bằng mắt có thể gây khó chịu và sợ hãi đối với trẻ tự kỷ. Do đó, để cải thiện tình trạng này, cha mẹ cần phải kiên nhẫn, thực hiện theo từng mức độ để trẻ có thể dần thích nghi và khắc phục tốt.

Giai đoạn đầu khi can thiệp cải thiện tình trạng giao tiếp ánh mắt ở trẻ tự kỷ sẽ khiến cho nhiều bậc phụ huynh cảm thấy khó khăn. Mong rằng qua những chia sẻ của bài viết này, bạn đọc sẽ hiểu và biết thêm một số bài tập hữu ý để có thể áp dụng thành công cho trẻ nhỏ.

Có thể bạn quan tâm:

• Những nhu cầu của trẻ tự kỷ bố mẹ cần đặc biệt quan tâm
• Các trò chơi tương tác cho trẻ tự kỷ giúp trẻ năng động hơn
• Trẻ tự kỷ có biết bắt chước không? Giải đáp thắc mắc
• Những khó khăn của trẻ tự kỷ trong sinh hoạt rất cần sự thấu hiểu